آیه رضاع

آیه رضاع؛ به آیه دویست و سی و سه سوره مبارکه بقره آیه رضاع گفته می‌شود. بر اساس این آیه، حق شیردادن نوزاد در حال شیرخوارگى مخصوص مادر است لیکن دو سال براى كسى است كه بخواهد دوران شیرخوارگى را كامل كند؛ ولى مادران حق دارند این مدت را براساس شرایط خود كمتر كنند.

رضاع در قرآن

رضاع به معنای مکیدن شیر توسط کودک از مادر یا دایه است. در اصطلاح فقهی رضاع به شیردادن به کودک گفته شده است. رضاع میتواند موجب محرمیت گردد. محرمیت حاصل از رضاع را محرمیت رضاعی می‌گویند. در قرآن در آیه 233 بقره بیان شده است:

«وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلاَدَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَن يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ وَعلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لاَ تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلاَّ وُسْعَهَا لاَ تُضَآرَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلاَ مَوْلُودٌ لَّهُ بِوَلَدِهِ وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَلِكَ فَإِنْ أَرَادَا فِصَالاً عَن تَرَاضٍ مِّنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَا وَإِنْ أَرَدتُّمْ أَن تَسْتَرْضِعُواْ أَوْلاَدَكُمْ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِذَا سَلَّمْتُم مَّآ آتَيْتُم بِالْمَعْرُوفِ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ» مادرانی که می خواهند شیر دادن را به فرزندان خود کامل سازند، دو سال تمام شیرشان بدهند خوراک و لباس آنان به وجهی نیکو بر عهده صاحب فرزند است و هیچ کس بیش از قدرتش مکلف نمی شود. نباید هیچ مادری به خاطر فرزندش زیانی ببیند و هیچ پدری به خاطر فرزندش و قیم نیز چنین بر عهده دارد و اگر پدر و مادر بخواهند با رضایت و مشاورت یکدیگر فرزندشان را از شیر بازگیرند مرتکب گناهی نشده اند و هرگاه بخواهید کسی دیگر را به شیر دادن فرزندتان برگمارید، اگر مزدی نیکو و در خورش بپردازید گناهی نیست از خدا بترسید و بدانید که او به کاری که می کنید بصیر و بیناست.

مدت رضاع فرزند

سوالی که در امر رضاع فرزند مطرح است این بوده که اگر بچه شش ماهه متولد شد، بیست و چهار ماه دو سال می‌شود، اما اگر اگر بچه نه ماهه متولد شد، باز هم باید بیست و چهار ماه شیر بدهد؟ ظاهر آیه این است که بعد از تولد، مدت شیرخوارگی دو سال است و تفاوتی ندارد چند ماهه متولد شود. ظهور آیه این را می‌گوید، لکن برخی بزرگان به استناد روایات گفتند اگر بچه نه ماهه متولد شد، مدت حمل بیست و یک ماه است، روایاتی بر این مطلب دارد. حدیث ۵ باب هفتاد وسائل الشیعه: «الرضاع واحد و عشرون شهراً فما نقص فهو جورٌ على الصبى». امام(ع) حولین را در اینجا به بیست و یک‌ماه تفسیر کردند. دلیلش این است که آیه نظر به اقل مدت حمل دارد که شش ماه است. پس امام، آیه را تفسیر کردند.

اگر پدر و مادر توافق کردند و بعد از پانزده ماه، بچه را به غذا خوردن عادت دادند، آیا این هم جور است؟ اگر کمتر شیر دادن جور باشد، باید توافق و تراضی هم جور باشد، در حالی که این جور نیست. اشکال دیگری اینجا مطرح شده است که این روایت شریفه ظاهر در حرمت تکلیفیه نیست، بلکه ارشاد به این است که رضاع کامل نشده است. به نظر می‌رسد آنچنان که اصل شیردهی استحباب است، در کمتر از بیست و یک ماه مکروه است، چون اگر جور حرام باشد، با توافق هم حرام است. آنچنان که اصلش مستحب است کمترش مکروه است، چون به سلامتی فرزند آسیب می‌زند. روایت دوم روایت عبدالوهاب بن صباح در جلد بیست و یک وسائل الشیعه، باب هفتاد، حدیث دوم است: «الفرض في الرضاع أحد وعشرون شهرا، فما نقص عن أحد وعشرين شهرا فقد نقص المرضع، فإن أراد أن يتم الرضاعة له فحولين كاملين». پس اگر بچه نه ماهه متولد شد، حولین او بیست و یک ماه است، لکن اگر مصلحت ولد به کمتر از بیست و یک ماه بود و والدین با هم توافق کردند، اشکالی ندارد کمتر از بیست و یک‌ماه شیر بدهند.

منابع

خبرگزاری ایکنا

ویکی شیعه