سوره حدید

سوره حَدید؛ پنجاه و هفتمین سوره و از سوره‌های مدنی است که در جزء ۲۷ قرآن جای دارد. نامگذاری این سوره به مناسبت یادکرد حدید (آهن) در آیه ۲۵ است.

معرفی سوره

سوره حدید ۲۹ آیه دارد در مدینه نازل شده لذا جزء سوره‌های مدنی است و از نظر تقسیمات جزء سور مسبحات است و این سوره با تسبیح خدا آغاز شده است. بنا بر مشهور هفت سوره قرآن ازجمله اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی جزء سوره‌های مسبحات هستند چون با تسبیح خدا آغاز شده‌اند.

محتوای سوره

سوره حدید از نظر محتوا شامل معارف عقلی و مباحث اخلاقی است در این سوره بحث مفصلی راجع‌به توحید و صفات الهی مطرح شده است کمااینکه ۲۰ صفت از صفات الهی در این سوره ذکر شده است و علاوه‌بر این در این سوره از عظمت قرآن، نبوت و رسالت و همچنین در رابطه با انفاق، عدالت اجتماعی، جهاد در راه خدا، پرهیز از رهبانیت سخن به میان آمده است. نام سوره حدید از آیه ۲۵ این سوره گرفته شده است، این سوره از نظر نزول نود و چهارمین سوره قرآن و از نظر ترتیب کتابت پنجاه‌و هفتمین سوره است.در این سوره در رابطه با علوم قرآنی بحث شده است، گفت: امام سجاد(ع) در حدیثی فرموده است: «خدای متعال می‎دانست که در آخرالزمان گروهی از انسان‌ها می‎آیند که ژرف‌اندیش هستند لذا سوره توحید و آیاتی از سوره حدید را نازل کرد» پس این سوره سوره تفکر است و می‎طلبد متفکران، عاقلان، اندیشمندان و دانشمندان در این سوره تامل، تفکر و تدبر کنند کمااینکه هرچه درباره توحید می‎خواهید بدانید در سوره حدید وجود دارد. سوره حدید سوره خداشناسی است که صفات الهی در این سوره بیان شده است، ادامه داد: سوره حدید دو خاصیت مهم دارد تفسیر این سوره در درون انسان قوت، شجاعت و شهامت ایجاد می‎کند و خواندن این سوره انسان را از عذاب الهی در روز قیامت در امان نگه می‎دارد و از مشکلات و گرفتاری‎ها در دنیا ایمن هستند. در آیه اول سوره حدید با این مضمون «سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» تسبیح خدای متعال مطرح شده و فرموده است: «آنچه در آسمان‌ها و زمين است‏خدا را به پاكى می‎‏ستايند و اوست ارجمند حكيم» که این می‎رساند تسبیح مال خداست، خدا منزه و پاک از هر عیب و نقصی است و نه تنها انسان بلکه آنچه در اسمان و زمین است چه جاندار و چه غیر جاندار چه ذی‎شعور و چه بدون شعور  تسبیح خدای متعال را می‎کنند.

ویژگی دنیا طلبان

خداوند در این آیه می فرماید:« عْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ ..که زندگی دنیا جز بازی و غفلت، زینت، فخر فروشی به یکدیگر و سبقت گرفتن بر یکدیگر در جمع آوری مال و افزودن فرزندان نیست..» این خصلت‌ها ویژگی زندگی انسان‌های دنیا محور است، شیخ بهایی در رابطه با این آیه می‌گوید این ویژگی‌ها بر دوره‌های زندگی انسان (کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و پیری) تطبیق می‌شود.لعب به معنای بازی بر دوران کودکی انسان صدق می‌کند، البته این جا منظور از لعب آن دسته از بازی‌های دوران کودکی که زمینه رشد انسان‌ها را فراهم می‌کند نیست، چرا که بی‌شک بازی برای کودکان یکی از عوامل تقویت استعدادها است. لهو به معنای غفلت هم بر دوران نوجوانی صدق می‌کند و افرادی که دنیا و مادیات محور زندگی آنان است، دوران نوجوانی شان در غفلت و با بیهودگی می‌گذرد در حالی که از همین فرصت می‌توان برای تعالی استفاده کرد. در دوران جوانی نیز زینت و خودنمایی برای افراد و انسان‌های فاصله گرفته از معنویات حائز اهمیت می‌شود و واژه زینت بر این این دوره از زندگی انسان‌ها صدق می‌کند.

در میانسانی که اندکی زندگی انسان سامان گرفته است نیز تفاخر بین انسان‌ها مشاهده می‌شود، همان طور که آیه اشاره دارد وقت انسان‌ها به « وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ » می‌گذرد و در پیری نیز که گرایش انسان به دنیا بیشتر می‌شود « وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ » بر انسان صدق می‌کند. در آیه ۲۳ این سوره مبارکه نیز آمده است« لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ....که برای آنچه از دست داده‌اید تأسف نخورید و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید و خداوند هیچ متکبر فخرفروشی را دوست ندارد» آیه ۲۳ سوره مبارکه حدید در حقیقت زهد را تعریف می‌کند چرا که انسان‌های زاهد وقتی چیزی از دنیا را از دست می‌دهند دچار افسردگی و ناراحتی نمی‌شوند .از جنبه دیگر کسی که اهل زهد است، وقتی چیزی از مادیات دنیا نصیب او می‌شود دچار سرمستی‌ها، غرور و شادمانی‌های کاذب نمی‌شود و همواره در مسیر اعتدال حرکت می‌کند.

فضایل سوره

سوره حدید آثار و خواص فراوانی دارد، ادامه داد: ابى بن كعب از پیامبر اکرم(ص) روايت كرده كه فرمودند هر كس سوره «حديد» را بخواند نوشته می‎شود از كسانى‌كه ايمان به خدا و پيامبران او آورده‌اند.عرباض بن ساريه گويد كه پيامبر اکرم(ص) قبل از آن كه بخوابد «مسبّحات» را می‌خواند و می‎فرمود در آنها آيه‌اى هست كه از هزار آيه افضل است. و عمر بن شمر از جابر بن يزيد جعفى از امام باقر(ع) روايت كرده كه فرمود: كسى‌كه تمام مسبحات را پيش‌از خوابيدن بخواند، نميرد تا اين‌كه درک كند حضرت قائم(ع) را و اگر بميرد در جوار حضرت رسول خدا  خواهد بود، همچنین حسين بن ابى العلاء از امام صادق(ع) روايت كرده كه فرمود هر كس كه سوره «حديد» و «مجادله» را در نماز واجب بخواند و آن‌را ادامه دهد خداوند ابدا او را عذاب نكند تا بميرد و در خودش و خاندانش ابدا بدى نبيند و هيچ بيمارى به بدنش نرسد.

منابع

خبرگزاری ایکنا