دور (ریشه)

ریشه «دور» (DWR)؛ چرخش، گردش. این ریشه 7 بار در قرآن به‌کار رفته است.

معنای لغوی

دور: گردش. در اقرب الموارد ميگويد: دَوْر بمعنى حركت‏ و بر گشتن شى‏ء بجاى اوّلى است‏ «يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ‏ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشى‏ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ» احزاب: 19 يعنى سوى تو مينگرند ديدگانشان هميگردد مانند كسيكه از مرگ بيهوش شده است‏ (قاموس قرآن، ج2، ص377).

ساخت‌های صرفی در قرآن

دارَ (فعل مجرد): 1 بار

دائِر (اسم فاعل): 4 بار

دَیّار (صفت مبالغه): 1 بار

اَدارَ (فعل باب افعال): 1 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح
قرآن دارَ دارَ دارَ دور: گردش
آفروآسیایی *dVwVr- ~ *dVrdVr- دور turn دور زدن و چرخیدن
آفروآسیایی *dawir- دور circle دایره
آفروآسیایی *dar- در run, drive away دویدن، دور راندن
سامی *dVwVr- ~ *dVrdVr- دور 'turn' 1, 'rotate' 2, 'round' 3 "چرخش" 1، "چرخاندن" 2، "دور" 3
سامی *daw(V)r- دور 'circle' 'دایره'
سامی *dVr- در 'run freely' 1, 'run tirelessly' 2, 'drive away, make go' 3 "آزادانه دویدن" 1، "دویدن خستگی ناپذیر" 2، "دور کردن، روانه کردن" 3
اکدی darāru 1 دَرَرُ
عبری drdr 1, 2 دردر \
مهری dōr دُر 'to wander around', adárdǝr 'to go around', etc. , mǝdáwwǝr3 «در اطراف پرسه زدن»، 'به اطراف رفتن'، و غیره
حرصوصی medawwer3 مِدَووِر
سقطری ʔedre 3 ءِدرِ
عربی dwr دور
عربی dawr- دَور-
عربی drr 2, drʔ 3 درر \ درء
عربی جدید Leb m-dawar, Mec mu-dawwar   م-دَوَر\  مُ-دَووَر

منابع

دور (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2