سجد (ریشه)

ریشه «سجد» (SǦD)؛ تعظیم کردن، پیشانی بر خاک ساییدن؛ این ریشه جمعا 92 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

سجود در لغت بمعنى تذلّل، خضوع و اظهار فروتنى است. راغب گويد «السُّجُودُ أَصْلُهُ التَّطَامُنُ و التَّذَلُّلُ» طبرسى فرموده: سجود در لغت خضوع و تذلّل است و در شرع عبارت است از گذاشتن پيشانى بر زمين. صحاح و قاموس نيز اصل آنرا خضوع گفته ‏اند (قاموس قرآن، ج3، ص225).

ساخت‌های صرفی در قرآن

سَجَدَ (فعل مجرد): 35 بار

ساجِد (اسم فاعل): 25 بار

سُجود (اسم): 4 بار

مَسجِد (اسم مکان): 28 بار

ریشه‌شناسی

زبان	واژه	آوانگاری		معنا		توضیحات	ارجاع
		فارسی	بین‌المللی	فارسی	انگلیسی
آفروآسیایی باستان							Orel,
سامی باستان							Orel,
عبری	סׇגַד	ساجَد	Sagad	در حین عبادت به صورت روی زمین نهادن	prostrate oneself in worship		Gesenius, 688
اوگاریتی	--						DelOlmo,
آرامی	סְגֵיד – סְגֵד - סְגַד			خم شدن – عبادت کردن	To bend, bow - to worship		Jastrow, 953
	סְגֵדא			زانو زدن- عادت کردن	Kneeling - worship
	סְגֵידּרּ			بت پرستی	Idol-worship
سریانی				عبادت کردن، پرستش	Worship, adoration,		PayneSmith,360
مندایی	Sagada			سجاده – عبادت کننده	Prayer-rug - worshiper		Macuch,309
	SGD			تعظیم کردن به کسی – عبادت کردن	To bow oneself- worship		Macuch,318
فنیقی	--						Krahmalkov,
اکدی/آشوری	--						Black,
حبشی	Sagda, sagada			تعظیم کردن، صورت را برزمین قرار دادن برای کسی، بیعت کردن، پرستش، عبادت کردن، عبادت کردن با خم شدن	Bow, bow down, prostrate oneself, pay homage, adore, worship, worship by prostration		Leslau, 490
سبائی	SGD			نماز خانه، محراب	Praying place, oratory		Beeston, 125
	S3GD			خضوع کردن، تواضع در برابر کسی	submit, humble oneself		137
عربی	سجد			نماز بردن، با احترام خم شدن، پیشانی بر زمین نهادن			مشکور، 358 Zammit,

منابع

سجد (واژگان)

منابع ریشه شناسی