انس (ریشه)

ریشه «انس» (ˀNS)؛ انسان، مردم. از این ریشه، واژه‌های متعددی چون انسان، ناس، إنس، أناس، إنسیّ و أناسیّ ساخته شده است. همچنین فعل «آنَسَ» و «استأنسَ» فعل ساخته شده از اسم (denominative verb) بوده و به‌معنای الفت گرفتن و اجتماعی شدن (با مردم بودن) است. این ریشه جمعا 338 بار در قرآن به کار رفته است.

ساخت‌های صرفی در قرآن

إنسان (اسم): 65 بار

ناس (اسم): 241 بار

إنس (اسم): 18 بار

اُناس (اسم): 5 بار

إنسِیّ (اسم): 1 بار

اُناسیّ (اسم جمع): 1 بار

آنَسَ (باب افعال): 5 بار

استأنَسَ (باب استفعال): 1

         مُستأنِس (اسم فاعل): 1 بار

ریشه‌شناسی

زبان	واژه	آوانگاری		معنا		توضیحات	ارجاع
		فارسی	بین‌المللی	فارسی	انگلیسی
آفروآسیایی باستان	*ˀi-nas-	ای-ناس		انسان	man		Orel, 28 (No. 108)
سامی باستان	*ˀin(a)š	ایناش/اینش		انسان	man
عبری	אנשׁ	انش	ˀnš		؟	ارتباط با «أنِسَ» (انس و الفت گرفتن)	Gesenius, 60
	אֱנוֹשׁ	اِنوش	ˀenuš	مرد، انسان	man, mankind
اوگاریتی	inš	اینش		مردم	people		DelOlmo, 84
آرامی	אֶנָשׁ	اِناش	ˀenāš	مرد، انسان	man, mankind		مشکور، ج1، ص42
سریانی	ܐܢܫ، ܐܢܫܐ	انش، انشا	ˀanaš, ˀanšā	مرد، بشر	a man, human being		PayneSmith, 22
مندایی	anaša, naša	انَشَ، نَشَ		بشر، بشریت	human being		Macuch, 24
فنیقی	ˀŠ	اش		انسان، مرد، شهروند، عضو	man, male, citizen, member		Krahmalkov, 75-76
اکدی/آشوری	nišu	نیشو		مردم	people		Black, 255
حبشی	ˀans	اَنس		انسان	man		Zammit, 81
سبائی	ˀNS1	انس		انسان، مرد، مذکر	man, male		Beeston, 6
عربی	إنس، ناس، أناس، إنسان			آدمی، انسان، نوع انسان، مردم			مشکور، ج1، ص42 Zammit, 81

منابع

سایت The Quranic Arabic Corpus

منابع ریشه شناسی