رقابت
رقابت؛ سبقت و پیشی گرفتن برای کسب منافع بیشتر. این سبقت هم در امور خیر و هم در امور شر صورت می-گیرد. از نظر دینی رقابت مطلوب در کارهای خیر و صلاح و در چارچوب موازین شرعی و اصول اخلاقی انجام می پذیرد. تکبر، چشم و هم چشمی و غرق شدن در امورات دنیا برخی از آفات رقابت مطلوب است.
تعریف رقابت
رِقابَت به‌طور کلی یک مسابقه یا هم¬آوری بین دو یا چند ارگانیسم، حیوان، فرد، گروه اقتصادی یا گروه‌های اجتماعی و…، برای به دست آوردن قلمرو، جایگاه، منابع، محصول، جفت، حیثیت، شهرت، جوایز، جایگاه اجتماعی، رهبری و سود است.[۱]
رقابت سالم از دیدگاه اسلام
آنچه جامعه را به سمت صلاح یا زوال می‌برد نه اصل خوبی یا بدی، بلکه «سعی» (جدیت و اهتمام) و «سرعت و سبقت» در خوبی و بدی است که ذاتاً امری اجتماعی و در نسبت با دیگران شکل می‌گیرد. در تقابل بین دو گونه از سعی و سرعت (در خیر و شرّ)، وجود پشتوانه‌های ایمانی بسیار مهم است. اساساً امتداد اجتماعی ایمان در «سعی و سرعت در رفتار انسان» است. تا زمانی که ایمانی نباشد، شور و شتابی در هیچ سویه از خیر و شرّ نیز وجود نخواهد داشت. ایمان پرشور به خیر و خوبی، نیکی‌های انسانی را شتاب می‌دهد، و باور به شرّ نیز شتاب در بدی‌ها را به وجود می‌آورد. بدین سان تقابل دو گونه از سرعت فزاینده در کژی و راستی در جامعه، برخاسته از برخورد دو گونه از ایمان و دو گونه از جهان‌بینی و جهان‌باوری است.[۲] این قاعده حتی در رقابت های اقتصادی نیز از نظر اسلامی قابل تسری است. از نظر اسلام، رقابت به‌معنای "مسابقه برای کسب درآمد" در چارچوب قواعد اخلاقی و حقوقی اسلام امری پذیرفته است؛[۳] چنان‌که در آیه ۴۸ سوره مائده به این مقوله اشاره شده است.[۴]
لازمه رقابت
لازمه رقابت در تفکر اسلامی برپایه خیررسانی است؛ نمی‌توان مدعی مسابقه در رساندن خیر به جامعه بود اما از ابزارها و رفتارهای غیراخلاقی در این مسیر استفاده کرد. رفتارها و ابزارهای غیراخلاقی در حوزه رقابت نیز نیز گستره وسیعی را شامل می‌شود که از تهمت، تخریب، تحقیر، ادعای دروغ و ریاکاری تا کار نمایشی را شامل می‌شود.[۵]
ریشه رقابت
ریشه رقابت در وجود انسان ها متفاوت است. برخی از انگیزه های رقابت ریشه در مقولاتی چون احساس کمبود، حسادت، غبطه، کج فهمی و عدم تشخیص حق، حسادت، غرور و کبر، عدم اعتماد به نفس و احساس خود کم بینی دارد وبرخی دیگر از انگیزه های رقابت ریشه در رهایی از نقص و دست‌یابی به کمال دارد.[۶]
منابع
ارجاعات
- ↑ . ویکی پدیا.
- ↑ . بررسی تمدنی سرعت و سبقت از نگاه قرآن.
- ↑ . ویکی فقه.
- ↑ . «وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَآ آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الخَيْرَاتِ إِلَى الله مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ». خدای متعال در این آیه فرموده است: «و ما اين كتاب [قرآن] را به حق به‌سوى تو فرو فرستاديم در حالى‌كه تصديقكننده كتاب‌هاى پيشين و حاكم بر آن‌هاست پس ميان آنان بر وفق آنچه خدا نازل كرده حكم كن و از هواهايشان [با دور شدن] از حقى‌كه به‌سوى تو آمده پيروى مكن براى هر يک از شما [امت‌ها] شريعت و راه روشنى قرار دادهايم و اگر خدا میخواست شما را يک امت قرار میداد ولى [خواست] تا شما را در آنچه به شما داده است بيازمايد پس در كارهاى نيک بر يكديگر سبقت گيريد بازگشت [همه] شما به‌سوى خداست آن‌گاه درباره آنچه در آن اختلاف میكرديد آگاه‌تان خواهد كرد»..
- ↑ . «جدال احسن» و «فاستبقوا الخیرات»؛ جایگزین سبقت در قدرت و جدل‌های مسئولان.
- ↑ . رقابت سالم از نگاه اسلام.