خودشیفتگی

خودشیفتگی یا نارسیسم؛ نوعی بیماری روانی است که فرد خود را مهمتر از دیگران از نظر قدرت، ثروت، احترام یا زیبایی های جسمانی می داند. این مهم انگاری یا خود برتربینی ریشه در غرور یا محرومیت عاطفی فرد دارد که با جلب توجه از طریق شهرت سعی در جبران آن دارد. در قرآن کریم به خود شیفتگی فرهنگی برخی شاعران و خود شیفتگی سیاسی مستکبران و فرعونیان اشاره شده است.

خودشیفتگی در روان شناسی

خودشیفتگی نوعی بیماری روانی است که در اثر دوست داشتن و توجه بیش از حد انسان به خود^[۱]، ایجاد می¬شود. به موجب این اختلال فرد به دوگانگی یا اختلال شخصیتی مبتلا می شود.^[۲] ریشه این اختلال، در تجربیات منفی دوران کودکی و محرومیت عاطفی آنها نهفته است که در دوره بزرگسالی درصدد جبران افراطی آنها برآمده اند.^[۳]

مشخصه های خودشیفتگی در قرآن

خود شیفتگی در قرآن به نوعی اختلال شخصیتی گفته می شود که فرد به وسیله امتیازهای ویژه جسمی، علمی، قدرت سیاسی و ثروت، خود را مهمتر از دیگران می پندارد.^[۴] درواقع، خود مهم انگاری انسان، در نتیجه خود بزرگ‌ بینی^[۵] و غرور^[۶] وی حاصل می شود و تصورات اغراق آمیز^[۷] نسبت به خود^[۸] دارند. نمونه ای از این مشخصه ها را در «اعراب شاعر»^[۹] در دوره جاهلیت می توان دید که جزء خودشیفته های فرهنگی و هنری در قرآن کریم محسوب شده اند. ^[۱۰] از مشخصه های دیگر افراد خود شیفته، داشتن اعتماد به نفس کاذب نسبت به توانایی های خود است. به بیان دیگر، در بیان استعدادها و توانایی های خود به شکل افراطی تعریف و تمجید می کنند؛ گویا که هیچ کسی همتای آنان نیست^[۱۱] در حقیقت، همین شکل از تمجید از خود است که عيوب خود را نادیده می گیرند و همه كارهای خود را خوب^[۱۲] می پندارند.^[۱۳] از این رو، فرهنگ انتقادپذیری^[۱۴] ندارند تا عیوب خود را رفع نمایند و در صورت انتقاد دیگران^[۱۵] با پرخاشگری و توهین واکنش نشان می دهند.^[۱۶] نمونه ای از این مشخصه ها در خودشیفته های سیاسی و حکومتی مشاهده می شود که ضعفا ^[۱۷] را با هژمونی و سلطه خود مورد استثمار قرار می دهند. ^[۱۸]

منابع

ایکنا

اشرفی، منصور، اشرفی، مرتضی، (1390)، درس¬هایی از مکتب اسلام، شماره 610، صص از 63 تا 66 .

جهانگیرزاده، محمد رضا؛ قربانی، نیما، (1388)، رابطه عوامل شخصیت و خود شیفتگی بیمارگون با جهت گیری دینی، روان شناسی و دین، شماره 6.

دانشنامه آزاد فارسی

شعیبی، فاطمه، (1392)، شخصیت خود شیفته، نشر الکترونیکی سبز.

نوری، اسماعیل، (1399)، تأملی بر خودشیفتگی و شناخت شخصیت خودشیفته، تهران: نشر ارجمند.

ویکی پدیا

Alyedreessy, Mona, (2021), The Muslim Narcissist / An Islamic guide to understanding, surviving and healing from narcissistic and spiritual abuse, Published in the United Kingdom by, Independent Publishing Network.

ارجاعات

↑ . ویکی پدیا، دانشنامه آزاد فارسی.
↑ . Alyedreessy,2021,p60-61
↑ . افزایش خودشیفتگی در جامعه ایران/ سه تله ذهنی خطرناک را بشناسیم
↑ .اشرفی و دیگران، 1390، ص64.
↑ . فَقالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ما نَراكَ إِلَّا بَشَراً مِثْلَنا وَ ما نَراكَ اتَّبَعَكَ إِلَّا الَّذِينَ هُمْ أَراذِلُنا بادِيَ الرَّأْيِ وَ ما نَرى‏ لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ بَلْ نَظُنُّكُمْ كاذِبِينَ‏ «پس، سران قومش كه كافر بودند، گفتند: «ما تو را جز بشرى مثل خود نمى‏بينيم، و جز [جماعتى از] فرومايگانِ ما، آن هم نسنجيده، نمى‏بينيم كسى تو را پيروى كرده باشد، و شما را بر ما امتيازى نيست، بلكه شما را دروغگو مى‏دانيم» (هود/27).
↑ . واکنش امیرالمؤمنین(ع) به ستایش‌گویی‌ها + فیلم.
↑ . کاهش اضطراب شخصیتی با انتشار تصاویر اغراق‌آمیز در شبکه‌های اجتماعی؛ تحمل مصیبت با باور و یقین قلبی ممکن است.
↑ وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِي فَأَوْقِدْ لِي يا هامانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحاً لَعَلِّي أَطَّلِعُ إِلى‏ إِلهِ مُوسى‏ وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكاذِبِينَ‏؛ «و فرعون گفت: «اى بزرگان قوم، من جز خويشتن براى شما خدايى نمى‏شناسم. پس اى هامان؛ برايم بر گِل آتش بيفروز و برجى [بلند] براى من بساز، شايد به [حالِ‏] خداى موسى اطّلاع يابم، و من جدّا او را از دروغگويان مى‏پندارم» (قصص/38).
↑ . وَ الشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ‏ أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وادٍ يَهِيمُون‏ وَ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ ما لا يَفْعَلُونَ‏ و شاعران را گمراهان پيروى مى‏كنند. آيا نديده‏اى كه آنان در هر واديى سرگردانند؟ و آنانند كه چيزهايى مى‏گويند كه انجام نمى‏دهند» (شعراء/226-224).
↑ . در کدام آیه قرآن به مفهوم «سلبریتی ها» اشاره شده است؟
↑ . گفت‌وگو یک کنش اخلاقی است/ تعصب‌ورزی و خودشیفتگی؛ موانع ارتباط درست + فیلم؛ غرور قدرت، باندبازی و اطرافیان چاپلوس، مسئولان را از نخبگان دور کرده است/ تشریح دو پیشنهاد به رئیس‌جمهور، شعیبی، 1392، ص4.
↑ . الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً؛ «[آنان‏] كسانى‏اند كه كوشش‏شان در زندگى دنيا به هدر رفته و خود مى‏پندارند كه كار خوب انجام مى‏دهند» (کهف/104).
↑ . فرافكنی در توجيه مشكلات اقتصادی عصبانيت مردم را در پی دارد؛ جهانگیرزاده و دیگران، 1388، ص47.
↑ . افزایش خودشیفتگی در جامعه ایران/ سه تله ذهنی خطرناک را بشناسیم.
↑ . «وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا؛ «و من هر بار كه آنان را دعوت كردم تا ايشان را بيامرزى، انگشتانشان را در گوشهايشان كردند و رداى خويشتن بر سر كشيدند و اصرار ورزيدند و هر چه بيشتر بر كبر خود افزودند» (نوح/7).
↑ . بداخلاقی سیاسی ریشه در خودشیفتگی افراد دارد / رقابت سالم؛ نشانه حاکمیت سیاست توأم با معنویت
↑ . وَ إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنْجاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ‏ و [به خاطر بياور] هنگامى را كه موسى به قوم خود گفت: «نعمت خدا را بر خود به ياد آوريد، آن گاه كه شما را از فرعونيان رهانيد، [همانان‏] كه بر شما عذاب سخت روا مى‏داشتند، و پسرانتان را سر مى‏بريدند و زنانتان را زنده مى‏گذاشتند، و در اين [امر] براى شما از جانب پروردگارتان آزمايشى بزرگ بود». (ابراهیم/6).
↑ . وجه اشتراک مستکبران و استعمارگران از نگاه قرآن/ نفاق توأم با گردن‌کشی ویژگی استعمار انگلیس؛ تکبر سرچشمه اصلی کفر و گناه است؛ رفع استكبارهای مختلف نیاز به گفتمان‌سازی دارد/ خود را در معرض قضاوت تاریخ قرار دهیم

[1] . ویکی پدیا، دانشنامه آزاد فارسی.

[2] . Alyedreessy,2021,p60-61

[3] . افزایش خودشیفتگی در جامعه ایران/ سه تله ذهنی خطرناک را بشناسیم

[4] .اشرفی و دیگران، 1390، ص64.

[5] . فَقالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ما نَراكَ إِلَّا بَشَراً مِثْلَنا وَ ما نَراكَ اتَّبَعَكَ إِلَّا الَّذِينَ هُمْ أَراذِلُنا بادِيَ الرَّأْيِ وَ ما نَرى‏ لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ بَلْ نَظُنُّكُمْ كاذِبِينَ‏ «پس، سران قومش كه كافر بودند، گفتند: «ما تو را جز بشرى مثل خود نمى‏بينيم، و جز [جماعتى از] فرومايگانِ ما، آن هم نسنجيده، نمى‏بينيم كسى تو را پيروى كرده باشد، و شما را بر ما امتيازى نيست، بلكه شما را دروغگو مى‏دانيم» (هود/27).

[6] . واکنش امیرالمؤمنین(ع) به ستایش‌گویی‌ها + فیلم.

[7] . کاهش اضطراب شخصیتی با انتشار تصاویر اغراق‌آمیز در شبکه‌های اجتماعی؛ تحمل مصیبت با باور و یقین قلبی ممکن است.

[8] وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِي فَأَوْقِدْ لِي يا هامانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحاً لَعَلِّي أَطَّلِعُ إِلى‏ إِلهِ مُوسى‏ وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكاذِبِينَ‏؛ «و فرعون گفت: «اى بزرگان قوم، من جز خويشتن براى شما خدايى نمى‏شناسم. پس اى هامان؛ برايم بر گِل آتش بيفروز و برجى [بلند] براى من بساز، شايد به [حالِ‏] خداى موسى اطّلاع يابم، و من جدّا او را از دروغگويان مى‏پندارم» (قصص/38).

[9] . وَ الشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ‏ أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وادٍ يَهِيمُون‏ وَ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ ما لا يَفْعَلُونَ‏ و شاعران را گمراهان پيروى مى‏كنند. آيا نديده‏اى كه آنان در هر واديى سرگردانند؟ و آنانند كه چيزهايى مى‏گويند كه انجام نمى‏دهند» (شعراء/226-224).

[10] . در کدام آیه قرآن به مفهوم «سلبریتی ها» اشاره شده است؟

[11] . گفت‌وگو یک کنش اخلاقی است/ تعصب‌ورزی و خودشیفتگی؛ موانع ارتباط درست + فیلم؛ غرور قدرت، باندبازی و اطرافیان چاپلوس، مسئولان را از نخبگان دور کرده است/ تشریح دو پیشنهاد به رئیس‌جمهور، شعیبی، 1392، ص4.

[12] . الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً؛ «[آنان‏] كسانى‏اند كه كوشش‏شان در زندگى دنيا به هدر رفته و خود مى‏پندارند كه كار خوب انجام مى‏دهند» (کهف/104).

[13] . فرافكنی در توجيه مشكلات اقتصادی عصبانيت مردم را در پی دارد؛ جهانگیرزاده و دیگران، 1388، ص47.

[14] . افزایش خودشیفتگی در جامعه ایران/ سه تله ذهنی خطرناک را بشناسیم.

[15] . «وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا؛ «و من هر بار كه آنان را دعوت كردم تا ايشان را بيامرزى، انگشتانشان را در گوشهايشان كردند و رداى خويشتن بر سر كشيدند و اصرار ورزيدند و هر چه بيشتر بر كبر خود افزودند» (نوح/7).

[16] . بداخلاقی سیاسی ریشه در خودشیفتگی افراد دارد / رقابت سالم؛ نشانه حاکمیت سیاست توأم با معنویت

[17] . وَ إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنْجاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ‏ و [به خاطر بياور] هنگامى را كه موسى به قوم خود گفت: «نعمت خدا را بر خود به ياد آوريد، آن گاه كه شما را از فرعونيان رهانيد، [همانان‏] كه بر شما عذاب سخت روا مى‏داشتند، و پسرانتان را سر مى‏بريدند و زنانتان را زنده مى‏گذاشتند، و در اين [امر] براى شما از جانب پروردگارتان آزمايشى بزرگ بود». (ابراهیم/6).

[18] . وجه اشتراک مستکبران و استعمارگران از نگاه قرآن/ نفاق توأم با گردن‌کشی ویژگی استعمار انگلیس؛ تکبر سرچشمه اصلی کفر و گناه است؛ رفع استكبارهای مختلف نیاز به گفتمان‌سازی دارد/ خود را در معرض قضاوت تاریخ قرار دهیم

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]