بتل (ریشه)
ریشه «بتل» (BTL)؛ بریدن، اخلاص برای خدا. این ریشه تنها در آیه 8 مزمل، به دو صورت تَبتَّل و تَبتیل آمده است.
معنای لغوی
بَتل: بريدن، اخلاص. «وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا» (مزمّل:8). نام پروردگارت را ياد كن و بسوى او اخلاص كن، اخلاص كامل. منظور بريدن از هواى نفس و خود را به‌خدا مخصوص كردن است. بَتُولٌ صفت فاطمه عليه السّلام سيده زنان جهان است، زيرا از زنان زمان خود و زنان امّت، در فضل و دين و حسب بريده و ممتاز بود (قاموس قرآن، ج1، ص161).
ساخت‌های صرفی در قرآن
تَبَتَّل (فعل مزید، باب تفعّل): 1 بار
تبتیل (مصدر، باب تفعیل): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | واژه | آوانگاری | معنا | توضیحات | ارجاع | ||
| فارسی | بین‌المللی | فارسی | انگلیسی | ||||
| آفروآسیایی باستان | bat/bit | بَت / بِت | بریدن | cut | Orel, 60 (No, 240) | ||
| سامی باستان | bit/but | بِت / بُت | بریدن، شکستن | cut off, break off | |||
| عبری | בתל
בְּתוּלָה |
بتل
بتولا |
BTL
betūlā |
جدا کردن، منفک کردن؛ باکره | sever, separate
virgin |
Gesenius, 143 | |
| اوگاریتی | btlt | بتلت | باکره، عنوان الهه «آنات» در اسطوره و حماسه | virgin, title of the goddess Anat in myth and epic | DelOlmo, 250 | ||
| آرامی | בת√
בְּתוּלָה |
بت (ریشه)
بتولا |
BT
betūlā |
جدا کردن
باکره |
to separate
virgin |
Jastrow, 200 | |
| آرامی امپراطوری | btwlh | بتوله | باکره، دوشیزه، زن جوان | virgin, maiden, young woman | Hoftijzer, 205 | ||
| مندایی | ptula
ptulta |
پتولا
پتولتا (مؤنث) |
باکره، مجرد، عذب، شخص ازدواج نکرده | virgin, celibate, bachelor, unmarried person | Macuch, 384 | ||
| اکدی/آشوری | batultu
batūlu |
بَتولتو
بَتولو |
نوجوان، دختر قابل ازدواج
پسر، پسر جوان |
adolescent, nubile girl
boy, young man |
Black, 41 | ||
| حبشی | bātul | باتول | باکره | virgin | وام‌واژه از عربی | Leslau, 112 | |
| عربی | بتل
بَتول، بَتیل |
بریدن، جدا کردن.
باکره، دوشیزه‌ای که خود را وقف عبادت خدا کرده باشد. مریم عذراء |
to cut, separate, detach | مشکور، ج1، ص53
Zammit, 88 | |||