حورالعین

حورالعین؛ دوشیزگانی که همسر بهشتیان می شوند.

معنی لغوی

اصل کلمه حوری، حور است. حور جمع است و مفرد آن حوراء است به معنی زن یا دختری که چشمانی سیاه و گرد و مدور و پلکهای باریک داشته باشد یا دارای چشمانی باشد سخت سپید یا سخت سیاه یا دارای بدنی سخت سپید یا دارای چشمانی تمام سیاه چنانکه چشمان آهوست و این در انسان نیست بلکه به استعاره بر او اطلاق گردد (لغت نامه دهخدا نقل از منتهی الارب). در زبان فارسی حور که در اصل عربی جمع است به صورت مفرد به کار می رود و گاه با الف و نون جمع بسته می شود چنانکه سعدی گوید: «حوران بهشتی را دوزخ بود اعراف» همچنین در فارسی به حور که مفرد تلقی میشود یاء نسبت میافزایند و حوری اطلاق می کنند. سعدی هم حور و هم حوری به کار برده است. «حور خطا گفتم اگر خواندمت/ عفو کن از بنده قصور ای صنم» «بهشت روی من آن لعبت پری رخسار که در بهشت نباشد به لطف او حوری».

حورالعین در قرآن

در قرآن مجید «حور» چهار بار به کار رفته است که سه بار همراه با صفت «عین» بر وزن (چین) است. عین جمع عیناء است یعنی چشم درشت؛ به صورت حورعین (دخان، ۵۴؛ طور،۲۰؛ واقعه، ۲۲) و یک بار به صورت حور مطلق به کار رفته است (الرحمن؛۷۲). توصیفات حوران و حوریان در قرآن مجید از این قرار است «کذالک و زَوَّجْنَاهُمْ بِحور عين» (دخان،۵۴) و بدینان آنان را جفت حوریان چشم درشت میگردانیم. وصف آیه ۲۰ سوره طور هم به همین صورت است. در آیات ۵۶ تا ۵۸ سورة الرحمن می فرماید: «در آن غرفه ها دوشیزگان چشم فروهشته هستند که پیش از آنان بهشتیان کسی از آدمی و جن با آنان آمیزش نکرده است. پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را باور ندارید؟ - گویی یاقوت و مرجانند- و در آیات ۷۰ تا ۷۴ همین سوره می فرماید: در آن غرفه ها زنان خوشخوی خوشرو هستند - پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را باور ندارید؟ - حوریان نگاهداشته در خیمه هایند. پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را باور ندارید؟ - پیش از آنان بهشتیان کسی از آدمی و جن با آنان آمیزش نکرده است.» و در آیات ۲۲ و ۲۳ سوره واقعه می فرماید: و حوریان چشم درشت. مانند مروارید نهفته و در آیه ۲۵ سوره بقره گفته شده است که مؤمنان در بهشت جفتهای پاکیزه دارند و مفسران در شرح آن گفته اند که مراد این است که حوریان کثافات بدنی مانند حیض و دفع ندارند. در آیات ۴۸ و ۴۹ سوره صافات از حوریان بدون لفظ حور چنین سخن رفته است «و نزد ایشان بهشتیان، دوشیزگان چشم درشت چشم فروهشته هستند که گویی بیضه های شتر مرغ نهفته اند» و در آیه ۵۲ سوره «ص» در اشاره به آنان فرماید: و نزد آنان دوشیزگان چشم فروهشته همسال هستند و در آیات ۳۵ تا ۳۸ سوره واقعه فرماید: «ما آنان را چنان که باید و شاید آفریده ایم و دوشیزه ساخته ایم. جفت جوی همسالند برای اصحاب یمین» و در آیه ۳۳ سوره نبا از آنان با توصیف «و کواعب اترابا» یاد شده است یعنی «دوشیزگان نار پستان همسال» آن چه نقل شد تمامی توصیف قرآن مجید از حوریان است و مفسران شیعه و اهل سنت بسته به مشربشان اوصاف داستان گونه و اغراق آمیزی برای حوریان یاد کرده اند. شیخ مفید در رساله ای به نام کتاب صفة الجنة والنار، توصیفی از حوریان به دست داده است که مندرج در حدیثی مفصل است که از طریق امام ششم از رسول الله (ص) نقل شده است: «... سپس پیامبر (ص) حورعین را یاد کرد. ام سلمه گفت یا رسول الله پدر و مادرم فدایت باد، آیا ما زنان دنیا فضیلتی بر آنان داریم؟ حضرت فرمود: آری به خاطر نمازتان و روزه تان و عبادتتان برای خداوند، تفاوت شما با آنان مانند رویه لباس با آستر آن است و بیان فرمود که خداوند حورعین را در همان زمان که دار و درخت بهشت را آفریده بود، خلق کرده بود و آنان را مقید به همسرانشان در دنیا کرده است. هر یک از آنان هفتاد حله در بردارند و سپیدی ساق آنان از ورای آن حله های هفتادگانه پیداست مانند شراب سرخ در آبگینه سپید و مانند رشته سپید در دل دانه های یاقوت سرخ جفت ایشان با آنان با نیروی صد مرد و با شهوتی برابر با شهوت چهل سال در می آمیزد و آنان همسال و دوشیزه اند. پس از هر آمیزشی دوباره باکره میشوند....» (الاختصاص شیخ مفید،۳۵۲) این سؤال از دیرباز مطرح بوده است که آیا حوریان همان زنان صالح دنیا هستند یا با زنان دنیا فرق دارند؟ در حدیثی که نقل شد بالصراحه گفته شده بود که با هم فرق دارند اما در بحار الانوار (۱۸۷/۸) حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که در ضمن آن آمده است: «كُلُّ مؤمنة حوراء عيناً» هر مؤمنه ای حورای عینا حوری چشم درشت است.

منابع

این مدخل برگرفته از دایرة المعارف تشیع است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.