جهانی شدن
جهانی‌شدن؛ گسترش و تعمیق پیوندها و وابستگی‌های متقابل در سطح جهان. جهانی‌شدن که به منزله آشکارترین روندها در همگرایی کشورها در حوزه‌های اقتصاد، سیاست و فرهنگ است، مورد تأکید آیات و روایات نیز می‌باشد. این فرایند که با ابزار مختلف همچون توسعه ماهواره‌ها، رایانه‌ها، رسانه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی صورت می‌گیرد، دارای پیامدهای مثبت و منفی است که با احیا و تقویت فرهنگ والای اسلامی، پیوست فرهنگی و تمدن سازی می‌توان با آثار منفی آن مقابله نمود.
تعریف جهانی‌شدن
برای اصطلاح جهانی‌شدن تعاریف متعددی ارائه شده است از جمله اینکه؛ جهانی شدن به معنای يكسان‌سازی جوامع در چارچوب تمدنی واحد و اهدافی واحد است.[۱] جهانی‌شدن (globalization) فرایند یکپارچه شدن دنیا در اقتصاد، سیاست و فرهنگ است.[۲] فرایندی است اجتماعی که قید و بندهای جغرافیایی حاکم بر روابط اجتماعی و فرهنگی را از میان می‌برد.[۳] از این رو برخی، تفکر جهانی شدن را تفکری غربی و خطرناک می‌دانند.[۴]
تاریخچه جهانی شدن
واژه جهانی‌شدن از اواخر دهه ۱۹۶۰م و از زمان انقلاب صنعتی، در عرصه‌های اقتصادی، سياسی و فرهنگی شکل گرفته است.[۵] فرهنگ وبستر، نخستین فرهنگ معتبری بود که در ۱۳۴۰ش/ ۱۹۶۱ برای واژه جهانی شدن تعاریفی ارائه داد.[۶] مارشال مك‌لوهان در دهه ۱۹۶۵ با طرح ايده «دهكده جهانی» پيشگام طرح مباحث جهانی‌شدن گرديد.[۷]
مهمترین مبانی جهانی‌شدن
مهمترین مبانی جهانی‌شدن، عبارت‌اند از: اومانیسم (انسان‌محوری)، لیبرالیسم (آزادی‌محوری)، سکولاریسم (دین‌گریزی ) و کاپیتالیسم(سودمحوری).[۸]
ضرورت بررسی پدیده جهانی شدن
اهميت جهانی شدن برای ما مسلمانان از دو جهت است. اولاً شناخت ابعاد آن جهت تنظيم زندگی خويش ضروری زیرا خواسته يا ناخواسته تحت تاثير چنين پديده‌هايی در قرن ۲۱ قرار گرفته‌ايم. ثانیاً با اعتقاد ديرين ما درباره دين و معنويت ارتباط تنگاتنگی دارد.[۹]عناصر جهانىشدن در مذهب تشيع به‌وفور ديده مىشود، اين عناصر را مىتوان در عقلانيت، اجتهاد، عدالت، مهدويت و فرازمانى و فرامكانى بودن پيام تشيع ملاحظه كرد.[۱۰]
مهمترین ویژگی‌های جهانی شدن
جهانی شدن چهار ویژگی اصلی دارد؛ اطلاعات فزاینده، پیچیدگی فزاینده، شفافیت فزاینده، و آسیب‌پذیری فزاینده.[۱۱]
جهانی شدن از منظر آیات و روایات
آيات زيادی از قرآن كريم به صراحت يا به صورت غيرمستقيم به موضوع جهانی شدن اشاره دارد؛ در برخی آیات به جهانی بودن رسالت پيامبر پرداخته شده است (اعراف/ ۱۵۸، انبياء/۱۰۷، فرقان / 1، سباء / 28) برخی از آیات، انسان را از هر نژاد و جنسیّت، خليفه خداوند در زمين معرفی نموده است (انعام/ ۱۶۵، يونس/ ۱۳ و ۷۳ ، فاطر/ ۳۹، ص/ 26) در روایات و متون دینی از جمله نهج البلاغه نیز به موضوع جهانی شدن اشاره شده است «امّا بَعد فَإنَ اللهَ سُبحانه بَعثَ مُحمدَاً (ص) نذيرٌ الِلعالَمين... (نامه ۶۲) و نیز خطبه‌های 160 و 196 نهج البلاغه مواردی از این دست می باشد.[۱۲]
تفاوت جهانی‌شدن با جهانی‌سازی
برخی بین جهانی شدن و جهانی‌سازی تفاوت قائل شده و معتقدند؛ جهانی شدن ادامه مدرنیته است و جهانی سازی ادامه مدرنیسم، مدرنیته، به عنوان یک روش، به معنای مظاهر پیشرفت و نوآوری است و می‌توانند با ایدئولوژی‌های مختلف همخوانی داشته باشد. مانند مدرنیته اسلامی، مدرنیته سوسیالیستی، مدرنیته لیبرالیستی و غیره. اما مدرنیسم در واقع یک ایدئولوژی است با بنیادهای مختلف؛ سکولاریسم، پوزیتیویسم، لیبرالیسم، کاپیتالیسم، اومانیسم از جمله بنیادهای مدرنیسم هستند.[۱۳] به عبارت دیگر جهانی شدن یک پروسه تعمیمی است و جهانی سازی یک پروسه تحمیلی.[۱۴]
پیامدهای جهانی شدن
جهانی شدن مانند همۀ رویدادهای دیگر دارای آثار و پیامدهای است از جمله؛ تحمیل دیکتاتوری‌های ضد انسانی به مستضعفان، دخالت در امور داخلی دولت‌های جهان سوم،[۱۵] سیطره اخلاق نولیبرال و نسبی‌گرایی اخلاقی در دنیا، بسط و گسترش ارزشهای ناهمسو با ارزشهای خانواده،[۱۶] و ارزشهای دینی،[۱۷] کم‌رنگ شدن مرزهای جغرافیایی، و تغییر فرهنگ‌ها و آداب و رسوم در نقاط مختلف جهان،[۱۸] ضعیف‌تر شدن دولت‌های ملی،[۱۹] یکدست شدن سبک زندگی به شیوه غربی،[۲۰] کم رنگ شدن تأثیر مفاهیم مختلفی همچون دین، ملیت و قومیت در زندگی اجتماعی و شکل گرفتن یک جامعه جهانی بدون تمایزها و شکاف اجتماعی فرهنگی.[۲۱]
راهبردهای رویارویی با پدیده جهانی‌شدن
احیا و تقویت فرهنگ والای اسلامی، همگرایی و همکاری بیشتر جوامع اسلامی،[۲۲] پیوست فرهنگی، [۲۳]حفظ قومیت‌ها با همه فرهنگ‌ها و نوع پوشش و خوراک و خط زبان آن‌ها،[۲۴] مقاومت فرهنگی در برابر غربی شدن،[۲۵] تمدن سازی و ایجاد هویت مثبت از مسلمانان، استفاده از از ابزارها (اطلاعات ، سیاست نمادین، سیاست احرم، سیاست پاسخ گویی) برای پیشبرد دیدگاه‌های خودمان در فضاهای فرامرزی.[۲۶] از جمله راهبردهای مقابله با جهانی شدن می‌باشد.
منابع
ارجاعات
- ↑ . چگونگی مواجه جوامع با پدیده جهانی شدن اسلامی ؛ جهانی شدن و معنويت (۱): تاريخچه و ابعاد گوناگون جهانی شدن
- ↑ . ویکی پاسخ ؛ دانشنامه پژوهه
- ↑ . امامت پدیا
- ↑ . تفکر جهانی شدن، تفکر آمریکایی و غربی است
- ↑ . امامت پدیا
- ↑ . دانشنامه پژوهه ؛ ویکی فقه
- ↑ . جهانی شدن و معنويت (۱): تاريخچه و ابعاد گوناگون جهانی شدن
- ↑ . امامت پدیا
- ↑ . رویکرد انقلاب اسلامی به «جهانی شدن» رویکرد تمدنی است ؛ انتشار «نظريه‌های جهانی شدن: پيامد چالش‌های فرهنگ و دين»
- ↑ . تحليلی بر جهانگرایى و جهانشمولى اسلام در عصر جهانی شدن
- ↑ . رویکرد انقلاب اسلامی به «جهانی شدن» رویکرد تمدنی است
- ↑ . تحليلی بر جهانگرایى و جهانشمولى اسلام در عصر جهانی شدن ؛ مروری بر آسيب‌شناسی جهانی شدن دين
- ↑ . رویکرد انقلاب اسلامی به «جهانی شدن» رویکرد تمدنی است ؛ ویکی پاسخ ؛ جهانی شدن؛ ظرف تحقق آموزه‌های هويت‌بخش اسلامی از طريق حكومت مهدوی
- ↑ . رویکرد انقلاب اسلامی به «جهانی شدن» رویکرد تمدنی است
- ↑ . ویکی پاسخ
- ↑ . الگو‌های تربیتی در شرایط جهانی شدن کدامند؟ ؛ ایدئولوژی جهانی شدن بزرگ‌‌ترین تهدید برای هویت جامعه زنان است ؛ جهانی شدن، زن را هدف گرفته است
- ↑ . جهانی شدن و سكولاريسم؛ اصلی‌ترين چالش و تهديد برای ارزشهای اخلاقی
- ↑ . چگونگی مواجه جوامع با پدیده جهانی شدن اسلامی ؛ جهانی شدن و معنويت (۱): تاريخچه و ابعاد گوناگون جهانی شدن ؛ ویکی فقه ؛ نقش جهانی شدن در توسعه معنویت‌های نوظهور
- ↑ . دولت تمدنی از معایب جهانی شدن در امان است
- ↑ . تحقق سبک زندگی اسلامی در گرو انتخاب مردم است / جهانی شدن و یکپارچگی سبک زندگی
- ↑ . چگونگی مواجه جوامع با پدیده جهانی شدن اسلامی
- ↑ . چگونگی مواجه جوامع با پدیده جهانی شدن اسلامی
- ↑ . جهانی شدن نیازمند پیوست فرهنگی اسلامی است
- ↑ . حفظ قومیت‌ها با همه فرهنگ‌ها؛ سیاست مقابله با فرایند جهانی شدن استکبار جهانی
- ↑ . تحقق سبک زندگی اسلامی در گرو انتخاب مردم است / جهانی شدن و یکپارچگی سبک زندگی
- ↑ . رویکرد انقلاب اسلامی به «جهانی شدن» رویکرد تمدنی است