اعتماد به نفس

اعتماد به نفس؛ باور به توانایی‌ها و استعدادهای خود. این ویژگی روانی عاملی تاثیرگذار در موفقیت فرد به شمار می‌آید و حاصل تعامل باور، رفتار، احساس و عشق است. شجاعت و مسئولیت پذیری نشانه اعتماد به نفس بالا و خجالت و ترس نشانه اعتماد به نفس پایین است. داشتن اعتماد به نفس شرط لازم برای برتری یافتن در حوزه قرائت به شمار می‌آید.

تعریف

اعتماد به نفس خودباوری یا اعتماد به نفس حالتی روانی است که در آن شخص بخاطر تجربه‌های قبلی، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در موفقیت انجام کارها به‌طور موفقیت‌آمیز اعتماد و باور دارد. برخی از روانشناسان معتقدند اعتماد به نفس پدیده‌ای اکتسابی است که تحت تأثیر وراثت و محیط در طول دوره تکامل شکل می‌گیرد و با تمرین، یادگیری راهکارها و برنامه‌ریزی، ایجاد یا تقویت می‌شود.

فواید اعتماد به نفس

اعتماد به نفس، نقش حیاتی در پیشرفت و موفقیت‌های یک فرد ایفا می‌کند و با بالابردن تاب آوری موجب می‌شود فرد در برابر گرفتاری‌های زندگی مقاومت کند و در نتیجه، سطح سلامت روانی خود را بالا ببرد. فردی که فاقد اعتماد به نفس باشد امکان حل مشکلاتش را ندارد و همواره برای حل امور خود دست به دامن دیگران می‌شود.

روند ایجاد اعتماد به نفس

اعتماد به نفس تابعی از شرایط زندگی است. این حالت روانی در دهه اول زندگی اغلب کمی شکننده است و عمدتاً در دهه دوم شکل می‌گیرد. دهه سوم زندگی هنگام استحکام این ویژگی است و تقریباً آنچه در دهه‌های قبل به دست آمده است در دهه چهارم بدون تغییر می‌ماند. بنابر بررسی‌های علمی دهه‌های پنجم و ششم زندگی اعتماد به نفس تثبیت می‌شود و در دوران پس آن رو به کاهش می‌رود. در دیدگاه روان شناسان اعتماد به نفس پدیده ای حاصل از تعامل چهار ویژگی باور، رفتار، احساس و عشق است. نقطه شروع اعتماد به نفس باورهای مثبت و پیش برنده است. هر باور و طرز تفکر مثبت، رفتار مثبتی به دنبال می‌آورد و بروز این رفتار، احساس مثبت خاصی در شخص ایجاد می‌کند. این احساس مثبت آن باور اولیه را تقویت می‌کند و باورهای استوار، رفتارهای استوارتر و گسترده‌تری به دنبال دارند؛ که به نوبه خود سبب به وجود آمدن احساسی خوب و عالی‌اند.

راهکارهای تقویت اعتماد به نفس

تقویت اعتماد به نفس منوط به شناخت خود و باور به توانایی‌های خود است؛ انسان‌ها شبیه به همدیگر نیستند، هر کس قابلیت‌های منحصر به‌فردی دارد که باید کشف شود؛ آگاهی و باور به این استعدادها، توانایی‌ها و قابلیت‌ها به انسان اعتماد به نفس می‌بخشد. با وجود آنکه شناخت خود، نقشی مهم در تقویت اعتماد به نفس دارد اما محققان راهکارهای متنوع و گسترده ای را برای تقویت این ویژگی روانی بیان داشته اند که در ادامه به برخی از مهم ترین آن‌ها اشاره می‌شود: تقویت ارتباط با خدا: برای موفقیت خود به خداوند توکل و توسل داشته باشید و از او بخواهید در تنهایی‌ها و نا امیدی‌ها دستگیری کند؛ چشم امید از غیر او بستن و به او پیوستن اعتماد به نفس شما را تقویت می‌کند. مثبت‌اندیشی: انرژی مثبت منجر به شکل‌گیری نتایج مثبت می‌شود، پس نیمه پر لیوان را ببینید و ذهن‌تان را بر فعل توانستن متمرکز کنید. ارزیابی امکانات و محدودیت‌های خود: تطابق واقع‌بینانه بین توانایی‌ها و محدودیت‌ها. اگر کسی پیش از توانایی خود از خود انتظار داشته باشد او گامی بر خلاف اعتماد به نفس برداشته است. ثبت و یاد‌آوری نقاط درخشان زندگی: فهرستی از موفقیت‌های کوچک و بزرگ گذشته خود تهیه کنید. هر از گاهی آن را مرور کنید. یاد‌آوری و مرور آن به شما یک نوع مسرّت باطنی می‌دهد. درست انجام دادن کارها: کارهای محوّل شده به خود را (کوچک و بزرگ) به خوبی انجام دهید و با این کار مهر تاییدی از طرف دیگران بر رفتار و عمل خود دریافت کنید. معمولاً افرادی که کارهای خود را نیمه تمام رها می‌کنند، احساس خوبی در مورد خودشان ندارند. ملاک ارزیابی شخصیت صرفاً در کارهای بزرگ ظاهر نمی‌شود؛ بلکه در چگونگی انجام کار تجلّی می‌یابد. مطالعه زندگی‌نامه بزرگان: این کار به شما نیرو می‌دهد که در مقابل سختی‌ها سر فرود نیاورید و توانایی‌های خود را بسیج کنید و به جنگ ضعف‌های خود بروید. توسعه اطلاعات عمومی: اطلاعات عمومی به شما فرصت می‌دهد که با آمادگی در مباحث گوناگون به بحث و تبادل نظر بپردازید و با تشویق‌های دیگر مواجه شوید و نیرو بگیرید تا گامی بلند‌تر بردارید. صحبت کردن در جمع: ارائه دیدگاه‌های فردی در میان دوستان و اطرافیان کمک می‌کند تا جرات و جسارت لازم برای بیان دیدگاه‌های خودتان در موقعیت‌های مختلف را به دست بیاورید. شرکت در فعالیت‌های اجتماعی: افرادی که منزوی هستند معمولا از اعتماد به نفس پایین تری نیز برخوردار هستند. با حضور در جمع و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی فرد می‌تواند تصورات آرمان گرایانه ای که در مورد خود را دارد را تعدیل کند.

نشانه‌های اعتماد به نفس افراد

با عزت نفس بالا به چالش‌های جدید مشتاقانه رو می‌آورند، مشاغل ناآشنا، آموزش‌ها و فعالیت‌های جدید، توجهشان را جلب می‌کند و با اطمینان و اتکاء به نیروهای درونی، با توکل به خدا به آن‌ها می‌پردازند. ناکامی را به‌خوبی تحمل می‌کنند و قادر هستند از آن‌چه که موجب ناکامی‌ آن‌ها شده، سخن بگویند. ویژگی‌های دیگری نیز چون نظارت و کنترل احساسات و عواطف و همچنین مسئولیت‌پذیری از جمله نشانه‌های اعتماد به نفس است.

نشانه‌های فقدان اعتماد به نفس

اعتماد به نفس در مقابل خودباختگی و از خود بیگانه شدن قرار دارد. این حالت زمانی پدید می‌آید که بین خود ادراک شده و خود ایده‌آل تفاوت قابل ملاحظه ای وجود داشته باشد. احساس خجالت و ترس از بیان دیدگاه‌ها و نظرات بارزترین نشانه فقدان اعتماد به نفس است.

رابطه اعتماد به خدا و اعتماد به نفس

اعتماد به نفس اگر به معنای شناخت از خود و آگاهی از نقاط قوّت و ضعف و همچنین اطلاع و اعتراف به سرمايه‏هاى مادّى و معنوى باشد، انعكاسی از معرفت نفس به شمار می‌آید و تقابلی با اعتماد به خدا ندارد. اما در صورتی که اعتماد به نفس به معنای اتکای به داشته‏ها و دانسته‏هاي شخصی باشد به گونه ای که فرد، عامل دسترسی به همه این امکانات را نفس خود ببیند و جایی را برای خدا در نظر نگیرد مقابل با اعتماد به خدا به شمار می‌آید و در عداد اموری چون شرک به خدا و تفرعن در برابر خدا به حساب می‌آید.

رابطه عجب و اعتماد به نفس

تكبر يعنى آدمى خود را نسبت به ديگران – به جهت كمالى كه در خود مى‏بيند – بزرگ شمارد؛ خواه آن كمال را داشته باشد يا نداشته باشد و خواه آن صفتى را كه دارد و به آن مى‏بالد، در واقع هم كمال باشد يا نه؛ مانند تكبر شيطان نسبت به انسان، آنجا كه خداوند فرمود: «چرا به آدم سجده نكردى؟ عرض کرد: من از آتش خلق شده‏ام و آدم از خاک آفريده شده است». اما اعتماد به نفس يعنى، علاوه بر اين‌كه انسان خودش را مثبت ارزيابى مى‏كند، به اين باور هم رسيده كه توان كافى براى انجام كارهايش دارد و مى‏تواند از توانمندى‏هاى خود، به خوبى در جهت نيل به اهدافش استفاده كند. به عبارت ديگر فردی که اعتماد به نفس دارد خود را باور كرده و توانمندى‏هايش را به صورت واقع بينانه ارزيابى مى‏كند و در هر شرايطى، مى‏تواند از اين توانمندى‏ها به خوبى استفاده كند البته اگر انسان، خود را داراى كمالى مى‏داند و تصور مثبتى از خود دارد، براى اين كه دچار غرور نشود، بايد راه تواضع را در پيش گيرد و در برابر دیگران فروتنى از خود نشان دهد.

راهکارهایی برای ایجاد اعتماد به نفس در میان حافظان قرآن

بلند خواندن محفوظات و شرکت در مسابقات و آزمون‌های حفظ قرآن دو راهکار عمده مربیان قرآن برای ایجاد اعتماد به نفس در بین حافظان قرآن است.

نقش اعتماد به نفس در قرائت قرآن

اعتماد به نفس در تلاوت قرآن كريم امری حياتی است و قاری قرآن تا به توانايی‌های خود برای تلاوت قرآن اعتماد نداشته باشد نمی‌تواند قاری خوبی شود. از ویژگی‌های بارز تلاوت قاريان مصری داشتن اعتماد به نفس بالا هنگام تلاوت قرآن است. قاری قرآن بایستی تا آنجا که می‌شود جلوی افراد دیگر به تلاوت بپردازد تا بدین نحو مبتلا به استرس هایی چون بسته شدن صدا –که معمولا به سبب حضور در جمع ایجاد می‌گردد- نشود.

منابع

ایکنا

ویکی پدیا

اسلام پدیا

ویکی فقه

دایر المعارف طهور