آیه امن یجیب

«أَمَّن یُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَكْشِفُ السُّوءَ»دعا به عنوان يك امر فطری باعث می‌شود كه انسان يك توجه خاص به مبدأ خود داشته باشد. انسان در گرفتاری‌ها به خالق مطلق رو می‌آورد و درخواست حل مشكل و نجات از مصيبت‌ها از خالق خود دارد.

اضطرار شرط اجابت دعا

مقصود از اجابت مضطر در هنگام دعا، اجابت دعا و برآوردن حاجت است زمانی كه از سوی شخص دعا كننده، حقيقت دعا و مسألت تحقق يابد. زيرا تا زمانی كه انسان در تنگنای اضطرار قرار نگيرد طلب و درخواست حقيقتاً از سوی او تحقق پيدا نمی‌كند. در آيه شريفه اجابت با كلمه «إِذَا دَعَاهُ» مقيد شد تا بفهماند دعا كننده بايد فقط خدا را بخواند و اين امر زمانی تحقق می‌يابد كه از تمامی اسباب ظاهری قطع اميد كند و قلب او تنها به پروردگار تعلق يابد چراكه اگر به اسباب ظاهری اميد بسته باشد ديگر او را نخوانده و غير او را صدا زده است.زمانی كه در دعا صادق باشد يعنی حقيقتاً بخواهد و فقط او را صدا بزند حق تعالی اجابت كرده و آنچه او را به اضطرار كشانده برطرف می‌كند همانگونه كه خود فرموده «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ» هيچ شرطی برای اجابت دعا قرار نداده جز اين كه حقيقتاً درخواست شود و فقط از او درخواست شود. «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ.»۵ آيات بسياری بيانگر اين حقيقت است كه انسان در هنگام اضطرار مانند سوار شدن بر كشتی در هنگام غرق شدن در آن لحظه به هيچ سببی دسترسی ندارد با اخلاص خدا را می‌خواند و پاسخ می‌شنود.براین اساس یکی از شرایط استجابت دعا این است که انسان چشم خود را از عالم مادی برگیرد و با تمام وجود توجه به خدا پیدا کند. هنگامی‌که تمام درهای مادی به‌روی انسان بسته و به اصطلاح عامیانه کارد به استخوان وی می‌رسد از همه کس و همه چیز ناامید می‌شود به‌صورت فطری توجه به یک نجات‌بخش و موجودی پیدا می‌کند که کلید حل مشکلات به دست اوست، آن موجود قادر است تمام قفل‌ها را بشکند، اوست که در سخت‌ترین شرایط درهای رحمتش را به سوی ما می‌گشاید.

انقطاع دعاکننده از دیگر اسباب

نکته دیگر در آیه عبارت «اذا دعاه» است. این عبارت مقدمه‌‌ای برای توحید الهی است. «اذا دعاه» دلالتی است بر اینکه یگانه مدعو ما باید خداوند یگانه باشد؛ یعنی وقتی ما الله - سبحانه و تعالی - را تنها مدعو و مورد دعای خود قرار دهیم، آن زمانی است که ما قید این شرط  را به سرانجام رسانده‌ایم؛‌ یعنی به نوعی از تمام علل و اسباب دیگر منقطع می‌شویم و به یگانه پروردگار خود تعلق پیدا می‌کنیم. این زمانی است که شرط «اذ دعاه» را رعایت کرده‌ایم. این آیه از ابتدا تا انتهای آن، بیانگر مقدمه وحدانیت الهی را با محوریت دعا است، لذا اضطرار حقیقی وقتی شکل می‌گیرد که حقیقتا داعی، خواسته خود را به حقه اظهار می‌کند و گام بعدی «اذا دعاه» است، یعنی زمانی که قلب داعی و سائل، از هر اسباب و علل دیگر انقطاع پیدا کند و به پرودگار متصل شود.