جنب (ریشه)

ریشه «جنب» (ǦNB)؛ کنار، پهلو / دور، بعید / جنابت حاصل از خروج منی. این ریشه در سه معنای مختلف در قرآن کریم آمده است. کاربردهای این ریشه در قرآن جمعا 33 بار است.

معنای لغوی

جنب‏: (بر وزن عقل) پهلو، طرف. در اقرب الموارد هست: «الْجَنْبُ‏ ...: شَقُّ الْإِنْسَانِ وَ غَيْرِهِ تقول جَلَسْتُ إِلَى‏ جَنْبِ‏ فُلَانٍ ... و النَّاحِيَةُ». فَتُكْوى‏ بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ‏ ... (توبه: 35). با آنها پهلوهايشان و پيشانيهايشان داغ كرده ميشود (قاموس قرآن، ج2، ص53).

ساخت‌های صرفی در قرآن

معنای دور

جَنَبَ (فعل مجرد): 1 بار

جَنَّبَ (فعل باب تفعیل): 1 بار

تَجَنَّبَ (فعل باب تفعّل): 1 بار

اِجتَنَبَ (فعل باب افتعال): 9 بار

جُنُب1 (صفت: دور): 2 بار

معنای کنار، پهلو

جَنب (اسم): 8 بار

جانِب (اسم): 9 بار

معنای جنابت

جُنُب (صفت): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	جَنب	جَنب	جَنب	جنب‏: پهلو و کنار		قاموس قرآن، ج‏2، ص: 53
آفروآسیایی	*gab-	جب	side, bank, beach	کنار، کناره، ساحل
سامی	*ga(n)b-	جب	side; beside; back; body	سمت؛ در كنار؛ پشت؛ بدن
عبری	gab	جَب	'back' 'body, esp. back'	'پشت' بدن، به ویژه کمر'		[KB 170]; PB
آرامی	OLD PLM gb	جب	'side'	'سمت'		[HJ 207]
آرامی بایبل	gab	جَب	'Seite'	صفحه		[KB deutsch 1684]
آرامی یهودی	gabbā	جَببَ	'back, body' 'tail'	"پشت، بدن" 'دم'		[Ja 203]; cf. gōnǝbā, gǝnūbtā
سریانی	gabbā, st. abs. and cstr. genb	جَببَ\ َجِنب	'latus'	سمت'		[Brock 123]
مندایی	gamba, ganba	جَمبَ\ جَنبَ	'flank, side, border'  'body, trunk; thickness'	"جانب، کنار، مرز" بدن، تنه؛ ضخامت		[DM 76]; cf. also guba
مهری	ganb, gǝnbēt	جَنب\ جنبِت	'side'	'سمت'		[JM 122]
جبالی	ganb do.	جَنب				[JJ 77]
عربی	ǯanb-	جَنب-	'côté'	سمت		[BK 1 334]

منابع

جنب (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2