ذبب (ریشه)

ریشه «ذبب» (D̠BB)؛ مگس. این واژه 2 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

ذباب: مگس. به پشه و زنبور عسل و بمطلق زنبور نيز اطلاق ميشود (اقرب).

«يا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُباباً وَ لَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَ إِنْ يَسْلُبْهُمُ‏ الذُّبابُ‏ شَيْئاً لا يَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَ الْمَطْلُوبُ» حج: 73. آيه خطاب بعموم مردم و نظر بمشركين است، و بتها، قدرت آفريدن حتى يك مگس را كه از نظر مردم اضعف موجودات است ندارند و اگر مگس روى آنها به نشيند و چيزى از آنها بخورد قدرت باز گرفتن آنرا ندارند (قاموس قرآن، ج3، ص3).

ساخت‌های صرفی در قرآن

ذُباب (اسم): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	ذُباب	ذُباب	ذُباب	ذباب: مگس		قاموس قرآن، ج‏3، ص: 2
آفروآسیایی	*ǯa(m)bib-	ذبب	fly (n.)	پرواز
آفروآسیایی	*ǯa(m)b-	ذب	fly (n.)	پرواز
سامی	*d_VbVb-	ذبب	'fly' (n.)	پرواز"
سامی	*d_Vb(V)b-	ذبب	fly	پرواز
اکدی	zumbu (zubbu, zunbu)	زُمبُ (زُببُ\ زُنبُ)	'fly' OB on	"پرواز"		[CAD z 154], [AHw. 1535-6]. // Common in literary and lexical texts. The earliest attestations are in Atrah̊asīs, e.g. III 44 (kīma zubbī īwû lillidū
ابلایی	za-ba-bù-um = NINza-bux(NI)	زَ-بَ-بُ-ُم = NINزَ-بُخ(NI)				[MEE IV 368] ('fly' according to [Civil Ebla 85]).
عبری	zǝbūb	زبُب	'flies'	"مگس ها، حشرات پرنده"		[KB 261], pB. [Ja. 378]. // In Is 7.18 (yiŝrōḳ YHWH lazzǝbūb ʔăšär biḳṣē yǝʔōrē miṣrayim YHWH will whistle at the fly which is on the extremity of the streams of Egypt) and Qoh 10.11 (zǝbūbē māwät
آرامی	dībābā	دِبَبَ	'fly'	'پرواز'		[Ja. 294], [Levy WTM I 371],
سریانی	dabbābā, debbābā	دَببَبَ\ دِببَبَ	'musca', dabbābītā 'oestrus'	پرواز		[Brock. 138],
گعز	zǝnb	زنب	'fly'	'پرواز'		[LGz. 640].
مهری	d_ǝbbēt	ذببِت	'fly'	'پرواز'		[JM 79].
جبالی	d_ǝbbɔ́t id.	ذببَت				[JJ 45].
حرصوصی	d_ebbēt id.	ذِببِت				[JH 27].
سقطری	ʔedbíboh id.	ءِدبِبُه				[LS 121].
عربی	d_ubāb-	ذُبَب-	'mouche; abeille'	پرواز؛ زنبور عسل		[BK 1 762], [Fr. II 79],

منابع

ذبب (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2