اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

کلمه اسلام در قرآن کاربردهایی دارد و بنابر برخی آیات هر دینی به جز اسلام غیرمقبول است<ref>آل عمران/ ۸۵</ref> و بعد از آمدن اسلام، تنها دین معتبر نزد خداوند اسلام است.<ref>همان 19</ref> هر فرد با گفتن دو جمله «اشهد ان لااله الا الله» و «اشهد ان محمدا رسول الله» وارد دین اسلام می‌شود.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱؛ ص۳۰۱-۳۰۳.</ref> اما مسلمان به معنایی عام‌تر نیز بیان شده است که اغلب کاربردی ندارد: هر کسی که نوعی وحی الهی را می‌پذیرد خواه مسلمان، یهودی، مسیحی و یا زرتشتی باشد مسلمان محسوب می شود.<ref>آرمانها و واقعیت‌های اسلام، ص 41-31.</ref>

تفاوت اسلام به مفهوم نخست با ایمان، در آن است که اسلام، گرویدن به آیین حضرت محمد(ع) در زبان است، لیکن ایمان، گرویدن به آن در زبان همراه با اعتقاد قلبی و عمل به احکام و دستورهای آن می باشد. البته برای ایمان دو معنای دیگر نیز ذکر شده است؛ یکی عام که هم معنای با اسلام است و دیگری خاص که عبارت است از اعتقاد داشتن و پذیرش ولایت و امامت دوازده امام معصوم(ع).<ref>جواهر الکلام، ج۶، ص۵۹.</ref>

اما در بیان این حقیقت که اسلام مبتنی بر چه اصول ابتدایی و بنیادی است، آراى گوناگونى از سوى مفسران ارائه شده که منشأ آنها در بسیارى از موارد برداشتهاى متفاوت از آیات یا مبانى خاص کلامى است. برخى حقیقت اسلام را صرفاً اظهار شهادتین و امرى صورى دانسته‌اند.<ref>جامع البیان عن تأویل آى القرآن، ج 26، ص 182- 184؛ تفسیر التحریر و التنویر، ج 2؛ ص 277.</ref> برخى دیگر حقیقت اسلام را امرى فراتر از الفاظ و امور ظاهرى دانسته‌اند<ref>تفسیر المنار، ج 3؛ ص 358.</ref> به عقیده این گروه اسلام عبارت است از اذعان عملى به شریعت نبى‌اکرم(ص) و این اذعان هنگامى اسلام صحیح و پذیرفته خداوند است که تصدیقى وجدانى و نفسانى بوده و ایمان به نبوت نبى اکرم (ع) آن را همراهى کند. البته اذعان عملى به احکام اسلام، با ترک برخى واجبات، که گاهى بر اثر جهالت صورت مى‌پذیرد و پشیمانى و توبه را در پى دارد منافاتى ندارد<ref>همان، ج 10؛ ص 170.</ref> در این میان علامه طباطبایی اسلام را امری ذومراتب می‌داند که عدم پذیرش برخی مراتب آن باعث خروج از جرگه مسلمین می شود.<ref> المیزان، ج 1؛ ص 301- 302.</ref>

مسلمانان به دو مذهب عمده شیعه و سنی تقسیم می‌شوند. هر یک از این دو فرقه نیز خود به انشعابات مختلفی تقسیم می شوند. برای نمونه صوفی‌گری در میان شیعه و سنی وجود دارد. در بیان اختلاف‌های امت اسلامی، مهمترین اختلاف میان امت اسلامی را در مسئله امامت و خلافت پس از پیامبر اسلام دانسته‌اند.<ref>دانستنی ادیان و مذاهب، ص۳۵۵.</ref> برخی فاصله گرفتن از فرهنگ اصیل اسلامی را عامل تفرقه و فرقه‌گرایی میان مسلمانان دانسته‌اند.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/1431595/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%B6%D9%84-%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA مسئول دارالقرآن ایلام: بی‌توجهی به شالوده دین، معضل کنونی دنیای اسلام است]</ref> مختصری از عقاید و گسترۀ جغرافیایی هر دو گروه در ادامه بیان می‌شود:

شیعیان بر این باورند که امام و جانشین پیامبر اسلام از راه نص شرعی تعیین می‌شود و امامت علی(ع)، نخستین امام شیعیان و دیگر امامان شیعه نیز از راه نص شرعی ثابت شده‌است.<ref>مسند احمد بن حنبل، ج۵، ص۵۰۱</ref> اصول دین در تشیّع پنج‌گانه است و علاوه بر سه اصل دین توحید، نبوت و معاد، به دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند. مشهورترین شاخه شیعیان که بیشترین جمعیت شیعیان را نیز شامل می‌شود، شیعیان دوازده‌امامی هستند که در ایران غلبه کامل دارند و در عراق، آذربایجان، بحرین و لبنان، اکثریت را به خود اختصاص داده‌اند. پس از آنها، اسماعیلیان قرار دارند که بیشتر در تونس و مصر سکنی دارند و دو شاخه اصلی از آنها با نام‌های آقاخانیه و خوجه¬ها در هند و پاکستان قرار گرفته‌اند. زیدیه دیگر فرقه شیعی است؛ بیشتر معتقدان به آن فرقه در یمن حاضرند. شیعیان زیدی بر این باورند که قیام یک فرد در برابر یک حاکم ظالم، برای او امامت می‌آورد. در کنار این دیدگاه، اسماعیلیان دو نوع امام تشریع کرده‌اند که یکی امام حقیقی است و دیگری امام مستودع که در واقع سپری برای امام حقیقی است. اسماعیلیان در انتخاب امام تا امام صادق با شیعیان امامیه هم‌نظرند و بعد از ایشان، فرزندشان اسماعیل را امام می‌دانند.<ref>«حکومت در اسلام»، دانشنامه جهان اسلام.</ref>

== پاورقی ها ==