ریشه «سمو» (SMW)؛ اسم، نام، نامیدن. این ریشه و مشتقاتش جمعا 71 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

اسم: نام. گويند: اصل آن سمو است همزه اول عوض از واو است و گويند: اصل آن و سم بمعنى علامت است واو بهمزه قلب شده. و آن لفظى است كه بر چيزى گذاشته شود تا از ديگر چيزها متمايز گردد. احتمال نزديك بيقين آنست كه اصل آن و سم بمعنى علامت باشد كه اسم هر چيز علامت و نشانه آن است. «وَ اذْكُرِ اسْمَ‏ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا» انسان: 25.

تسميه: نام گذاشتن‏ «وَ إِنِّي‏ سَمَّيْتُها مَرْيَمَ» آل عمران: 36. «هُوَ سَمَّاكُمُ‏ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَ فِي هذا» حج: 78. مسمّى: نام گذارى شده.

معناى تعيين نيز ميدهد كه نام گذارى تعيين بخصوصى است. «ثُمَّ قَضى‏ أَجَلًا وَ أَجَلٌ‏ مُسَمًّى‏ عِنْدَهُ» انعام: 2. سپس مدتى مقرر داشت و مدّت تعيين شده نزد اوست (قاموس قرآن، ج3، ص328).

ساخت‌های صرفی در قرآن

اِسم (اسم): 39 بار

سَمِیّ (صفت فعیل): 2 بار

سَمَّیَ (فعل باب تفعیل): 8 بار

تَسمِیَة (مصدر باب تفعیل): 1 بار

مُسَمَّی (اسم مفعول باب تفعیل): 21 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن اِسم اِسم اِسم اسم: نام قاموس قرآن، ج‏3، ص: 328
آفروآسیایی *(ʔi-)sim- سم name نام
آفروآسیایی *sim- سم call, speak صدا زدن، صحبت کردن
سامی *(ʔi-)šim- شم name نام
سامی *šVmVy/w- شمی 'call, give name' صدا زدن، نام نهادن
اکدی šum- شُم-
اگاریتی šm شم
فنیقی šm شم
عبری šēm شِم
آرامی Pal šēm, šwm شِم\ شوم
آرامی بایبل šum شُم
سریانی šǝm شم
آرامی جدید Urm šimm- شِمم-
مندایی šum- شُم-
عربی جنوبی s1̇m س̇م
گعز sǝm سم
مهری ham هَم
مهری hmō همُ
جبالی šum شُم
حرصوصی hem هِم
حرصوصی hēm هِم
سقطری šem شِم
عربی ʔism- ءِسم-
عربی smy/w سمی/و
عربی جدید Leb ʔǝsǝm, Mec ism, Mlt isem ءسم\  ِسم\ ِسِم

منابع

سمو (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2