سید مهدی تقوی

سید مهدی تقوی(1349ش- 1396ش)؛ مدیرعامل سابق ایكنا و از فعالان قرآنی كشور. سید مهدی تقوی در نوجوانی از نیروهای تخریب‌چی دورۀ دفاع مقدس بود که سابقۀ حضور در عملیات‎‌هایی همچون کربلای5، نصر4 و بیت المقدس2 را داشت. وی پس از اتمام جنگ و در حالی‌که از جانبازان دفاع مقدس به شمار می‌رفت برای تحصیل در علوم دینی به قم رفت. پس از سال‌ها تحصیل، به فعالیت‌های قرآنی ـ فرهنگی اشتغال یافت و در سمت‌هایی همچون معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی، ریاست خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایكنا)، مدیرعاملی سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان كشور و معاونت نماینده مجلس شورای اسلامی، به فعالیت پرداخت. دغدغه‌های سید مهدی تقوی عموماً متمركز بر مباحث علوم انسانی- اسلامی و آموزه‌های قرآنی بود که از جملۀ آن می‌توان به مسئلۀ وحدت حوزه و دانشگاه، ترویج اندیشه قرآنی، گفتمان انقلاب اسلامی و نظام اقتصادی از دیدگاه قرآن اشاره کرد. مجموع سخنرانی‌های سید مهدی تقوی طی چندسال در ایام فاطمیه، در قالب کتابی تحت عنوان «قدر مخفی» به چاپ رسیده است که محتوای آن در ارتباط با ساحت حضرت فاطمه زهرا (س) است. وی در حمله تروریستی داعش به مجلس شورای اسلامی ایران در سال 1396 به مقام رفیع شهادت رسید.

ولادت و زندگینامه

سید مهدی تقوی در29 شهریور ماه سال ۱۳۴9 در روستای جورد از توابع شهرستان رودهن در خانواده‌ای از سادات مذهبی دیده به جهان گشود؛ جد وی به امامزاده موسی مبرقع واقع در محله چهل اخترون قم می‌رسد كه فرزند بلافصل امام جواد(ع) است. با شروع جنگ، چندین بار اتفاق افتاده بود كه تعطیلات نوروزی خود را در جبهه‌ها به سر می‌برد و وقتی سن او كفاف حضور در جبهه را نمی‌داد با دست كاری در شناسنامه‌اش پا در میدان رزم علیه رژیم بعث عراق گذاشت. سیدمهدی از اواسط سال 65 بعد از عملیات كربلای یك در مهران، وارد گردان تخریب لشكر ۱0 سیدالشهدا(ع) شد. وی تحت آموزش‌های تیپ تخریب سیدالشهدا(ع) قرار گرفت و در عملیات‌های مختلف شركت كرد. از جمله عملیاتهایی كه سیدمهدی تقوی در آن‌ها حضور داشت كربلای ۲ در حاج عمران و پس از آن در عملیات كربلای 5 شلمچه وی به عنوان مسئول دسته تخریب در منطقه حضور داشت. وی در ماموریت لشکر سیدالشهدا (ع) برای شکستن دژ شلمچه، نوجوانی 16 ساله بود که لباس غواصی به تن با سایر هم‌سنگران تخریبچی می‌رفت كه در موانع دشمن مسیر امنی برای حمله رزمندگان به دژ شلمچه باز كند كه داخل آب با رگبار دشمن مواجه شد و از ناحیه دست چپ مجروح شد. وی علاوه بر شكستگی بازو با گلوله دشمن، دچار موج گرفتگی نیز شده بود و به تشخیص فرماندهان برای درمان به پشت جبهه‌ اعزام شد. سید مهدی به جهت صدماتی كه در عملیات كربلای 5 دید مجبور شد چند ماهی به مداوا بپردازد؛ هنوز کاملاً خوب نشده بود كه دوباره به جبهه برگشت. شهید سید محمد زینال حسینی فرمانده تخریب لشكر ۱0 سیدالشهدا(ع) علاقه عجیبی به سید مهدی داشت، او سید مهدی را به عنوان الگوی یك نوجوان رزمنده موفق برای سایر نیروهای تخریبچی معرفی می‌كرد. تقوی تا روزهای پایانی جنگ در گردان تخریب ماند و به عنوان مربی تخریب، كمك‌كار مسئولین آموزش گردان بود. وی با نیروهایی كه تربیت كرد در عملیات‌های نصر ۴ و بیت المقدس ۲ بر فراز قله‌های برف گرفته كردستان عراق خوش درخشید. سرانجام وی در ماه مبارک رمضان، صبح روز چهارشنبه، ۱۷ خردادماه 1396، حین انجام وظیفه در مجلس شورای اسلامی، طی حادثه‌ای تروریستی توسط گروهک تکفیری داعش به شهادت رسید.

فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها

سید مهدی تقوی بعد از اتمام جنگ در سال 67-6۸ به قم آمد و مشغول تحصیل علوم دینی در حوزه علمیه قم شد؛ حدود یك سال بعد ازدواج كرد و در كنار درس و زندگی جدید به فعالیت‌های تبلیغی هم می‌پرداخت. وی از محضر اساتیدی چون احمد فاضلی و سید مهدی میرباقری بهره‌مند شد. سید مهدی تقوی نخستین تجربه‌های قرآنی خویش را در درس تفسیر آیة الله جوادی آملی در حوزه علمیه قم كسب نمود. او با ابتكار عمل خویش زمام یك طرح قرآنی را بر اساس اندیشه‌های استاد خویش آیة الله جوادی آملی بنیان نهاد و با حضور علمی و پذیرش مسئولیت دبیری طرح مطالعات منظومه‌ای علوم اسلامی در تهران و مراكز استانی حضور می‌یافت و پیرامون ترویج اندیشه قرآنی اهتمام می‌ورزید. وی پس از سال‌ها درس و بحث با حضور در جهاد دانشگاهی و پذیرش مسئولیت معاونت فرهنگی این نهاد، فعالیت‌های قرآنی و فرهنگی خود را ادامه داد. با ورود به نهاد رهبری در امور دانشگاه‌ها در دانشگاه امام حسین(ع) و هنر مشغول به كار شد. بعد از مدتی در سال 1389 مدیرعامل خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایكنا) و مدیرعامل سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان كشور شد. او از همان آغاز كار خود را بسیار جدی شروع كرد؛ هنوز چند ماهی نگذشته بود که با هیئتی عازم لبنان و سوریه شدند، در آنجا با راهنمایی یكی از ایرانیان مقیم لبنان از مناطق جنگی لبنان، محل بمباران قانا و شهرهای نزدیك مرز اسرائیل دیدن كرد و همچنین از موزه جنگ «ملینا» بازدید نمود. در این سفر ضمن ملاقات با سفیر جمهوری اسلامی ایران در بیروت با مسئول رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی در بیروت، ملاقات كرد و قرارهائی پیرامون همكاری‌های دفتر رایزنی با خبرگزاری قرآنی ایكنا منعقد گردید. در این سفر با جناب شیخ علی جابر، معاون روحانیت سیدحسن نصرالله ملاقات شد. متعاقب این قرارداد به عنوان شروع همكاری حدود ۲5 نفر از دانشجویان حزب الله، به ایران مسافرت كردند كه ضمن ملاقات با حضرات آیات در قم و مشهد، كلاس‌های آموزشی نیز برای آنان به اجرا درآمد. نامبرده با هیئات همراه نیز مسافرتی به دمشق و ملاقات با شخصیت‌های علمی و فرهنگی داشتند. در این سفر مقرر شد شعبه‌ای از خبرگزاری ایكنا در بیروت افتتاح شود كه اخبار قرآنی بیروت و دمشق را پوشش دهد كه به علت برخی موانع این شعبه عملیاتی نشد. در طول مدیریت سید مهدی تقوی، برنامه‌های فرهنگی و پژوهشی متعددی در سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور راه‌اندازی شد و در کنار آن زبان‌های گوناگونی نیز به سایت ایکنا افزوده شد.

سیدمهدی تقوی از سال 9۲ به عنوان مشاور نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی فعالیت داشت. از سال 9۳ با شكل‌گیری فعالیتهای گفتمانی، مسئولیت آموزش را برعهده گرفت و با ارتباط خود با حوزه توانست یک دورۀ گفتمانی انقلاب اسلامی در كشور را بنا نهد. تقوی در طی سال‌های حضور در تهران به مدت دو سال از درس خارج فقه مقام معظم رهبری بهره می‌جست. آخرین فعالیت او مرتبط با بحث گفتمان انقلاب، امام(ره) و رهبر انقلاب بود كه خلأ آن در میان جامعه و اقصی نقاط كشور احساس می‌‌شد.

شهید تقوی در محافل عمومی و خصوصی بحث‌ها را به سمت گفتمان انقلاب اسلامی پیش می‌برد و چون به این موضوع اعتقاد داشت، سعی می‌كرد جوانان را با عمق استراتژی انقلاب‌ آشنا كند و از برخورد سطحی و ظاهری با انقلاب و گفتمان امام و رهبری بپرهیزد.

اندیشه‌ها

یكی از رویكردهای سید مهدی تقوی وحدت حوزه و دانشگاه بود. همچنین وی تلاش كرد تا از كتاب‌های علمای شاخصی مثل آیت الله مصباح و جوادی آملی یك بسته آماده برای دانشجویان فراهم كند و نسخه مناسبی برای آنان بپیچد. وی حتی از سطح ملی فراتر رفت و این فعالیت‌ها را به لبنان و عراق کشاند.

تقوی عموماً در فضای ستادی و اجرایی كار می‌كرد، بدین روی همواره سعی می‌كرد تا افرادی را كه در رشته‌های مختلف در مباحث قرآن كاركرده بودند، شناسایی كرده و از آن‌ها برای یك كار ابتكاری در ایكنا و راه‌اندازی كرسی‌های نظریه‌پردازی بر اساس قرآن دعوت کند. كرسی های نظریه پردازی هم به این صورت بود تشکیل می شد که یك استادی كه نظریه‌ای داشت به همراه جمعی از صاحب‌نظران دانشگاهی و اصحاب رسانه دعوت می‌شدند، استاد مربوطه مباحث خود را ارائه می‌كرد و سپس جلسه با پرسش و پاسخ پیرامون نظریه آن استاد ادامه می‌یافت، این یك حركت نو و اثربخش بود. دغدغه‌های شهید تقوی متمركز بر مباحث علوم انسانی- اسلامی و آموزه‌های قرآنی بود.

تقوی برای كارشناسان علوم انسانی اهمیت بسیاری قائل بود؛ مخصوصاً زمانی كه مقام معظم رهبری تاكید داشتند علوم انسانی باید بر اساس مبانی قرآنی تولید شود، او دغدغه مند بود كه مطالبات رهبری را دنبال كند و حركت‌های قابل توجهی در راستای آن انجام دهد. در همان راستا از آقای میرمعزی معاون پژوهش حوزه‌های علمیه و رییس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، درخواست نمودند تا بحث نظام اقتصادی از دیدگاه قرآن را ارائه دهد كه به راه‌اندازی سرویس اقتصاد در خبرگزاری ایكنا منجر شد.

شهید تقوی در چند حوزه صاحب نظر بود، ازجمله بحث مهدویت؛ او بحث دقیقی را راجع به تمدن مهدوی دنبال می‌كرد؛ برایش مهم بود كه جایگاه هركسی در تمدن مهدوی كجاست. یكی از موضوعات دیگری كه او در آن نظراتی داشت، حوزه روابط اجتماعی بود كه می‌تواند قابل تامل و موردنیاز باشد. فضای هیئتی خیلی برایش مهم بود و می‌گفت در دانشگاه باید یك فضای صمیمی وخودمانی ایجاد كرد. در نگاه او در محیط دانشگاه كسی می‌تواند موثر باشد كه نگاهش به دانشجو و استاد، یك نگاه كاملا تربیتی باشد و نگاه تشكیلاتی نداشته باشد؛ اگر فرد نگاه تشكیلاتی داشته باشد خودش را بالا می‌بینید اما اگر نگاهش، نگاه تربیتی باشد می‌تواند از همان اول بر دانشجو تاثیر بگذارد. معتقد بود كسی كه می‌خواهد بیاید در فضای دانشگاه، باید تشكیلاتی نباشد، باید روحانی باشد زیرا روحانیون، فراتر از ساعاتی که بدانها تکلیف می شود کار تبلیغی انجام کی دهند. در نگاه اداری، ساعت اداری و روند اداری حاكم است؛ اما چون نگاه ایشان یك نگاه تربیتی بود، در همان ساعت كه مریض به طبیب نیاز دارد، در همان زمان دانشجو را تحویل می‌گرفت.

ویژگی‌ها

تقوی بر مطالعه قبل از منبر رفتن تاكید داشت؛ مطالبی را كه می‌خواست روی منبر بگوید از قبل مطالعه می‌كرد و همواره توصیه می‌كرد بدون مطالعه برای مردم صحبت نكرده و وقت آن‌ها تلف نشود و آنچه برای آن‌ها موردنیاز است بیان شود. دوره‌هایی را برای دانشجویان در حوزه گفتمان انقلاب اسلامی برگزار می‌كرد و قریب به ۱50 سخنرانی در این زمینه داشت كه در استان‌های مختلف به این موضوع پرداخته بود؛ او هدف‌گذاری كرده بود كه در مجامع عمومی یا محافل خانوادگی بحث گفتمان انقلاب را برای علاقه‌مندان پیش ببرد و تاكید می‌كرد كه حوزویان و دانشگاهیان باید با مبانی نظری انقلاب‌ آشنا شوند. آخرین مطالعات وی در رابطه با منظومه‌ای از اندیشه‌های مقام معظم رهبری در راستای تمدن‌سازی بود.

ویژگی بارز مدیریتی شهید تقوی این بود كه سعی در هم‌افزایی بین رسانه‌های قرآنی داشت، در یكی از ادوار نمایشگاه قرآن كه ایشان مدیرعامل خبرگزاری ایكنا بود، طرحی داد كه رادیو قرآن و رادیو معارف و برخی رسانه‌هایی كه فعالیت قرآنی می‌كنند، نشست‌های مشتركی داشته باشند و مبدا این جلسات نیز همان نمایشگاه قرآن بود و نشستی كه بین مسئولان این رسانه‌ها صورت گرفت به واسطه پیگیری‌های وی بود.

شهید تقوی در ارتباط‌گیری با طیف‌های مختلف دانشجویان توانمند بود. این موضوع خصوصاً در برخورد یك روحانی با افراد گوناگون در سطوح و سنین مختلف اهمیت ویژه دارد. وی این توانمندی را داشت كه با طیف‌های مختلف جامعه ارتباط برقرار كند. مضافاً این كه یك سابقه جبهه و جهاد در پشت سر او بود كه به صبوری ایشان كمك می‌كرد. كار ایشان عمدتاً كار میدانی و در صحنه بود. یكبار در خصوص تدریس گروه معارف دانشگاه هنر برخی اساتید گفتند شما سرفصل‌ها را رعایت نمی‌كنید. ایشان گفت: «آنچه را كه مورد نیاز مخاطب است بگویید. حالا از این سرفصل‌های كلیشه‌ای بیایید بیرون، شرعاً اشكالی ندارد. مهم این است كه دانشجویان اكنون چه دردی دارند، دردها را درمان كنیم.» یك طیفی از دانشجویان دانشگاه هنر كه با هیج روحانی‌ای ارتباط نداشتند، با ایشان خیلی راحت بودند. این نشان می‌دهد كه شهید تقوی توانسته بود مرزهایی كه به صورت ذهنی در دانشجویان شكل گرفته بود را بشكند.

آثار

قدر مخفی: فحوا و بن مایه اصلی این كتاب از مجموع سخنرانی‌های چند سال حجت الاسلام تقوی در ایام فاطمیه تشكیل شده است؛ در این كتاب بیش از هر چیزی تلاش شده تا نوعی نگرش و زاویه تفكر برای مخاطب ایجاد شود، نه قرار دادن او در مقابل موجی از اطلاعات گوناگون. در این كتاب تلاش شده نوع نگاه به اهل بیت(ع) تغییر كند و به همین جهت 90 درصد كتاب به تدبر و ۱0 درصد آن به تتبع اختصاص دارد.