دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها

از قرآن پدیا
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
دروغ؛ سخن عدم مطابق با واقع یا اعتقاد گوینده. دروغ بیان سخنی است که مطابق با واقع نیست و یا اینکه گوینده به آن اعتقاد ندارد؛ اما آن را به‌گونه‌ای ابراز می¬کند که گویی معتقد به آن است. در آموزه¬های دینی با تعابیر تندی از این کار یاد و از آن نهی شده و همین‌طور عوامل و پیامدهای گوناگونی برای آن ذکر شده است. یکی از راهکارهای فرار از دروغ توریه است.
'''دروغ'''؛ سخن عدم مطابق با واقع یا اعتقاد گوینده. دروغ بیان سخنی است که مطابق با واقع نیست و یا اینکه گوینده به آن اعتقاد ندارد؛ اما آن را به‌گونه‌ای ابراز می‌کند که گویی معتقد به آن است. در آموزه‌های دینی با تعابیر تندی از این کار یاد و از آن نهی شده و همین‌طور عوامل و پیامدهای گوناگونی برای آن ذکر شده است. یکی از راهکارهای فرار از دروغ توریه است.


== تعریف ==
== تعریف ==
بعضى دروغ  را به معناى عدم مطابقت محتواى سخن با واقعیت ذكر کرده‌اند، درحالی‌که بعضى دیگر آن را عدم مطابقت با تشخیص و اعتقاد گوینده می‌دانند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2425324/%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%83-%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D9%8A%D8%B5-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%AA-%D8%B3%D8%AE%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D8%AE%D8%B5-%D8%A7%D8%B3%D8%AA ملاك تشخيص دروغ در قرآن مغايرت سخن با اعتقاد شخص است
بعضى دروغ  را به معناى عدم مطابقت محتواى سخن با واقعیت ذكر کرده‌اند، درحالی‌که بعضى دیگر آن را عدم مطابقت با تشخیص و اعتقاد گوینده می‌دانند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2425324/%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%83-%D8%AA%D8%B4%D8%AE%D9%8A%D8%B5-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%AA-%D8%B3%D8%AE%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D8%AE%D8%B5-%D8%A7%D8%B3%D8%AA ملاك تشخيص دروغ در قرآن مغايرت سخن با اعتقاد شخص است] </ref> و از آیه اول سوره منافقون بر این ادعا استدلال کرده‌اند: «إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَکَاذِبُونَ‌؛ چون منافقان نزد تو آيند گويند: «گواهى مى‏دهيم كه تو واقعاً پيامبر خدايى.» و خدا [هم]  مى‏داند كه تو واقعاً پيامبر او هستى، و خدا گواهى مى‏دهد كه مردم دو چهره سخت دروغگويند» (منافقون‏/ 1).
]</ref> و از آیه اول سوره منافقون بر این ادعا استدلال کرده¬اند: «إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَکَاذِبُونَ‌؛ چون منافقان نزد تو آيند گويند: «گواهى مى‏دهيم كه تو واقعاً پيامبر خدايى.» و خدا [هم]  مى‏داند كه تو واقعاً پيامبر او هستى، و خدا گواهى مى‏دهد كه مردم دو چهره سخت دروغگويند» (منافقون‏/ 1).


== زشتی دروغ در تعالیم دینی ==
== زشتی دروغ در تعالیم دینی ==
قرآن با توصیف دروغ به فسق،<ref>« الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ  فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ الحْجَّ فَلَا رَفَثَ وَ لَا فُسُوقَ وَ لَا جِدَالَ فىِ الْحَجّ‏  وَ مَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيرْ يَعْلَمْهُ اللَّهُ  وَ تَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَير الزَّادِ التَّقْوَى‏  وَ اتَّقُونِ يَأُوْلىِ الْأَلْبَاب؛ حجّ در ماههاى معينى است. پس هر كس در اين [ماه‏] ها، حجّ را [بر خود] واجب گرداند، [بداند كه‏] در اثناى حجّ، همبسترى و گناه و جدال [روا] نيست، و هر كار نيكى انجام مى‏دهيد، خدا آن را مى‏داند، و براى خود توشه برگيريد كه در حقيقت، بهترين توشه، پرهيزگارى است، و اى خردمندان! از من پروا كنيد« (بقره/ 197).</ref> سخن باطل (قول زور) <ref>«ذَالِكَ وَ مَن يُعَظِّمْ حُرُمَتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيرْ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ  وَ أُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلىَ‏ عَلَيْكُمْ  فَاجْتَنِبُواْ الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَنِ وَ اجْتَنِبُواْ قَوْلَ الزُّور؛ اين است [آنچه مقرر شده‏] و هر كس مقررات خدا را بزرگ دارد، آن براى او نزد پروردگارش بهتر است، و براى شما دامها حلال شده است، مگر آنچه بر شما خوانده مى‏شود. پس، از پليدىِ بتها دورى كنيد، و از گفتار باطل اجتناب ورزيد» (حج/ 30).</ref> و بی‌ایمانی،<ref>«يَأَيهَّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِن جَاءَكمُ‏ فَاسِقُ  بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُواْ أَن تُصِيبُواْ قَوْمَا بجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلىَ‏ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِين؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و [بعد،] از آنچه كرده‏ايد پشيمان شويد» (حجرات/ 6).</ref> دروغگو را مستحق لعن و خشم خدا<ref>«وَ الخْامِسَةُ أَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِن كاَنَ مِنَ الْكَاذِبِين؛ و [گواهى در دفعه‏] پنجم اين است كه [شوهر بگويد:] لعنت خدا بر او باد اگر از دروغگويان باشد» (نور/ 7).</ref> دانسته است.  در روایات نیز دروغ بدتر از شراب و کلید گناهان معرفی شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2149412/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D8%AF- «دروغ از منظر قرآن و روايات» بررسی شد]</ref> دروغ را موجب خروج ایمان از قلب،<ref>وسائل الشيعه، ج ۱۲، ص ۲۴۶.</ref> زمینه‌ساز کفر و نفاق،<ref>مستدرك الوسائل، ج ۹، ص ۸۹؛ غرر الحكم، ص ۲۲۰.</ref> عدم اطمینان مردم به دروغگو<ref> غرر الحكم، ص ۲۲۰.</ref> و فرودآمدن لعن خدا و فرشتگان دانسته¬اند.<ref>مستدرك الوسائل، ج ۱۱، ص ۳۷۲.</ref>و<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1664666/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%AB-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA نگاهی بر پيامدهای «دروغ» در آئينه احاديث و روايات]</ref>  
قرآن با توصیف دروغ به فسق،<ref>« الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ  فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ الحْجَّ فَلَا رَفَثَ وَ لَا فُسُوقَ وَ لَا جِدَالَ فىِ الْحَجّ‏  وَ مَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيرْ يَعْلَمْهُ اللَّهُ  وَ تَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَير الزَّادِ التَّقْوَى‏  وَ اتَّقُونِ يَأُوْلىِ الْأَلْبَاب؛ حجّ در ماههاى معينى است. پس هر كس در اين [ماه‏] ها، حجّ را [بر خود] واجب گرداند، [بداند كه‏] در اثناى حجّ، همبسترى و گناه و جدال [روا] نيست، و هر كار نيكى انجام مى‏دهيد، خدا آن را مى‏داند، و براى خود توشه برگيريد كه در حقيقت، بهترين توشه، پرهيزگارى است، و اى خردمندان! از من پروا كنيد« (بقره/ 197).</ref> سخن باطل (قول زور) <ref>«ذَالِكَ وَ مَن يُعَظِّمْ حُرُمَتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيرْ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ  وَ أُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلىَ‏ عَلَيْكُمْ  فَاجْتَنِبُواْ الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَنِ وَ اجْتَنِبُواْ قَوْلَ الزُّور؛ اين است [آنچه مقرر شده‏] و هر كس مقررات خدا را بزرگ دارد، آن براى او نزد پروردگارش بهتر است، و براى شما دامها حلال شده است، مگر آنچه بر شما خوانده مى‏شود. پس، از پليدىِ بتها دورى كنيد، و از گفتار باطل اجتناب ورزيد» (حج/ 30).</ref> و بی‌ایمانی،<ref>«يَأَيهَّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِن جَاءَكمُ‏ فَاسِقُ  بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُواْ أَن تُصِيبُواْ قَوْمَا بجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلىَ‏ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِين؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و [بعد،] از آنچه كرده‏ايد پشيمان شويد» (حجرات/ 6).</ref> دروغگو را مستحق لعن و خشم خدا<ref>«وَ الخْامِسَةُ أَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِن كاَنَ مِنَ الْكَاذِبِين؛ و [گواهى در دفعه‏] پنجم اين است كه [شوهر بگويد:] لعنت خدا بر او باد اگر از دروغگويان باشد» (نور/ 7).</ref> دانسته است.  در روایات نیز دروغ بدتر از شراب و کلید گناهان معرفی شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2149412/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D8%AF- «دروغ از منظر قرآن و روايات» بررسی شد]</ref> دروغ را موجب خروج ایمان از قلب،<ref>وسائل الشيعه، ج ۱۲، ص ۲۴۶.</ref> زمینه‌ساز کفر و نفاق،<ref>مستدرك الوسائل، ج ۹، ص ۸۹؛ غرر الحكم، ص ۲۲۰.</ref> عدم اطمینان مردم به دروغگو<ref> غرر الحكم، ص ۲۲۰.</ref> و فرودآمدن لعن خدا و فرشتگان دانسته‌اند.<ref>مستدرك الوسائل، ج ۱۱، ص ۳۷۲.</ref>و<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1664666/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%A6%D9%8A%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%AB-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA نگاهی بر پيامدهای «دروغ» در آئينه احاديث و روايات]</ref>  


== مصادیق دروغ ==
== مصادیق دروغ ==
عدم وفای عهد را می¬توان از مصادیق دروغ دانست. آیات متعددی در رابطه با وفای به عهد و عقد و وعد در قرآن کریم وجود دارد، از قبیل:«...وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا... : ... و آنان كه چون عهد بندند، به عهد خود وفادارانند...» (بقره/ 177)؛ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ... : اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، به قراردادها [ى خود] وفا كنيد...» (مائده/ 1)؛ «... وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا: ... و به پيمان [خود] وفا كنيد، زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد» (اسراء/ 34). کسی که از ابتدا وعده‌ای می‌دهد و قصد وفای به آن را ندارد و یا می‌داند که فاقد توانایی برای عمل به آن وعده است، دروغگو محسوب می‌شود. <ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3688929/%D9%88%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D9%81%D8%B9%D9%84-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%A8-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF وعده دروغ، فعل حرام محسوب می‌شود]</ref>
عدم وفای عهد را می‌توان از مصادیق دروغ دانست. آیات متعددی در رابطه با وفای به عهد و عقد و وعد در قرآن کریم وجود دارد، از قبیل:«...وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا... : ... و آنان كه چون عهد بندند، به عهد خود وفادارانند...» (بقره/ 177)؛ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ... : اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، به قراردادها [ى خود] وفا كنيد...» (مائده/ 1)؛ «... وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا: ... و به پيمان [خود] وفا كنيد، زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد» (اسراء/ 34). کسی که از ابتدا وعده‌ای می‌دهد و قصد وفای به آن را ندارد و یا می‌داند که فاقد توانایی برای عمل به آن وعده است، دروغگو محسوب می‌شود. <ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3688929/%D9%88%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D9%81%D8%B9%D9%84-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%A8-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF وعده دروغ، فعل حرام محسوب می‌شود]</ref>
از دیگر مصادیق دروغ می¬توان به روضه دروغ خواندن اشاره کرد. از این رو باید از مصیبت‌هایی که در منابع معتبر تاریخی ذکر شده و مخالفتی با حکم عقل ندارد استفاده کرد. همچنین می¬توان به بیان زبان حال پرداخت که اشکالی متوجه آن نیست.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4077330/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%B6%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA گریه گرفتن با روضه دروغ حرام است]</ref> روضه دروغ در جاهایی می¬تواند از مصادیق دروغ بستن بر خدا و پیغمبر (ص) محسوب شود که در چندین آیه قرآن نیز مورد نهی قرار گرفته است. در آیه «وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ تَرَى الَّذِینَ کَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ أَلَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْمُتَکَبِّرِینَ؛ و روز قيامت كسانى را كه بر خدا دروغ بسته‏اند روسياه مى‏بينى، آيا جاى سركشان در جهنم نيست؟» (زمر/ 60) خداوند می‎فرماید که کافران در روز قیامت به خاطر اینکه به خداوند دروغ بستند و مشرک شدند صورت‎هایشان سیاه خواهد شد.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/1434528/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%88-%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87%D8%B9-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA حکم دروغ بستن به پیامبر(ص) و ائمه(ع) همان حکم دروغ بستن به خداست]</ref>
از دیگر مصادیق دروغ می‌توان به روضه دروغ خواندن اشاره کرد. از این رو باید از مصیبت‌هایی که در منابع معتبر تاریخی ذکر شده و مخالفتی با حکم عقل ندارد استفاده کرد. همچنین می‌توان به بیان زبان حال پرداخت که اشکالی متوجه آن نیست.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4077330/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%B6%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA گریه گرفتن با روضه دروغ حرام است]</ref> روضه دروغ در جاهایی می‌تواند از مصادیق دروغ بستن بر خدا و پیغمبر (ص) محسوب شود که در چندین آیه قرآن نیز مورد نهی قرار گرفته است. در آیه «وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ تَرَى الَّذِینَ کَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ أَلَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْمُتَکَبِّرِینَ؛ و روز قيامت كسانى را كه بر خدا دروغ بسته‏اند روسياه مى‏بينى، آيا جاى سركشان در جهنم نيست؟» (زمر/ 60) خداوند می‎فرماید که کافران در روز قیامت به خاطر اینکه به خداوند دروغ بستند و مشرک شدند صورت‎هایشان سیاه خواهد شد.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/1434528/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%88-%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87%D8%B9-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA حکم دروغ بستن به پیامبر(ص) و ائمه(ع) همان حکم دروغ بستن به خداست]</ref>


== عوامل دروغگویی ==
== عوامل دروغگویی ==
خلاص شدن، تفریح، تعارف یا خجالت بی‌جا، بزرگ کردن خود و مسخره‌کردن دیگران را می¬توان از عوامل دروغگویی دانست.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3716546/%D8%A8%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF بدترین صفت اخلاقی دروغ است/ دروغگویان مؤمن نیستند]</ref> دروغگویی در نزد کودکان شیوع زیادی دارد که می¬توان عواملی اختصاصی برای آن در نظر گرفت؛ از مهم‌ترین عوامل می¬توان به ناتوانی در تشخیص خیال از واقعیت، الگوبرداری کودکان از والدین دروغگو،<ref>[https://hamedan.iqna.ir/fa/news/4013186/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85 چگونه در برابر دروغ‌گویی کودک خود رفتار کنیم]</ref>  فشار بزرگ‌ترها به آنان برای گفتن جزئیات دقیق یک ماجرا، احساس ناامنی و وحشت اشاره کرد.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/1466248/%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%E2%80%8C%DA%AF%D9%88-%D9%86%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF چه کنیم کودکانمان دروغ‌گو نشوند؟]</ref>
خلاص شدن، تفریح، تعارف یا خجالت بی‌جا، بزرگ کردن خود و مسخره‌کردن دیگران را می‌توان از عوامل دروغگویی دانست.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3716546/%D8%A8%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF بدترین صفت اخلاقی دروغ است/ دروغگویان مؤمن نیستند]</ref> دروغگویی در نزد کودکان شیوع زیادی دارد که می‌توان عواملی اختصاصی برای آن در نظر گرفت؛ از مهم‌ترین عوامل می‌توان به ناتوانی در تشخیص خیال از واقعیت، الگوبرداری کودکان از والدین دروغگو،<ref>[https://hamedan.iqna.ir/fa/news/4013186/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85 چگونه در برابر دروغ‌گویی کودک خود رفتار کنیم]</ref>  فشار بزرگ‌ترها به آنان برای گفتن جزئیات دقیق یک ماجرا، احساس ناامنی و وحشت اشاره کرد.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/1466248/%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%E2%80%8C%DA%AF%D9%88-%D9%86%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF چه کنیم کودکانمان دروغ‌گو نشوند؟]</ref>


== توریه به جای دروغ ==
== توریه به جای دروغ ==
توریه در لغت به معنای پوشاندن و مخفی کردن است و در اصطلاح عبارت است از اینکه گوینده سخنی بگوید و معنای خلاف ظاهر آن را اراده کند و معنای اراده شده، مطابق با واقع باشد. مثلا از کسی سوال می‌کنند: «آیا تو از من فلان مقدار پول قرض نگرفتی؟» آن شخص با وجود اینکه قرض گرفته، می‌گوید: «نه، قرض نگرفتم» و در درون خود اینگونه قصد می‌کند که در فلان روز خاص قرض نگرفتم.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3942175/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تحلیل فقهی توریه در اسلام / آیا توریه همان دروغ است؟]</ref>
توریه در لغت به معنای پوشاندن و مخفی کردن است و در اصطلاح عبارت است از اینکه گوینده سخنی بگوید و معنای خلاف ظاهر آن را اراده کند و معنای اراده شده، مطابق با واقع باشد. مثلا از کسی سوال می‌کنند: «آیا تو از من فلان مقدار پول قرض نگرفتی؟» آن شخص با وجود اینکه قرض گرفته، می‌گوید: «نه، قرض نگرفتم» و در درون خود اینگونه قصد می‌کند که در فلان روز خاص قرض نگرفتم.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3942175/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تحلیل فقهی توریه در اسلام / آیا توریه همان دروغ است؟]</ref>
آیا می¬توان به‌جای دروغ، توریه کرد؟ برخی آن را همانند دروغ حرام دانسته¬اند<ref>همان.</ref> و برخی آن را اجازه داده¬اند و راه کاری برای فرار از دروغ در مواقع ضروری دانسته¬-اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4078953/%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%AF به جای دروغ مصلحتی توریه کنید؛ دروغ مصلحتی از منظر پیامبر(ص)
آیا می‌توان به‌جای دروغ، توریه کرد؟ برخی آن را همانند دروغ حرام دانسته‌اند<ref>همان.</ref> و برخی آن را اجازه داده‌اند و راه کاری برای فرار از دروغ در مواقع ضروری دانسته‌-اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4078953/%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%AF به جای دروغ مصلحتی توریه کنید؛ دروغ مصلحتی از منظر پیامبر(ص)] </ref>
]</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۲۷: خط ۲۵:
[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA ویکی زندگی]
[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA ویکی زندگی]


== پاورقی ها ==
== ارجاعات ==
[[رده:احکام و قرآن]]
[[رده:روانشناسی و قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۰۰

دروغ؛ سخن عدم مطابق با واقع یا اعتقاد گوینده. دروغ بیان سخنی است که مطابق با واقع نیست و یا اینکه گوینده به آن اعتقاد ندارد؛ اما آن را به‌گونه‌ای ابراز می‌کند که گویی معتقد به آن است. در آموزه‌های دینی با تعابیر تندی از این کار یاد و از آن نهی شده و همین‌طور عوامل و پیامدهای گوناگونی برای آن ذکر شده است. یکی از راهکارهای فرار از دروغ توریه است.

تعریف

بعضى دروغ را به معناى عدم مطابقت محتواى سخن با واقعیت ذكر کرده‌اند، درحالی‌که بعضى دیگر آن را عدم مطابقت با تشخیص و اعتقاد گوینده می‌دانند[۱] و از آیه اول سوره منافقون بر این ادعا استدلال کرده‌اند: «إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَکَاذِبُونَ‌؛ چون منافقان نزد تو آيند گويند: «گواهى مى‏دهيم كه تو واقعاً پيامبر خدايى.» و خدا [هم] مى‏داند كه تو واقعاً پيامبر او هستى، و خدا گواهى مى‏دهد كه مردم دو چهره سخت دروغگويند» (منافقون‏/ 1).

زشتی دروغ در تعالیم دینی

قرآن با توصیف دروغ به فسق،[۲] سخن باطل (قول زور) [۳] و بی‌ایمانی،[۴] دروغگو را مستحق لعن و خشم خدا[۵] دانسته است. در روایات نیز دروغ بدتر از شراب و کلید گناهان معرفی شده است.[۶] دروغ را موجب خروج ایمان از قلب،[۷] زمینه‌ساز کفر و نفاق،[۸] عدم اطمینان مردم به دروغگو[۹] و فرودآمدن لعن خدا و فرشتگان دانسته‌اند.[۱۰]و[۱۱]

مصادیق دروغ

عدم وفای عهد را می‌توان از مصادیق دروغ دانست. آیات متعددی در رابطه با وفای به عهد و عقد و وعد در قرآن کریم وجود دارد، از قبیل:«...وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا... : ... و آنان كه چون عهد بندند، به عهد خود وفادارانند...» (بقره/ 177)؛ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ... : اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، به قراردادها [ى خود] وفا كنيد...» (مائده/ 1)؛ «... وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا: ... و به پيمان [خود] وفا كنيد، زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد» (اسراء/ 34). کسی که از ابتدا وعده‌ای می‌دهد و قصد وفای به آن را ندارد و یا می‌داند که فاقد توانایی برای عمل به آن وعده است، دروغگو محسوب می‌شود. [۱۲] از دیگر مصادیق دروغ می‌توان به روضه دروغ خواندن اشاره کرد. از این رو باید از مصیبت‌هایی که در منابع معتبر تاریخی ذکر شده و مخالفتی با حکم عقل ندارد استفاده کرد. همچنین می‌توان به بیان زبان حال پرداخت که اشکالی متوجه آن نیست.[۱۳] روضه دروغ در جاهایی می‌تواند از مصادیق دروغ بستن بر خدا و پیغمبر (ص) محسوب شود که در چندین آیه قرآن نیز مورد نهی قرار گرفته است. در آیه «وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ تَرَى الَّذِینَ کَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ أَلَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْمُتَکَبِّرِینَ؛ و روز قيامت كسانى را كه بر خدا دروغ بسته‏اند روسياه مى‏بينى، آيا جاى سركشان در جهنم نيست؟» (زمر/ 60) خداوند می‎فرماید که کافران در روز قیامت به خاطر اینکه به خداوند دروغ بستند و مشرک شدند صورت‎هایشان سیاه خواهد شد.[۱۴]

عوامل دروغگویی

خلاص شدن، تفریح، تعارف یا خجالت بی‌جا، بزرگ کردن خود و مسخره‌کردن دیگران را می‌توان از عوامل دروغگویی دانست.[۱۵] دروغگویی در نزد کودکان شیوع زیادی دارد که می‌توان عواملی اختصاصی برای آن در نظر گرفت؛ از مهم‌ترین عوامل می‌توان به ناتوانی در تشخیص خیال از واقعیت، الگوبرداری کودکان از والدین دروغگو،[۱۶] فشار بزرگ‌ترها به آنان برای گفتن جزئیات دقیق یک ماجرا، احساس ناامنی و وحشت اشاره کرد.[۱۷]

توریه به جای دروغ

توریه در لغت به معنای پوشاندن و مخفی کردن است و در اصطلاح عبارت است از اینکه گوینده سخنی بگوید و معنای خلاف ظاهر آن را اراده کند و معنای اراده شده، مطابق با واقع باشد. مثلا از کسی سوال می‌کنند: «آیا تو از من فلان مقدار پول قرض نگرفتی؟» آن شخص با وجود اینکه قرض گرفته، می‌گوید: «نه، قرض نگرفتم» و در درون خود اینگونه قصد می‌کند که در فلان روز خاص قرض نگرفتم.[۱۸] آیا می‌توان به‌جای دروغ، توریه کرد؟ برخی آن را همانند دروغ حرام دانسته‌اند[۱۹] و برخی آن را اجازه داده‌اند و راه کاری برای فرار از دروغ در مواقع ضروری دانسته‌-اند.[۲۰]

منابع

ایکنا

اسلام پدیا

ویکی زندگی

ارجاعات

  1. ↑ ملاك تشخيص دروغ در قرآن مغايرت سخن با اعتقاد شخص است
  2. ↑ « الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ الحْجَّ فَلَا رَفَثَ وَ لَا فُسُوقَ وَ لَا جِدَالَ فىِ الْحَجّ‏ وَ مَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيرْ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ تَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَير الزَّادِ التَّقْوَى‏ وَ اتَّقُونِ يَأُوْلىِ الْأَلْبَاب؛ حجّ در ماههاى معينى است. پس هر كس در اين [ماه‏] ها، حجّ را [بر خود] واجب گرداند، [بداند كه‏] در اثناى حجّ، همبسترى و گناه و جدال [روا] نيست، و هر كار نيكى انجام مى‏دهيد، خدا آن را مى‏داند، و براى خود توشه برگيريد كه در حقيقت، بهترين توشه، پرهيزگارى است، و اى خردمندان! از من پروا كنيد« (بقره/ 197).
  3. ↑ «ذَالِكَ وَ مَن يُعَظِّمْ حُرُمَتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيرْ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ وَ أُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلىَ‏ عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُواْ الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَنِ وَ اجْتَنِبُواْ قَوْلَ الزُّور؛ اين است [آنچه مقرر شده‏] و هر كس مقررات خدا را بزرگ دارد، آن براى او نزد پروردگارش بهتر است، و براى شما دامها حلال شده است، مگر آنچه بر شما خوانده مى‏شود. پس، از پليدىِ بتها دورى كنيد، و از گفتار باطل اجتناب ورزيد» (حج/ 30).
  4. ↑ «يَأَيهَّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِن جَاءَكمُ‏ فَاسِقُ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُواْ أَن تُصِيبُواْ قَوْمَا بجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلىَ‏ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِين؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، اگر فاسقى برايتان خبرى آورد، نيك وارسى كنيد، مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و [بعد،] از آنچه كرده‏ايد پشيمان شويد» (حجرات/ 6).
  5. ↑ «وَ الخْامِسَةُ أَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِن كاَنَ مِنَ الْكَاذِبِين؛ و [گواهى در دفعه‏] پنجم اين است كه [شوهر بگويد:] لعنت خدا بر او باد اگر از دروغگويان باشد» (نور/ 7).
  6. ↑ «دروغ از منظر قرآن و روايات» بررسی شد
  7. ↑ وسائل الشيعه، ج ۱۲، ص ۲۴۶.
  8. ↑ مستدرك الوسائل، ج ۹، ص ۸۹؛ غرر الحكم، ص ۲۲۰.
  9. ↑ غرر الحكم، ص ۲۲۰.
  10. ↑ مستدرك الوسائل، ج ۱۱، ص ۳۷۲.
  11. ↑ نگاهی بر پيامدهای «دروغ» در آئينه احاديث و روايات
  12. ↑ وعده دروغ، فعل حرام محسوب می‌شود
  13. ↑ گریه گرفتن با روضه دروغ حرام است
  14. ↑ حکم دروغ بستن به پیامبر(ص) و ائمه(ع) همان حکم دروغ بستن به خداست
  15. ↑ بدترین صفت اخلاقی دروغ است/ دروغگویان مؤمن نیستند
  16. ↑ چگونه در برابر دروغ‌گویی کودک خود رفتار کنیم
  17. ↑ چه کنیم کودکانمان دروغ‌گو نشوند؟
  18. ↑ تحلیل فقهی توریه در اسلام / آیا توریه همان دروغ است؟
  19. ↑ همان.
  20. ↑ به جای دروغ مصلحتی توریه کنید؛ دروغ مصلحتی از منظر پیامبر(ص)
برگرفته از «https://quranpedia.org/index.php?title=دروغ&oldid=6570»