قرآن سمرقند

قرآن سمرقند(همچنین به نام قرآن کوفی سمرقند، قرآن عثمانی یا قرآن تاشکند شناخته می شود)؛ یکی از نسخ خطی قدیمی قرآن که در مدرسه‌ اسلامی «موی مبارك» واقع در منطقه‌ قديمی «هست امام» در شهر تاشکند ازبکستان نگهداری می‌شود.

قرآن سمرقند

معرفی

سوره اعراف آیات ۸۶ و ۸۷ از نسخه قرآن سمرقند

قرآن سمرقند، قرآن کوفی سمرقند، قرآن عثمانی یا قرآن تاشکند یکی از نسخ خطی قدیمی قرآن است که در محدودهٔ عراق مدرن، به خط کوفی نوشته شده‌ است و امروزه در مدرسه‌ اسلامی «موی مبارك» واقع در منطقه‌ قديمی «هست امام» در شهر تاشکند ازبکستان نگهداری می‌شود. در چند دهه گذشته، تصور می‌شد که قرآن سمرقند قدیمی‌ترین نسخه قرآن است، اما پس از مطالعات خط شناختی مشخص شد نسخه خطی مزبور، مربوط به قرن دوم هجری (قرن هشتم میلادی) یا به احتمال دیگر مربوط به آغاز قرن نهم هجری است. بر اساس تاریخ گذاری رادیو کربنی نیز با احتمال ۹۵/۴٪ تاریخ‌گذاری این اثر را بین ۷۷۵ تا ۹۹۵ میلادی باید دانست.

این نسخه خالی از نقطه و علایم فتحه و کسره است. چند ورق از اول آن افتاده و آخر آن نیز ناقص است. نسخه از آیه هشتم سوره بقره آغاز و به آیه چهارم از سوره زخرف ختم می شود

این نسخه خطی مورد احترام بخشی وسیعی از جامعه مسلمانان است زیرا تصور می شود که یکی از مصاحف امام به شمار می آمده که توسط عثمان، خلیفه سوم در سال ۶۵۱ ارسال شده است؛ با این وجود اما یافته های علمی این انتساب را رد می کند.

تاریخچه

این قرآن به مدت چهار قرن تا سال 1869 در مسجد خواجه احرار سمرقند بود. در سال 1869 ژنرال روسی آبراموو آن را از مسجد مذکور خرید و به کنستانتین فن کاوفمن، استاندار ترکستان داد. فن کاوفمن نیز نسخه را به کتابخانه امپراتوری در سن‌پترزبورگ (امروزه همان کتابخانه ملی روسیه) فرستاد. بعد از انقلاب اکتبر، ولادیمیر لنین در یک حرکت برای حسن نیت نسبت به مسلمانان روسیه، قرآن را به مردم اوفا در باشقیرستان داد. پس از درخواست‌های مکرر مردم جمهوری سوسیالیستی شوروی ترکستان مستقل، قرآن در سال ۱۹۲۴ به آسیای مرکزی به تاشکند برگردانده شد و هم‌اکنون در آنجا است

منابع

ایکنا

معرفت، محمدهادی(1383). تاریخ قرآن، تهران، سمت.