امن (ریشه)

ریشه «امن» (ˀMN)؛ ایمنی، آرامش خاطر. از این ریشه، أمِنَ (ثلاثی مجرد) به معنای ایمنی یافتن و آرام شدن است. باب افعال این ریشه (آمَنَ - ایمان) با حرف جر «باء» به‌کار رفته و به معنای باورمند شدن و اطمینان به خداست. این ریشه جمعا 879 بار در قرآن به‌کار رفته است.

معنای لغوی

أَمْن: ايمنى. آرامش قلب. خاطر جمع بودن. امن و امانة و امان در اصل به يك معنا هستند (مفردات راغب).

إِيمَان: تسليم توأم با اطمينان خاطر (قاموس قرآن، ج1، ص23-128).

ساخت‌های صرفی در قرآن

أمِنَ (فعل مجرد): 20 بار

         آمِن (اسم فاعل): 17 بار

         مأمون (اسم مفعول): 1 بار

         أمین (صفت فعیل): 14 بار

         أمانَۀ (اسم): 6 بار

         أمن (مصدر): 5 بار

         أمَنَۀ (اسم): 2 بار

         مَأمَن (اسم مکان): 1 بار

آمَنَ (باب إفعال):

         آمَنَ (ایمنی بخشیدن): 1 بار

         آمَنَ بِ (ایمان آوردن): 536 بار

         ایمان (مصدر) : 45 بار

         مُؤمِن (اسم فاعل): 230 بار

ائتَمَنَ (باب افتعال): 1 بار

ریشه‌شناسی

زبان	واژه	آوانگاری		معنا		توضیحات	ارجاع
		فارسی	بین‌المللی	فارسی	انگلیسی
آفروآسیایی باستان	*ˀaman-	اَمَن		باور داشتن، دانستن	believe, know		Orel, 10 (No. 37)
سامی باستان	ˀman	امَن		مطمئن بودن، باور داشتن	be certain, believe
عبری	אָמַן	آمَن	ˀāman	تأیید کردن، حمایت کردن	confirm, support	ابواب و معانی متعدد	Gesenius, 52
اوگاریتی	amn	امن		باورمند، معتقد	adj. faithful		DelOlmo, 71
آرامی	אָמֵן	آمِن	ˀāmen	قوی بودن، پر طاقت؛ محکم، مستقیم	to be strong, enduring; firm, straight		Jastrow, 77
	אֲמָןָה	اَمانا	ˀamānā	ایمان، اعتماد و اطمینان	faith, trust
سریانی	ܐܡܢ	امن	ˀMN	محکم کردن	to make firm	ابواب و معانی متعدد	PayneSmith, 19
مندایی	AMN	امن		محکم بودن، درست	to be firm, true	ابوب و معانی متعدد	Macuch, 22
فنیقی	ˀMN	أمن		صنعتگر، استادکار (ماهر)	artisan, craftsman		Krahmalkov, 60
حبشی	ˀamna	اَمنَ		باور داشتن، اعتماد، ایمان داشتن، اطمینان داشتن، درست بودن، اقرار کردن به ایمان، اعتراف (به گناهان)، پذیرفتن	believe, trust, have faith in, have confidence, be true, profess the faith, confess (sins), admit		Leslau, 24
سبائی	ˀMN	امن		ایمن بودن، انجام چیزی با مصونیت	be secure, do sth with impunity	صورت‌ها و معانی متعدد	Beeston, 6
گویش‌های جنوبی	شحری، مهری، حرسوسی، جبالی	همن امن	hmn ˀmn	باور داشتن	believe		Orel, 10 (No. 37)
عربی	أمن آمَنَ			امنیت و اطمینان یافتن ایمان آوردن، باور داشتن	to be safe, untroubled to be faithful, to believe		مشکور، ج1، ص37 Zammit, 79

منابع

امن (واژگان)

منابع ریشه شناسی