سوره صف
سوره صف؛ شصت و یکمین سوره قرآن، از سوره‌های مدنی در جزء 28ام، دارای 14 آیه.
معرفی سوره
سوره صف، شصت و یکمین سوره در مصحف شریف و از سوره‌های مدنی است که در جزء ۲۸ام قرآن جای گرفته است. این سوره را به این مناسبت «صفّ» می‌نامند که در آیه چهارم آن، از صف‌های فشرده و استوار جنگاوران در راه خدا سخن رفته است. این سوره را «سوره حواریون» و «سوره عیسی(ع)» نیز نامیده‌اند؛ چراکه آیه آخر سوره، درباره آنان سخن می‌گوید[۱].
تفسیر سوره
آیات 2-4
در آیه 2 این سوره آمده: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ» الا ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چرا چیزی به زبان می‌گویید که در مقام عمل خلاف آن می‌کنید؟» در دوران پیامبر(ص) عده‌ای از مؤمنان حرف‌هایی را زدند و قول جهاد و گوش‌به‌فرمان بودن خدا و پیامبر را دادند اما در وقت نیاز سرباز زدند که در آیه بعدی خدا ناراحتی خود را از این اقدام مؤمنان اعلام می‌دارد و می‌فرماید «کبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ» این عمل که سخن بگویید و خلاف آن کنید بسیار سخت خدا را به خشم و غضب می‌آورد. خداوند در اینجا می‌فرماید: او به جنگیدن مؤمنان نیازی ندارد. جهاد درراه خدا تجارتی پرسود برای مؤمنان است که اگر از آن سرباز بزنند، خدا به آنها نیازمند نیست؛ چرا که لشکریان خدا تنها انسان‌ها نیستند[۲].
آیات 8-10
آيه ۸ سوره صف می‌فرماید: «يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ»؛ مىخواهند نور خدا را با دهان خود خاموش كنند و حال آنكه خدا گر‌چه كافران را ناخوش افتد نور خود را كامل خواهد گردانيده است.
آیه 9 چنین است: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ؛ اوست كسى‌كه فرستاده خود را با هدايت و آيين درست روانه كرد تا آن را بر هر‌چه دين است فائق گرداند هر‌چند مشركان را ناخوش آيد». افران هميشه درصدد بودند كه نور خدا را خاموش كنند اما خداوند اراده كرده كه نور خدا را در تمام جهان گسترده كند و ابزار و وسيله برای ساطع شدن نور خدا اوليا و پيامبران الهی هستند.
در آيات ۱۰ و ۱۱ سوره صف آمده: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِيكُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ﴿۱۰﴾ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ»؛ اى كسانى‌كه ايمان آوردهايد، آيا شما را بر تجارتى راه نمايم كه شما را از عذابى دردناك مىرهاند(۱۰) به خدا و فرستاده او بگرويد و در راه خدا با مال و جانتان جهاد كنيد. اين [گذشت و فداكارى] اگر بدانيد براى شما بهتر است». اگر می‌خواهيد خداوند شما را به تجارت سودمند هدايت كند، ايمان به خدا و رسولش و همچنين جهاد در راه خدا بايد انجام داد[۳].
آیات 10-12: تجارت نجات‌دهنده
در آیه ۱۰، ۱۱ و ۱۲ سوره صف آمده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ، تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ، غْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»؛ ای اهل ایمان، آیا شما را به تجارتی سودمند که شما را از عذاب دردناک (آخرت) نجات بخشد دلالت کنم؟ به خدا و رسول او ایمان آرید و به مال و جان در راه خدا جهاد کنید، که این کار (از هر تجارت) اگر دانا باشید برای شما بهتر است. تا خدا گناهان شما ببخشد و در بهشتی که در زیر درختانش نهرها جاری است داخل گرداند و در بهشت‌های عدن جاودانی منزل‌های نیکو عطا فرماید. این همان رستگاری بزرگ است»[۴].
«إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيَانٌ مَرْصُوصٌ خدا آن مؤمنان را که در راه او در صف جهاد با کافران، مانند بنیان و سدّی آهنین همدست و پایدارند بسیار دوست می‌دارد». خداوند از مومنان می‌خواهد در صف‌های جنگی در کنار هم دوشادوش یکدیگر در مقابله با دشمنان قرار گیرند به گونه‌ای که هیچ راه نفوذی در صفوف آنها نباشد همچون سرب که حتی اشعه از آن عبور نمی‌کند[۵].
منابع
ایکنا
ویکی شیعه