اذن (ریشه)

ریشه «اذن» (ˀD̠N)؛ از این ریشه، سه طیف معنایی وجود دارد: «اُذُن» به‌معنای گوش است. «اِذن» و مشتقات آن، به معنای اجازه و اطاعت است. «أذان»، «أذّنَ» و دیگر مشتقات آن هم به‌معنای اعلام کردن است.

معنای لغوی

اُذُن: گوش. جمع آن آذان است. «أذنَ ب»: بمعنى علم استعمال شده در صورتيكه متعدى با باء باشد. مثل «فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» (بقره: 279) يعنى: يقين كنيد به‌جنگ با خدا و رسول. إِذْن: در قرآن مجيد بمعنى اجازه، اراده، اعلام و اطاعت است (ج1، ص54-56).

ساخت‌های صرفی در قرآن

اذن (1): گوش

اُذُن (جمع: آذان): 18 بار

اذن (2): به‌گوش رساندن (اعلام کردن)

أذان (اسم): 1 بار

أذَّنَ (باب افعال): 3 بار

         مُؤذِّن (اسم فاعل): 2 بار

تَأذَّنَ (باب تفعّل): 2 بار

اذن (3): اجازه دادن

إذن (اسم): 39 بار

أذِنَ (فعل مجرد): 23 بار

آذَنَ (باب مفاعله): 3 بار

استأذَنَ (باب استفعال): 12 بار

ریشه‌شناسی

زبان	واژه	آوانگاری		معنا		توضیحات	ارجاع
		فارسی	بین‌المللی	فارسی	انگلیسی
آفروآسیایی باستان
سامی باستان
عبری	אֹזֶן	اُذِن	ˀozen	گوش	ear		Gesenius, 23-24
	אָזַן	آذَن	ˀāzan	گوش دادن، گوش فرا دادن	give ear, listen, hear
اوگاریتی	idn	اِدن		اجازه دادن، قدرت‌های کامل	authorization, full powers	رابطه با «اِذن» عربی	DelOlmo, 19-20
	udn	اُدن		گوش	ear
آرامی	אוּדְנָא	اودنا	ˀudnā	گوش	ear		Jastrow, 22
سریانی	ܐܕܢܐ	اِدنا	ˀednā	گوش، آبشش ماهی، هرچه که به‌عنوان دستگیره استفاده شود، دماغه، خلیج	the ear, a fish's gills, anything which stands out, as a handle, a promontory, a bay of the sea		PayneSmith, 4
اکدی/آشوری	uznu(m)	اُزنو(م)		گوش، حکمت، فهم؛ آگاهی، توجه؛ دسته، گوشک	ear, wisdom, understanding; awareness, attention; handle, lug (of objects)		Black, 431
حبشی	ˀezn	اِذن		گوش	ear		Leslau, 52
سبائی	ˀD̠N	اذن		معاف کردن، اجازه دادن (به‌کسی برای رفتن)؛ گوش، شنیدن؛ استعداد، اطاعت، رضایت، قدرت، مرجعیت و اقتدار	dismiss, allow sb to depart; ear, hearing; faculties; obedience; goodwill; power, strength, authority		Beeston, 2
عربی	اُذُن أذِنَ أذَّنَ			گوش اجازه دادن اعلام کردن			مشکور، ج1، ص11 Zammit, 71

منابع

The Quranic Arabic Corpus

منابع ریشه شناسی