حقوق حیوانات
حقوق حیوانات؛ به مجموعه قوانینی گفته می شود که انسان باید یا از روی حقوق یا اخلاق در رابطه با حیوانات رعایت کند تا محیط زیست در تعادل پایدار حفظ شود و استفاده از موجودات برای انسان و دیگر موجودات به نعمت و استفاده مفید منجر شود. در قرآن کریم مجموعه ای ویژگی ها همانند دارا بودن احساس، ادراک و شعور، زبان، تعلیم دیدن، برانگیخته شدن و الهام به جانوران و حیوانات بیان شده، گویای داشتن نظام میان جانوران و حیوانات در جهان آفرینش است. در این صورت(دارا بودن نظام و سیستم زندگی) نیاز است تا حقوق اولیه همانند آب، غذا، مسکن برای آنها وجود داشته باشد و یا در صورت وجود داشتن، کمک به حفظ و پایداری آنها شود. حقوق حیوانات طبق جهان بینی توحیدی باید در مسیر تعادل، حفظ و پایداری محیط زیست پیش برود و برای این کار مسائل حلال و حرام مرتبط با حفظ یا شکار آنها در قرآن در نظر گرفته شده و انسان نیز باید متعهدانه و مسئولانه این حقوق را رعایت نماید.
ماهیت حقوق حیوانات
حقوق حیوانات به مجموعه وظایف انسان یا طبیعت در قبال حیوانات اهلی و وحشی گفته می شود که براساس آن رفتار مناسب و صحیح در رابطه با آنها گزینش و انجام می شود. هر کدام از حیوانات اهلی و وحشی حقوقی بر آنها مترتب است که به دلیل پایدار بودن محیط زیست نیاز است که به این حقوق احترام گذاشته شود. بخشی از حقوق مرتبط به حیوانات اهلی است که علاوه بر جواز استفاده از آنها باید آب و غذا و مکان استراحت برای آنها فراهم باشد و مکان و افرادی باشند تا از آنها در برابر حوادث طبیعی و یا گزند خطرات مصون باشند. بخشی دیگر از حقوق مرتبط با حیوانات وحشی است که تا حد لزوم باید از آنها دوری کرد و جایگاه آنها را در مناطق جنگلی و بیشه زارها محدود کرد و تا حد ممکن از ورود آنها به مناطق انسانی جلوگیری کرد.[۱]
اماکن نگهداری حیوانات همانند باغ وحش و سیرک ها نیز در صورت استفاده از این حیوانات باید مراقبت های ویژه را مبذول دارند تا سبب خطر یا درد برای دیگران را فراهم نیاورند.[۲] لزوم در نظر گرفتن چنین حقوق برای حیوانات این است که بهره کشی از حیوانات طبق اصول و برنامه های حفظ محیط محیط زیست انجام می گیرد و استفاده از آنها برای زمان معلوم و برای اهداف مشخص صورت می گیرد؛ در غیر این صورت، هرگونه بهره مندی یا استفاده از آنها در امور مختلف می تواند با اغراض و نیات بد همراه باشد.[۳]
دلایل وجود حقوق حیوانات در قرآن
حقوق حیوانات در قرآن اصطلاحی است که به طور گسترده دربردارنده حقوق همه حیوانات، جانواران، حشرات، پرندگان و حقوق سایر جانداران است و هرگونه رابطه میان انسان و جانوران در قرآن در حیطه قانونی و اخلاقی مشخص و تعیین شده است. در نظرگرفتن حقوق برای حیوانات در قرآن دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایل آن، داشتن احساس و عواطف ویژه در حیوانات و جانوران است که از همان آغاز پیدایش در وجود آنها نهادینه شده است. از این رو، در جهان بینی توحیدی قرآن، حقوقی برای آنها در نظر گرفته شده که باید به آنها احترام گذاشت؛ چرا که در جهان آفرینش، موجودات زنده از آن حیث که زنده هستند، حقوقی بر آنها مترتب است و حیوانات نیز علاوه بر زنده بودن بر احساسات از اِدراک و شعور[۴] (در سطح خود) بهره‌مند هستند.[۵] البته سطح شعور و اختيار آنان به سطح انسان نمي‌رسد اما همان مقدار شعور، ادراك، اختيار و اراده سبب مي‌شود كه داراي تكليف باشند و بر اساس همان تكليف، تسبيح حق بگويند و نماز بگزارند. موجودي كه چنين كمالات، بينش و گرايشي دارد، اگر با مردن نابود شود، در حقيقت موجودي باطل و آفرينشي عبث و بيهوده دارد؛ زيرا با مرگ همه اين كمالات نابود شده است. اين كمالات، اموري وجودي و مجردند و تنها روح مجرد مي‌تواند داراي چنين كمالاتي باشد .همین احساس و شعور سبب می شود که بسیاری از امور همانند حس خطر، جفت گیری، تکرار کلمات و انجام برخی امور ویژه انسانی با آموزش یا بدون آموزش توسط آنها انجام می گیرد. به بیان دیگر، سطح شعور آنها در حدی است که با استفاده از تعلیم و تربیت و داشتن زبان سخن[۶] قادرند بسیاری از امور را انجام دهند. تلاش کبوترهای نامه رسان برای بردن نامه ها از محلی به محل دیگر و داستان هُدهُد و ملکه بلقیس در قرآن همگی به این نکته اشاره می کندکه این کار به صورت غریزی نیست؛ بلکه فهم و شعور حیوان را ثابت می کند.[۷]
علاوه بر این، این شعور و احساس تكليف و الزام را برای جانوران به بار می آورد و درصورت انجام دادن آن پاداش و در صورت انجام ندادن تکلیف مؤاخذه و مجازات می شوند و این اصل مؤاخذه[۸] خود نشانه سطحی از شعور است که جانوران یا حیوانات به اندازه خود قدرت تفهیم دارند. در قرآن به تکلیف هدهد در قبال فرمان حضرت سليمان نبي(ع) اشاره شده است که در صورت نافرمانی عذاب یا مرگ در انتظار وی است. از این رو، اگر هدهد بر اساس ادراك و درك خوبي و بدي عمل نمي‌كرد و صرفاً رفتار غريزي داشت، مجازات سنگين او قبيح بود.[۹] انبياء معصوم‌اند و همه كارهايشان بر اساس عصمت و دستورهاي خداي سبحان است. همين اشاره است به علم و آگاهي و ادراك و گرايش و تكليف‌داري هدهد كه يك نوع پرنده است. در این صورت مي‌توان گفت كه چون جانوران در حد خود اراده و شعور دارند، حشر هم دارند و مطابق مقدار اراده و شعوري كه خداوند به آنها داده است، مورد مواخذه قرار مي‌گيرند و سپس مستحق نعمت يا عذاب مي‌شوند.[۱۰]
علاوه بر انجام چنین کاری از سوی حیوانات و جانوران، به دلیل داشتن شعور، ادراک و احساس در سطح خود، تسبیح و سجده[۱۱] خداوند[۱۲] نیز بجا می آورند و اين تسبيح و نیایش، آگاهانه[۱۳] است و نیاز خود را از این طریق با خداوند متعال در میان می گذارند. همچنین، در آیات قرآن نیز برخی از حیوانات به عنوان شعائر الهی[۱۴] معرفی شده اند که این امر نشان از اهمیت حیوانات و حقوق ویژه آنها نزد خداوند متعال دارد. نمونه های بارزی از این شعور و احساس جانوران و حیوانات به تصویر کشیده شده است که نیایش مورچه با خداوند[۱۵] در زمان حضرت سلیمان(ع) برای نجات خود و همنوعانش از لشکریان حضرت سلیمان (ع) یکی از آن نمونه ها است.[۱۶]
نمونه دیگر از جانوران زنبور عسل است که تکالیف وی توسط خداوند متعال الهام می شود. الهام شدن غریزی به به زنبور عسل که با واژه «وحی»[۱۷] بیان شده، نشانه سطحی از شعور و بینش زنبور عسل است .علاوه بر زنبور عسل، مورچه و عنکبوت نیز به عنوان موجود بندپای در قرآن از سطح شعور برخوردار بوده و از حقوقی برخوردار هستند؛ چرا که اجتماع مورچه ها کار گروهی برای ساخت لانه و پیدا کردن غذا، برقراری ارتباط با یکدیگر از جمله مسائلی است که فقط با وجود یک نظام می گنجد و در کجا که نظام و سازمانی وجود داشته باشد، بی تردید، حقوق و وظایفی نیز برآن مترتب است.[۱۸]حقوقی همانند حقوقی حیات، بهداشت، عدالت، آزار ندیدن، دوستی، سرپرستی، مسکن، تولید مثل، احترام، کاربری درست و خوشایند از جمله آنها است.[۱۹] خورده شدن چوب عصاى سليمان (ع) به وسيله موريانه، نشان از دستور خداوند به صورت الهام به مورچه است تا فرمان خدا به اجر دربیاید.[۲۰]
همچنین، نجات حضرت يونس (ع) از دل نهنگ با الهام گرفتن نهنگ از دستور خداوند[۲۱] و کندن زمین به واسطه کلاغ برای یاد دادن به انسان برای دفن مردگان[۲۲] نمونه دیگری از الهام گرفتن جانوران برای اجرای دستورات خداوند است. دلیل دیگر، در نظرگرفتن ویژگی بر انگیختن شدن و جمع شدن[۲۳] برای جانوران و حیوانات است که در روز قیامت برانگیخته می شوند.[۲۴] پس حيوانات روح مجرد دارند و با مرگ نابود نمي‌شوند و تا قيامت باقي و به‌سوي پروردگار جهانيان محشور مي‌شوند و اين حشر، هدف، مقصود، و مقصد آنهاست.[۲۵] حيوانات مانند انسان داراي روحي فناناپذيرند[۲۶] و به سوي خداوند محشور مي‌شوند و در قيامت جمع مي‌شوند و بنابراين بر اساس رفتارشان حكم مي‌شود. [۲۷]نمونه رستاخیز جانوران و حیوانات را می توان در ماجرای حضرت ابراهیم (ع) و رستاخیز چهار مرغ جویا شد.[۲۸]
حضرت ابراهیم(ع) از خداوند خواست تا زنده شدن مردگان در روز قیامت را به او نشان دهد و به خواست و اراده او حضرت ابراهیم از چهار نوع پرنده طاووس، خروس، کبوتر و کلاغ انتخاب کرد و آنها را قطعه قطعه کرده و درهم آویخت و جداگانه بر سر چند کوه قرار داد و سپس آنها را خواند و همه آنها به خواست خدا زنده شده و با سرعت به سوی حضرت ابراهیم بازگشتند و همانا خداوند قادر و حکیم است.[۲۹]
ابعاد حقوق حیوانات در قرآن
انسان ها به دلیل مرتبه بالایی که نسبت به دیگر موجودات بویژه جانوران و حیوانات دارند،[۳۰] مسئولیت مهمی در اجرای حقوق جانوران و حیوانات دارند.[۳۱] تعامل و بهره مندی با ضابطه و توأم با مسئولیت پذیری از جانوران و حیوانات سبب می شود که موجودات محیط زیست تبدیل به نعمت بزرگی برای بهره مندی انسان از آنها شود.[۳۲] به دلیل توجهی که قرآن كريم به جانوران و حیوانات داشته است، ابعاد حقوقی نیز برای آنها درنظر گرفته شده است.
اولین حقوق حیوانات این است که ضمن اجازه مصرف معقول[۳۳] از برخی از حیوانات[۳۴] همانند اسب[۳۵]، ساختن خانه سبك و قابل انتقال از پوست حيوانات[۳۶] جایگاه و شرایط زیستی مناسب[۳۷]، تدارک آب و خوراک سالم،[۳۸] آنها باید مد نظر انسان به عنوان مالک[۳۹] یا غیر آن قرار گیرد[۴۰]. حقوق دیگر این است که ذبح و مصرف حیوانات نباید بیش از احتیاج باشد و آداب کشتار[۴۱] و ذبح نیز باید رعایت شود[۴۲]
و حتی شکار حیوان در مواقعی همانند صيد حيوانات وحشى حلال گوشت و مصرف آن در حال احرام[۴۳] حرمت صيد حيوانات خشكى، براى مؤمنان مُحرم[۴۴]، حلال بودن صيد با حيوانات شكارى و سگ ها تعلیم دیده،[۴۵] از جمله حقوق حیوانات است؛ چرا که این کار از انقراض حیوانات[۴۶]و تخریب محیط زیست جلوگیری می کند. [۴۷]نمونه ای از جلوگیری انقراض حیوانات، رفتار حضرت نوح (ع) در قبال حیوانات[۴۸] است که از هر حیوانی یک جفت برای داخل کشتی انتخاب کرد تا نسل حیوانات پایدار بماند و تعادل محیط زیست برقرار شود. یکی دیگر از حقوق حیوانات در قرآن، پرهیز از آزار و اذيت حيوانات است تا انسان ها نتوانند غیرمتعهدانه و هنجارشکنانه حقوق حیوانات را نقش کنند و سبب آزار و شکنجه آنها شوند.[۴۹]
یکی از آزارهایی که در قرآن از آن نهی شده است، شکافتن گوش چهارپایان[۵۰] است.[۵۱] لزوم حفظ احترام حيوانات اشعار شده[۵۲]، جهت قربانى در حج یکی از حقوق های حیوانات در قرآن در ارتباط با آزار نرسانیدن به آنهاست. بر این اساس، خداوند در قرآن کریم بارها از نوع‌دوستی و احترام در مورد حیوانات یاد کرده[۵۳] است و این احترام به حقوق حیوانات به دلیل نبود نگاه ابزاری قرآن کریم به حیوانات است تا زندگی آنها در دنیا تضمین شود.[۵۴] از این رو، نگاه به حیوانات باید از روی دانش و آگاهی باشد و اگر ظلم و نقض حقوقی متوجه آنها شد، انسان ضرورت دارد تا به مبارزه با تعدی گران برخیزد.[۵۵]
در مکتب قرآنی، انسان به‌گونه‌ای تربیت می‌شود که نه تنها به آزار حیوانات نمی‌پردازد؛ بلکه حتی در برابر آزار و اذیت و یا خستگی و زحماتی که از ناحیه حیوانات به او تحمیل می‌شود صبر می‌کند و همچنین نه تنها حیوانات اهلی را نمی‌آزارد، بلکه با حیوانات وحشی و درندگان[۵۶] نیز کاری ندارد؛ چرا که انسان خود را مالک اصلی جهان نمی داند؛ بلکه مالکیت حقیقی[۵۷] از آن خداوند متعال است که روزی[۵۸]، کنترل و مراقبت همه جنبندگان در اختیار قدرت اوست.[۵۹]
منابع
بیستونی، محمد( 1385)، دنیای حیوانات از دیدگاه قرآن و حدیث، قم: بیان جوان
ارجاعات
- ↑ . خودخواهی در قامت دفاع از حقوق حیوانات / کرونا دست حیوان‌آزارها را رو کرد
- ↑ . ویکی پدیا.
- ↑ . آیا حیوانات هم حقوق اخلاقی دارند؟.
- ↑ . قرآن كريم توجه ويژه‌ای به حقوق حيوانات كرده است
- ↑ . نگاهی به حقوق جانوران در اسلام.
- ↑ . وَ وَرِثَ سُلَيْمانُ داوُدَ وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ؛ و سليمان از داوود ميراث يافت و گفت: «اى مردم، ما زبان پرندگان را تعليم يافتهايم و از هر چيزى به ما داده شده است. راستى كه اين همان امتياز آشكار است.» (نمل/16)
- ↑ . بیستونی، 1385، ص252.
- ↑ . وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَى ظَهْرِهَا مِن دَابَّةٍ وَلَكِن يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا؛ «و اگر خدا بخواهد مردم را به سبب کارهايی که کرده‌اند بازخواست کند، بر روی زمين هيچ جنبنده‌ای باقی نگذارد، ولی آنها را تا زمانی معين مهلت می‌دهد و چون مدتشان به سر آمد، به اعمال بندگان خويش آگاه است». (فاطر/۴۵)
- ↑ . وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقالَ ما لِيَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كانَ مِنَ الْغائِبِينَ لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذاباً شَدِيداً أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطانٍ مُبِينٍ فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقالَ أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ وَ جِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ؛و جوياى [حالِ] پرندگان شد و گفت: «مرا چه شده است كه هدهد را نمىبينم؟ يا شايد از غايبان است؟ قطعاً او را به عذابى سخت عذاب مىكنم يا سرش را مىبرم مگر آنكه دليلى روشن براى من بياورد. پس ديرى نپاييد كه [هدهد آمد و] گفت: «از چيزى آگاهى يافتم كه از آن آگاهى نيافتهاى، و براى تو از «سبا» گزارشى درست آوردهام». (نمل/22-20)
- ↑ . بررسي موضوع حشر جانوران در روز قيامت از ديدگاه قرآن/ جانوران نيز داراي درك و شعور مي‌باشند.
- ↑ . أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَ كَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذابُ وَ مَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ ما يَشاءُ؛ «آيا ندانستى كه خداست كه هر كس در آسمانها و هر كس در زمين است، و خورشيد و ماه و [تمام] ستارگان و كوهها و درختان و جنبندگان و بسيارى از مردم براى او سجده مىكنند؟ و بسيارىاند كه عذاب بر آنان واجب شده است. و هر كه را خدا خوار كند او را گرامىدارندهاى نيست، چرا كه خدا هر چه بخواهد انجام مىدهد». (حج/18)
- ↑ . أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّـهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ؛ «مگر نمی‌بینی که هرکس در آسمانها و زمین است، تا پرندگانی که در آسمان پر می‌گشایند، خداوند را تسبیح می‌کنند و همه آنها به تسبیح و نماز خود آگاهند و خداوند به هرچه می‌کنند، آگاه است» (نور/41).
- ↑ . تُسَبِّحُ لَهُ السَّماواتُ السَّبْعُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كانَ حَلِيماً غَفُوراً؛ «آسمان-هاى هفتگانه و زمين و هر كس كه در آنهاست او را تسبيح مىگويند، و هيچ چيز نيست مگر اينكه در حال ستايش، تسبيح او مىگويد؛ ولى شما تسبيح آنها را درنمىيابيد. به راستى كه او همواره بردبار [و] آمرزنده است». (اسراء/44)
- ↑ . وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَكُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيها خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَكُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ كَذلِكَ سَخَّرْناها لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ؛ «و شتران فربه را براى شما از [جمله] شعاير خدا قرار داديم: در آنها براى شما خير است. پس نام خدا را بر آنها- در حالى كه برپاى ايستادهاند- ببريد و چون به پهلو درغلتيدند از آنها بخوريد و به تنگدست [سائل] و به بينوا [ى غير سائل] بخورانيد. اين گونه آنها را براى شما رام كرديم، اميد كه شكرگزار باشيد». (حج/36)
- ↑ . حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِي النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِّن قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ؛ «آنگاه كه به وادي مورچگان رسيدند، مورچه‌اي گفت: اي مورچگان به خانه‌هايتان داخل شويد مبادا سليمان و سپاهش بدون توجه شما را پايمال كنند*سليمان از سخن او لبخند زد و گفت: ای پروردگار من، مرا وادار تا سپاس، نعمت تو را که بر من و پدر و مادر من ارزانی داشته‌ای به جای آورم و کارهای شايسته‌ای کنم که تو خشنود شوی، و مرا به رحمت خود در شمار بندگان شايسته‌ات در آور». (نمل/19-18)
- ↑ . بررسي موضوع حشر جانوران در روز قيامت از ديدگاه قرآن/ جانوران نيز داراي درك و شعور مي‌باشند.
- ↑ . أَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا يَعْرِشُونَ ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاء لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛ «و پروردگار تو به زنبور عسل وحی کرد که: از کوه‌ها و درختان و در بناهايی که (مردم) می‌سازند خانه‌هايی برگزين آنگاه از هر ثمره‌ای بخور و از روی خشوع به راه پروردگارت برو از شکم او شرابی رنگارنگ بيرون می‌آيد که شفای مردم در آن است و صاحبان انديشه را در اين عبرتی است» (نحل/69-۶8).
- ↑ . نگاهی به اشارات علمي قرآن در مورد زنبور عسل، عنكبوت و مورچه
- ↑ . ترسیم بهترین قواعد رفتاری با حیوانات در اسلام/ غفلت از احکام عقیم‌سازی تا نفقه حیوانات.
- ↑ فَلَمَّا قَضَيْنا عَلَيْهِ الْمَوْتَ ما دَلَّهُمْ عَلى مَوْتِهِ إِلَّا دَابَّةُ الْأَرْضِ تَأْكُلُ مِنْسَأَتَهُ فَلَمَّا خَرَّ تَبَيَّنَتِ الْجِنُّ أَنْ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ الْغَيْبَ ما لَبِثُوا فِي الْعَذابِ الْمُهِينِ؛ «پس چون مرگ را بر او مقرر داشتيم، جز جنبندهاى خاكى [موريانه] كه عصاى او را [به تدريج] مىخورد، [آدميان را] از مرگ او آگاه نگردانيد؛ پس چون [سليمان] فرو افتاد براى جنّيان روشن گرديد كه اگر غيب مىدانستند، در آن عذاب خفّتآور [باقى] نمىماندند». (سبأ/ 14)
- ↑ . وَ إِنَّ يُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ فَساهَمَ فَكانَ مِنَ الْمُدْحَضِينَ فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَ هُوَ مُلِيمٌ؛ «و در حقيقت، يونس از زمره فرستادگان بود. آن گاه كه به سوى كشتى پُر، بگريخت. پس [يونس سرنشينان كشتى] قرعه انداخت و خود از بازندگان شد! [او را به دريا افكندند] و عنبرماهى او را بلعيد در حالى كه او نكوهشگر خويش بود» (صافات/142-139)
- ↑ . فَبَعَثَ اللَّهُ غُراباً يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوارِي سَوْأَةَ أَخِيهِ قالَ يا وَيْلَتى أَ عَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هذَا الْغُرابِ فَأُوارِيَ سَوْأَةَ أَخِي فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِينَ؛ «پس، خدا زاغى را برانگيخت كه زمين را مىكاويد، تا به او نشان دهد چگونه جسد برادرش را پنهان كند. [قابيل] گفت: «واى بر من، آيا عاجزم كه مثل اين زاغ باشم تا جسد برادرم را پنهان كنم؟» پس از [زمره] پشيمانان گرديد«. (مائده/31)
- ↑ . وَ اِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَت؛ «و آن گه كه وحوش را همى گرد آرند» (تکویر/5).
- ↑ . بیستونی، 1385، ص252.
- ↑ . وَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَثَّ فِيهِما مِنْ دابَّةٍ وَ هُوَ عَلى جَمْعِهِمْ إِذا يَشاءُ قَدِيرٌ؛ «و از نشانههاى [قدرتِ] اوست آفرينش آسمانها و زمين و آنچه از [انواع] جنبنده در ميان آن دو پراكنده است، و او هر گاه بخواهد بر گردآوردنِ آنان تواناست». (شورى/ 29)
- ↑ . وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ مَا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ؛ و هيچ جنبندهاى در زمين نيست و نه هيچ پرندهاى كه با دو بال خود پرواز مى‌كند؛ مگر آنكه آنها [نيز] گروه‌هايى مانند شما هستند؛ ما هيچ چيزى را در كتاب[لوح محفوظ] فروگذار نكردهايم؛ سپس [همه] به سوى پروردگارشان محشور خواهند شد.» (أنعام/38).
- ↑ . خودخواهی در قامت دفاع از حقوق حیوانات / کرونا دست حیوان‌آزارها را رو کرد.
- ↑ . وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتى قالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلى وَ لكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي قالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلى كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْياً وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ؛ «و [ياد كن] آن گاه كه ابراهيم گفت: «پروردگارا، به من نشان ده؛ چگونه مردگان را زنده مىكنى؟» فرمود: «مگر ايمان نياوردهاى؟» گفت: «چرا، ولى تا دلم آرامش يابد.» فرمود: «پس، چهار پرنده برگير، و آنها را پيش خود، ريز ريز گردان؛ سپس بر هر كوهى پارهاى از آنها را قرار ده؛ آن گاه آنها را فرا خوان، شتابان به سوى تو مىآيند، و بدان كه خداوند توانا و حكيم است.» (بقره/260)
- ↑ .بیستونی، 1385، ص252.
- ↑ . آفرینش کوه از منظر قرآن؛سرنوشت متفاوت دو زن در اسلام در پی مواجهه با حیوانات
- ↑ . ویکی پدیا.
- ↑ . ویکی زندگی؛ همزیستی با حیوانات خانگی
- ↑ . ضرورت شتاب‌دهی به فعالیت‌های فرهنگی مساجد در گام دوم انقلاب
- ↑ . اللَّهُ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَنْعَامَ لِتَرْکَبُوا مِنْهَا وَمِنْهَا تَأْکُلُونَ؛ «خدا [همان] کسى است که چهارپایان را براى شما پدید آورد تا از برخى از آنها سوارى گیرید و از برخى از آنها بخورید» (غافر/79) وَإِنَّ لَکُمْ فِی الأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسْقِیکُم مِّمَّا فِی بُطُونِهِ مِن بَیْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَّبَنًا خَالِصًا سَآئِغًا لِلشَّارِبِینَ؛ «و در دامها قطعا براى شما عبرتى است از آنچه در [لابلاى] شکم آنهاست از میان سرگین و خون شیرى ناب به شما مىنوشانیم که براى نوشندگان گواراست»(نحل/66). وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ؛ و چهارپایان را خلق کرد که به (موی و پشم) آنها گرم می‌شوید و از آنها فواید بسیار دیگر برده و از (شیر و گوشت) آنها غذای مأکول می‌سازید و هنگامی که آنها را شبانگاه از چرا برمی‌گردانید یا صبحگاه به چرا بیرون می‌برید زیب و افتخار شما باشند».
- ↑ . إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِناتُ الْجِيادُ فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ هنگامى كه [طرف] غروب، اسبهاى اصيل را بر او عرضه كردند، [سليمان] گفت: «واقعاً من دوستىِ اسبان را بر ياد پروردگارم ترجيح دادم تا [هنگام نماز گذشت و خورشيد] در پس حجابِ ظلمت شد.» (ص/32-31)وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ؛و هر چه در توان داريد از نيرو و اسبهاى آماده بسيج كنيد، تا با اين [تداركات]، دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان] ديگرى را جز ايشان- كه شما نمىشناسيدشان و خدا آنان را مىشناسد- بترسانيد. و هر چيزى در راه خدا خرج كنيد پاداشش به خود شما بازگردانيده مىشود و بر شما ستم نخواهد رفت». (انفال/60)
- ↑ . وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَناً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعامِ بُيُوتاً تَسْتَخِفُّونَها يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَ يَوْمَ إِقامَتِكُمْ وَ مِنْ أَصْوافِها وَ أَوْبارِها وَ أَشْعارِها أَثاثاً وَ مَتاعاً إِلى حِينٍ؛و خدا براى شما خانه‌هايتان را مايه آرامش قرار داد، و از پوست دامها براى شما خانههايى نهاد كه آن [ها] را در روز جابجا شدنتان و هنگام ماندنتان سبك مىيابيد، و از پشمها و كركها و موهاى آنها وسايل زندگى كه تا چندى مورد استفاده است [قرار داد]. (نحل/80)
- ↑ . وَتَحْسَبُهُمْ أَیْقَاظًا وَهُمْ رُقُودٌ وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْیَمِینِ وَذَاتَ الشِّمَالِ وَکَلْبُهُم بَاسِطٌ ذِرَاعَیْهِ بِالْوَصِیدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَیْهِمْ لَوَلَّیْتَ مِنْهُمْ فِرَارًا وَلَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْبًا؛ و مىپندارى که ایشان بیدارند در حالى که خفتهاند و آنها را به پهلوى راست و چپ مىگردانیم و سگشان بر آستانه [غار] دو دستخود را دراز کرده [بود] اگر بر حال آنان اطلاع مىیافتى گریزان روى از آنها برمىتافتى و از [مشاهده] آنها آکنده از بیم میشدی» (کهف/18).
- ↑ . الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْداً وَ سَلَكَ لَكُمْ فِيها سُبُلًا وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْ نَباتٍ شَتَّى كُلُوا وَ ارْعَوْا أَنْعامَكُمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى؛همان كسى كه زمين را برايتان گهوارهاى ساخت، و براى شما در آن، راهها ترسيم كرد و از آسمان آبى فرود آورد، پس به وسيله آن رُستنيهاى گوناگون، جفت جفت بيرون آورديم. بخوريد و دامهايتان را بچرانيد كه قطعاً در اينها براى خردمندان نشانههايى است. (طه/54-53)
- ↑ . أَوَلَمْ یَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَیْدِینَا أَنْعَامًا فَهُمْ لَهَا مَالِکُونَ؛ «آیا ندیدهاند که ما به قدرت خویش براى ایشان چهارپایانى آفریدهایم تا آنان مالک آنها باشند» (یس/71).
- ↑ . نتیجه آزار حیوانات به زندگیمان برمی‌گردد؛ نگاه توأم با رأفت اسلام به حیوانات/ دود نگهداری نامناسب دامها؛ در چشم مصرف‌کنندگان؛. دین اسلام توجه ویژه‌ای به رعایت حقوق حیوانات دارد؛تأکید اسلام بر حفظ حقوق حیوانات را جدی بگیریم / کارنامه سیاه ایران در حوزه حیات وحش
- ↑ . یأَیُّها الَّذینَ ءَامَنُوا لَیَبْلُوَنَّکُمُ اللّهُ بِشَیْ ءٍ مِنَ الصَّیْدِ تَنالُهُ اَیْدیکُم وَ رِماحُکُم لِیَعْلَمَ اللّهُ مَنْ یَخافُهُ بِالْغَیْبِ فَمَنِ اعْتَدی بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ اَلیمٌ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد، خدا شما را به چيزى از شكار كه در دسترس شما و نيزههاى شما باشد خواهد آزمود، تا معلوم دارد چه كسى در نهان از او مىترسد. پس هر كس بعد از آن تجاوز كند، براى او عذابى دردناك خواهد بود».
- ↑ . وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَكاً لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلى ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعامِ فَإِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ؛ «و براى هر امتى مناسكى قرار داديم، تا نام خدا را بر دامهاى زبانبستهاى كه روزى آنها گردانيده ياد كنند. پس [بدانيد كه] خداى شما خدايى يگانه است، پس به [فرمان] او گردن نهيد. و فروتنان را بشارت ده». (حج/34)
- ↑ . يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيمَةُ الْأَنْعامِ إِلَّا ما يُتْلى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ ما يُرِيدُ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، به قراردادها [ى خود] وفا كنيد. براى شما [گوشت] چارپايان حلال گرديده، جز آنچه [حكمش] بر شما خوانده مىشود، در حالى كه نبايد شكار را در حال احرام، حلال بشمريد. خدا هر چه بخواهد فرمان مىدهد» (مائده/ 1)
- ↑ . يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْكُمْ هَدْياً بالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعامُ مَساكِينَ أَوْ عَدْلُ ذلِكَ صِياماً لِيَذُوقَ وَبالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ وَ مَنْ عادَ فَيَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقامٍ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، در حالى كه مُحرِميد شكار را مكشيد، و هر كس از شما عمداً آن را بكشد، بايد نظير آنچه كشته است از چهارپايان كفّارهاى بدهد، كه [نظير بودن] آن را دو تن عادل از ميان شما تصديق كنند، و به صورت قربانى به كعبه برسد. يا به كفّاره [آن] مستمندان را خوراك بدهد، يا معادلش روزه بگيرد، تا سزاى زشتكارى خود را بچشد. خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو كرده است، و [لى] هر كس تكرار كند خدا از او انتقام مىگيرد، و خداوند، توانا و صاحب انتقام است»(مائده/ 95)
- ↑ . يَسْئَلُونَكَ ما ذا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّباتُ وَ ما عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوارِحِ مُكَلِّبِينَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَكُمُ اللَّهُ فَكُلُوا مِمَّا أَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَ اذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ؛ «از تو مىپرسند: چه چيزى براى آنان حلال شده است؟ بگو: «چيزهاى پاكيزه براى شما حلال گرديده و [نيز صيد] حيوانات شكارگر كه شما بعنوان مربّيان سگهاى شكارى، از آنچه خدايتان آموخته، به آنها تعليم دادهايد [براى شما حلال شده است]. پس از آنچه آنها براى شما گرفته و نگاه داشتهاند بخوريد، و نام خدا را بر آن ببريد، و پرواى خدا بداريد كه خدا زود شمار است» (مائده/ 4)
- ↑ . حقوق و جایگاه حیوانات از دیدگاه اسلام در سیرالئون بررسی شد
- ↑ . عید قربان نماد مبارزه با تعلقات نفسانی است/ آیا ذبح حیوانات غیراخلاقی است؟؛ نگاه توأم با رأفت اسلام به حیوانات/ دود نگهداری نامناسب دامها؛ در چشم مصرف‌کنندگان
- ↑ . حَتَّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ وَ مَنْ آمَنَ وَ ما آمَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِيلٌ؛ «تا آن گاه كه فرمان ما دررسيد و تنور فوران كرد، فرموديم: «در آن [كشتى] از هر حيوانى يك جفت، با كسانت- مگر كسى كه قبلًا در باره او سخن رفته است- و كسانى كه ايمان آوردهاند، حمل كن.» و با او جز [عدّه] اندكى ايمان نياورده بودند». (هود/40)
- ↑ . قرآن كريم توجه ويژه‌ای به حقوق حيوانات كرده است؛. نگهداری حیوانات در محیط خانه؛ حیوان دوستی یا حیوان آزاری؟؛زندانبانی حیوانات؛ از نکوهش قرآن تا یک افتخار اجتماعی غلط
- ↑ . وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَ لَ آمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ آذانَ الْأَنْعامِ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللّهِ وَ مَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبِیناً؛ آنان را گمراه مى‌کنم، و به آرزوها سرگرم مى‌سازم، و به آنان دستور مى‌دهم که اعمال خرافى انجام دهند و گوش چارپایان را بشکافند و آفرینش پاک خدایى را تغییر دهند و فطرت توحید را به شرک بیالایند، و هرکس، شیطان را به جاى خدا ولى خود برگزیند، زیان آشکارى کرده است »(نساء/119)
- ↑ . رعایت حقوق حیوانات اصلی شناخته شده در سیره بزرگان دین است؛ ویکی فقه؛ حقوق حیوانات
- ↑ . يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لَا الْهَدْيَ وَ لَا الْقَلائِدَ وَ لَا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ وَ رِضْواناً وَ إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا وَ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، حرمت شعاير خدا، و ماه حرام، و قربانى بىنشان، و قربانيهاى گردنبنددار، و راهيان بيت الحرام را كه فضل و خشنودى پروردگار خود را مىطلبند، نگه داريد. و چون از احرام بيرون آمديد [مىتوانيد] شكار كنيد، و البتّه نبايد كينهتوزى گروهى كه شما را از مسجد الحرام باز داشتند، شما را به تعدّى وادارد. و در نيكوكارى و پرهيزگارى با يكديگر همكارى كنيد، و در گناه و تعدّى دستيار هم نشويد، و از خدا پروا كنيد كه خدا سختكيفر است». (مائده/2)
- ↑ . وقفی با قدمت ۲ قرن برای حمایت از حیوانات
- ↑ . اسلام نگاه ابزاری به حیوانات ندارد/ حفظ حیات وحش، تضمین زندگی انسان است؛از ضرورت آموزش رعایت حقوق حیوانات تا مبانی فقهی حیوان آزاری؛ دانشنامه پژوهه؛ اجاره حیوانات؛ ویکی زندگی؛ همزیستی با حیوانات خانگی
- ↑ .ویکی نور؛ حمایت از حقوق حیوانات
- ↑ . جایگاه حیوانات در اسلام/ پرهیز از افراط و تفریط در برخورد با حیوانات؛ حقوق حیوانات از نظر پیامبر(صلی الله علیه و آله) چیست و آیا حیوانات رستاخیز دارند؟؛ دانشنامه حوزه؛ مسائل فقهی حیوانات در قرآن
- ↑ . إِنِّي تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ رَبِّي وَ رَبِّكُمْ ما مِنْ دَابَّةٍ إِلَّا هُوَ آخِذٌ بِناصِيَتِها إِنَّ رَبِّي عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ؛ «در حقيقت، من بر خدا، پروردگار خودم و پروردگار شما توكّل كردم. هيچ جنبندهاى نيست مگر اينكه او مهار هستىاش را در دست دارد. به راستى، پروردگار من بر راه راست است». (هود /56)
- ↑ .وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها كُلٌّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ؛ «و هيچ جنبندهاى در زمين نيست مگر [اينكه] روزيش بر عهده خداست، و [او] قرارگاه و محلّ مُردنش را مىداند. همه [اينها] در كتابى روشن [ثبت] است». (هود/6) إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَيْها أَتاها أَمْرُنا لَيْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِيداً كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُون؛در حقيقت، مَثَلِ زندگى دنيا بسان آبى است كه آن را از آسمان فرو ريختيم، پس گياه زمين- از آنچه مردم و دامها مىخورند- با آن درآميخت، تا آن گاه كه زمين پيرايه خود را برگرفت و آراسته گرديد و اهل آن پنداشتند كه آنان بر آن قدرت دارند، شبى يا روزى فرمان [ويرانى] ما آمد و آن را چنان درويده كرديم كه گويى ديروز وجود نداشته است. اين گونه نشانهها [ى خود] را براى مردمى كه انديشه مىكنند به روشنى بيان مىكني» (يونس/ 24) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْماءَ إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعامُهُمْ وَ أَنْفُسُهُمْ أَ فَلا يُبْصِرُونَ؛«آيا ننگريستهاند كه ما باران را به سوى زمينِ باير مىرانيم، و به وسيله آن كِشتهاى را برمىآوريم كه دامهايشان و خودشان از آن مىخورند؟ مگر نمىبينند؟» (سجده/ 27) هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً لَكُمْ مِنْهُ شَرابٌ وَ مِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ؛ «اوست كسى كه از آسمان، آبى فرود آورد كه [آب] آشاميدنى شما از آن است، و روييدنى [هايى] كه [رمههاى خود را] در آن مىچرانيد [نيز] از آن است» (نحل/10) أَخْرَجَ مِنْها ماءَها وَ مَرْعاها مَتاعاً لَكُمْ وَ لِأَنْعامِكُمْ؛ «آبش و چراگاهش را از آن بيرون آورد»(نازعات/ 31 و 33) فَأَنْبَتْنا فِيها حَبًّا مَتاعاً لَكُمْ وَ لِأَنْعامِكُمْ؛ و باغهاى انبوه و ميوه و چراگاه، [تا وسيله] استفاده شما و دامهايتان باشد. (عبس/ 25 و 27 و 32)
- ↑ . عقیم‌سازی حیوانات به ضرر انسان تمام می‌شود؛ نگاهی به حقوق جانوران در اسلام