مادلونگ، ویلفرد
ویلفرد مادلونگ (1930-2023 م.)؛ اسلام‌شناس و شیعه‌پژوه آلمانی (ویکی شیعه). کتاب جانشینی حضرت محمّد(ص) از آثار مهم اوست که در آن نگرش شیعه درباره جانشینی بعد از پیامبر تقویت شده است.
زندگی‌نامه و تحصیلات
ویلفرد فردینان مادلونگ (Wilferd Ferdinand Madelung) در ۲۶ دسامبر ۱۹۳۰ میلادی (۵ دی ۱۳۰۹ شمسی) در اشتوتگارت آلمان متولد شد. خانواده او در ۱۹۴۷ به آمریکا مهاجرت کردند.
او در سال ۱۹۵۳ مدرک لیسانس در تاریخ و ادبیات اسلامی را از دانشگاه قاهره اخذ کرد. وی سپس به تحصیلات عالی در زادگاه خود ادامه داد و در سال ۱۹۵۷ از دانشگاه هامبورگ درجه دکتری در مطالعات اسلامی دریافت کرد. مادلونگ رساله دکتری خود را تحت نظر اشتروتمان و اشپولر به پایان رساند. (ویکیپدیا). او از سال 1958 به‌مدت سه سال (تا 1960) وابسته فرهنگی سفارت آلمان غربی در بغداد بود و پس از آن، به پژوهش در زمینه اسلام‌شناسی روی آورد.
مادلونگ به عنوان استاد مدعو در دانشگاه كلمبيا و بسيارى ديگر از دانشگاه‌هاى آمريكا و اروپا تدريس كرده است. وى عضو تعداد زيادى از مجامع بين‌المللى اسلام‌شناسى بود. او از برجسته‌ترین اسلام‌شناسان معاصر بود که در زمينه تفكر اسلامى، فرق و مذاهب اسلامى تحقيقات مهمى انجام داده است.
مادلونگ در ۹ می سال ۲۰۲۳ (۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ شمسی) از دنیا رفت. (ویکی، شیعه، نور)
فعالیت‌های علمی و اجرایی
وابسته فرهنگی سفارت آلمان در بغداد (1958-1960)
استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه تگزاس در اوستین (1963)
استاد اسلام‌شناسی در دانشگاه شیکاگو (1969-1978)
استاد کرسی Laudian در عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه آکسفورد (1978-1998)
(Laudian عالی‌ترین کرسی اسلام‌شناسی در انگلستان و یکی از مهم‌ترین کرسی‌ها از نوع خود در جهان است. تدریس عربی در سطح عالی نیز جزو شرایط این کرسی است).
پژوهشگر ارشد مؤسسه مطالعات اسماعیلی در لندن
عضو هيئت تحريريه مجله پژوهش‌های عربی و اسلامی (Journal of Arabic and Islamic Studies)
سر ویراستار نسخه انگلیسی دایرة المعارف بزرگ اسلامی (به نام: Encyclopaedia Islamica)؛ به‌همراه فرهاد دفتری.
عضو شورای عالی علمی مرکز دايرة المعارف بزرگ اسلامی (از 1393ش)
سخنرانی در کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی (2020)، تحت اشراف آیت‌الله مکارم شیرازی در قم.
(ویکی ، شیعه، دبا،
روش‌شناسی
سنت کلاسیک مستشرقان
فیلولوژی . تاریخ م
علاقه به مطالعه شیعه
انصاف او
وی در تحقیق و نگارش، به دقت نظر بالا شهره بوده است؛ از جمله استفاده از منابع معتبر و درجه اول، تفکیک میان منابع شیعی و سنی، تفکیک منابع امامی از منابع فرقه‌های دیگر شیعی، تفکیک منابع به‌لحاظ موضوعی (کلامی، تفسیری، حدیثی) و همچنین استفاده از منابع پرشمار. شناخت عالمان و متکلّمان برجسته شیعی، نگاه جامع و نظام‌مند به تشیع و استفاده از منابع مستشرقان، پژوهش‌های وی را در داخل کشور نیز مورد توجه قرار داده است. (شیعه)
آثار
مادلونگ با تألیف یا تصحیح تعداد زیادی کتاب و نگارش مقالات در نشریات پژوهشی و دایرة المعارف‌های تخصصی گوناگون و نیز بیش از 150 بررسی و نقد و معرفی کتاب در زمینه شناخت اندیشه و تاریخ اسلام، به‌خصوص تشیع، نقش مهمی را در این حیطه ایفا کرده است. علاقه‌های پژوهشی وی، طیفی به گستردگی کلام، تاریخ، فقه، فرق و مذاهب، شخصیت‌نگاری و کتابشناسی را در مطالعات اسلامی دربر می‌گیرد. در ادامه، گزیده‌ای از آثار وی فهرست شده‌اند:
کتب تألیفی
(editor) Arabic Texts Concerning The History of The Zaydi Imams of Tabaristan, Daylaman And Gilan, Franz Steiner, 1987
Religious Trends in Early Islamic Iran, 1988
Religious and Ethnic Movements in Medieval Islam, 1992
The Succession to Muhammad, Cambridge University Press, 1997
An Ismaili Heresiography, Leiden, 1998
The Advent of the Fatimids: A Contemporary Shi'i Witness, I.B. Tauris, 2000
Der Imam al-Qasim ibn Ibrahim und die Glaubenslehre der Zaiditen, Walter De Gruyter Incorporated, 2002
Religious school and sects in medieval Islam, 1985
آثار ترجمه شده به فارسی
مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۷۵.
فرقه‌های اسلامی، ترجمه ابوالقاسم سرّی، تهران: اساطیر، ۱۳۷۷.
جانشینی حضرت محمّد(ص)؛ پژوهشی پیرامون خلافت نخستین، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
مقاله شيعه و معتزله با ترجمه احمد آرام، مندرج در كتاب «شيعه در حديث ديگران».
ملاحظاتى پيرامون كتاب‌شناسى فرق امامى، ترجمه چنگيز پهلوان، مندرج در كتاب «در زمينه ايران‌شناسى».
متون بازيافته عربى درباره تاريخ امامان زيدى طبرستان و ديلميان و گيلان، ترجمه حشمت مؤيد.
مقالات ترجمه‌شده به فارسی
"شهرستانی، اسماعيليه و فلسفه"، ترجمه علی‌رضا رضايت، اطلاعات حکمت و معرفت، اسفند 1387، شماره 36؛
"تاريخ و عقايد مکتب اخباری شيعه"، ترجمه حميد عطايی نظری، جهان کتاب، بهمن و اسفند 1387، شماره‌های 237 و 238؛
"اخلاق ناصری و نسبت آن با فلسفه تشيع و تصوف"، ترجمه پرويز سلمانی، فرهنگ، بهار و تابستان 1386، شماره‌های 61 و 62؛
"فرمانروايان علوی طبرستان، ديلمان و گيلان"، ترجمه محسن جعفری مذهب، معارف، فروردين و آبان 1385، شماره‌های 64 و 65؛
"معرفی دو نسخه خطی تاريخی يمنی"، ترجمه محمدکاظم رحمتی، آينه پژوهش، فروردين و ارديبهشت 1380، شماره 67؛
"تشيع امامی و زيدی در ايران"، ترجمه رسول جعفريان، کيهان انديشه، بهمن و اسفند 1372، شماره 52؛
"منازعات حنفيان و شافعيان در دوره ميانی تاريخ ايران"، ترجمه رسول جعفريان، وقف ميراث جاويدان، پاييز 1372، شماره 3؛
"متون بازيافته عربی درباره تاريخ امامان زيدی طبرستان ، ديلمان و گيلان"، ترجمه حشمت مؤيد، ايران شناسی، تابستان 1369، شماره 6؛
"زيديه"، ترجمه سيد محمد منافيان، طلوع، پاييز 1384، شماره 15؛
"جايگاه آثار اخلاقی طوسی در فلسفه، تشيع و تصوف"، ترجمه پروانه عروج نيا، معارف، آذر و اسفند 1387، شماره 48؛
تصحیح و گردآوری
المعتمد فی اصول‌الدين اثر ابن ملاحمی، (با همکاری مارتين مک درموت)، الهدی، 1991م؛
النجاة (لمن اتبع الهدی و اجتنب الردی) اثر ناصرلدين الله، دارالنشر، 1405ق؛ (Streitschrift des Zaiditenimams. Ahmad An – Nasir)
اخبار ائمه‌الزيديه فی طبرستان و ديلمان و جيلان، المعهد الالمانی للابحاث‌الشرقيه، 1978م؛
کتاب المناظرات: پيدايی فاطميان و گفت و گوهای درونی شيعيان در المناظرات ابن هيثم (با همکاری پل ارنست واکر)، ترجمه محمد جاودان و امير جوان آراسته، دانشگاه اديان و مذاهب، 1388ش؛ (Kitab al-munazarat = The advent of The Fatimids: a Contemporary Shi'i witness)
تحفة المتکلمين في‌الرد علی الفلاسفه ابن ملاحمی (با همکاری حسن فرهنگ انصاری)، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ايران، برلين: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلين، 1387ش؛ (Tuhfat al- mutakallimin fi- l- radd ala- l- falasifa)
سيرةالامام احمد بن يحيی الناصرلدين‌الله، منتزعة من کتاب اخبارالزيدية من اهل البيت عليهم‌السلام و شيعتهم باليمن، اثر مسلم بن محمد لحجی، المعهد الشرقی بالجامعة اکسفرد، 1990م؛ (The Sira of Imam Ahmad b.Yaya Al - Nasir li - Di Allah)
کتاب الفائق فی اصول‌الدين ابن ملاحمی، (با همکاری مارتين مک‌درموت)، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ايران، برلين: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلين، 1386ش؛ (Kitab al- Fa'iq fi usul al- din)
کتاب‌البحث عن ادلةالتکفير والتفسيق اثر اسماعيۀ بن احمد بستی (با همکاری زابينه اشميتکه)، مرکز نشر دانشگاهی، 1382ش؛ (Kitab al-Bahth an adillat al-takfir wa'l-tafsiq)