نمایش مبدأ برای تمدن

'''تمدن'''؛ از ریشه مدن و به معنای شهر یا شهرنشینی است؛ اما در اصطلاح به مجموعه ای از دستاوردهای مادی و معنوی اطلاق می‌شود. این دستاوردها شامل پديده‌ها یا اعمال مذهبی، اخلاقی، علمی و زيبایی شناختی می شود که در چندين جامعه یا منطقه شکل می گیرد. در قرآن کریم به تمدن و شاخصه¬های آن اشاره شده است که برخی از آنها عبارتند از: تمدن دوره حضرت سلیمان(ع)، تمدن دوره حضرت داوود(ع)، تمدن سرزمین سبأ، تمدن فرعون و تمدن قارون. 

== آشنایی با اصطلاح تمدن ==
تمدن به دستاوردها و نوآوری‌های متکی<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3488840/%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D8%AD%D9%82%D9%82-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C . ایجاد تمدن در قوم عاری از مدنیت؛ تحقق علم نافع قرآنی]</ref> بر داشته های مادی و معنوی<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2599648/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%83%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D9%8A%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%8A%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 . شاخص‌های شكل‌گيری تمدن و شواهد آن در دوران طلايی مسلمانان.]</ref> اطلاق می‌شودکه در اثر مدنیت یا شهرنشینی یا مراودات با شهرنشینان پدید می آید. درواقع، تمدن به معنای شهرنشینی، اخلاق شهری پیدا کردن و انتقال از حالت جهل به ظرافت به معرفت است و در مقابل بادیه نشینی به کار رفته است. از آنجا که مراوادات شهری نیز جزء تمدن نشینی به حساب می آید، روستا نشینانی که مراودات شهری دارند یا از امکانات شهری بهره دارند، متمدن محسوب می شوند. این مراودات، به طور معمول، با گرد هم آمدن مردم با ذهنيت‌ها، شيوه‌های زندگی، اخلاقيات و هنر‌ها، به تدریج و در گذر زمان پديد می‌آيد.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86 .  ویکی فقه.]</ref> با توجه به تدریجی شکل گرفتن تمدن می توان گفت که تمدن پديده  ای تاريخی است و در مرحله‌ای از تاريخ انسان ظهور پيدا می‌كند و در گذر زمان هم تحول پيدا می‌كند. بر این اساس، باید قرن‌ها بگذرد تا تمدن شکل گیرد.<ref>[https://iqna.ir/00F119 تمدن غرب به کام مردم زهر شده و دوای آن اسلام است]</ref> علاوه بر این، دستاوردهای تمدنی قابل انتقال به نسل های دیگر<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2599648/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%83%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D9%8A%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%8A%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 . شاخص‌های شكل‌گيری تمدن و شواهد آن در دوران طلايی مسلمانان.]</ref> است و انسان‌ها، روش‌های زندگی، آثار برجستگان جامعه و بسیاری عناصر دیگر را می تواند انتقال دهد. از نظر وسعت جغرافیایی نیز تمدن باید وسعتی را بپوشاند تا کسانی که در آن سرزمین زندگی می‌کنند، از آن بهره ببرند و به آن آثار افتخار کنند.<ref>[https://iqna.ir/00F119 تمدن غرب به کام مردم زهر شده و دوای آن اسلام است . تمدن غرب به کام مردم زهر شده و دوای آن اسلام است]</ref>علاوه بر این، تراز‌هايی همانند شهرنشينی، توجه به علم و فرهنگ، قانون،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2599648/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%83%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D9%8A%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%8A%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 . شاخص‌های شكل‌گيری تمدن و شواهد آن در دوران طلايی مسلمانان؛ قانون؛ درست‌ترین راه برای رسیدن به تمدن.]</ref> هنر،<ref>[https://yazd.iqna.ir/fa/news/3707123/%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF . هنرمندان تمدن و فرهنگ هر جامعه را می‌سازند.]</ref> آفرينندگی و خلاقيت، چيرگی بر طبيعت، تولید و سازندگی، حكومت، از نشانه های تمدن است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2599648/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%83%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D9%8A%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%8A%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 . شاخص‌های شكل‌گيری تمدن و شواهد آن در دوران طلايی مسلمانان.]</ref> 

== نمای تمدن در قرآن ==
تمدن در قرآن به دو صورت جلوه گر شده است. شکلی از تمدن در قرآن، با دستاورهای مادی و معنوی خوب در جهت بهبودی و آسایش به نمایش درآمده است. این همان تمدنی است که در قالب دستورات دینی و توسط أنبیاء، تمدنی صحیح و کارآمد شکل می-گیرد.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/4087252/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86 . قانون؛ درست‌ترین راه برای رسیدن به تمدن؛ نقشه ساخت تمدن برجسته بشری در قرآن است.]</ref> نمونه ای از این تمدن ها در قرآن، همانند تمدن دوره ذو‌القرنين،<ref>. قالَ ما مَكَّنّى فيهِ رَبّى خَيرٌ فَاعينونى بِقُوَّةٍ اجعَل بَينَكُم وبَينَهُم رَدما ءاتونى زُبَرَ الحَديدِ حَتّى‏ اذا ساوى‏ بَينَ الصَّدَفَينِ قالَ انفُخوا حَتّى‏ اذا جَعَلَهُ نارًا قالَ ءاتونى افرِغ عَلَيهِ قِطرا؛ «گفت: «آنچه پروردگارم به من در آن تمكّن داده، [از كمك مالى شما] بهتر است. مرا با نيرويى [انسانى‏] يارى كنيد [تا] ميان شما و آنها سدّى استوار قرار دهم.» براى من قطعات آهن بياوريد، تا آن گاه كه ميان دو كوه برابر شد، گفت: «بدميد» تا وقتى كه آن [قطعات‏] را آتش گردانيد، گفت: «مس گداخته برايم بياوريد تا روى آن بريزم.» (كهف/ 96- 95)</ref> حضرت داوود(ع)<ref>. اصبِر عَلى‏ ما يَقولونَ واذكُر عَبدَنا داوودَ ذَا الايدِ انَّهُ اوّاب انّا سَخَّرنَا الجِبالَ مَعَهُ يُسَبّحنَ بِالعَشىّ والاشراق والطَّيرَ مَحشورَةً كُلٌّ لَهُ اوّاب وشَدَدنا مُلكَهُ وءاتَينهُ الحِكمَةَ وفَصلَ الخِطاب‏؛ بر آنچه مى‏گويند صبر كن، و داوود، بنده ما را كه داراى امكانات [متعدّد] بود به ياد آور؛ آرى، او بسيار بازگشت‏كننده [به سوى خدا] بود. ما كوه‏ها را با او مسخّر ساختيم [كه‏] شامگاهان و بامدادان خداوند را نيايش مى‏كردند. و پرندگان را از هر سو [بر او] گرد [آورديم‏] همگى [به نواى دلنوازش‏] به سوى او بازگشت‏كننده [و خدا را ستايشگر] بودند. و پادشاهيش را استوار كرديم و او را حكمت و كلامِ فيصله‏دهنده عطا كرديم».(ص/17- 20)</ref>، حضرت یوسف(ع)<ref>. قالَ اجْعَلْنِي عَلى‏ خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ‏؛ [يوسف‏] گفت: «مرا بر خزانه‏هاى اين سرزمين بگمار، كه من نگهبانى دانا هستم.» (یوسف/55)</ref>و حضرت سليمان(ع)<ref>. وورِثَ سُلَيمنُ داوودَ وقالَ يايُّهَا النّاسُ عُلّمنا مَنطِقَ الطَّيرِ واوتينا مِن كُلّ شَى‏ءٍ انَّ هذا لَهُوَ الفَضلُ المُبين؛ «و سليمان از داوود ميراث يافت و گفت: «اى مردم، ما زبان پرندگان را تعليم يافته‏ايم و از هر چيزى به ما داده شده است. راستى كه اين همان امتياز آشكار است.» (نمل/16). قيلَ لَهَا ادخُلِى الصَّرحَ فَلَمّا رَاتهُ حَسِبَتهُ لُجَّةً وكَشَفَت عَن ساقَيها قالَ انَّهُ صَرحٌ مُمَرَّدٌ مِن قَواريرَ قالَت رَبّ انّى ظَلَمتُ نَفسى واسلَمتُ مَعَ سُلَيمنَ لِلَّهِ رَبّ العلَمين‏؛ «به او گفته شد: «وارد ساحتِ كاخ [پادشاهى‏] شو.» و چون آن را ديد، بركه‏اى پنداشت و ساقهايش را نمايان كرد. [سليمان‏] گفت: «اين كاخى مفروش از آبگينه است.» [ملكه‏] گفت: «پروردگارا، من به خود ستم كردم و [اينك‏] با سليمان در برابر خدا، پروردگار جهانيان، تسليم شدم.» (نمل/ 44)</ref> است. هریک از این تمدن ها، نشانه های ویژه ای داشتند. به عنوان نمونه، ارتباطات فرهنگی، زبانی<ref>. حَتَّى إِذا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا يَكادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا؛ «تا وقتى به ميان دو سدّ رسيد، در برابر آن دو [سدّ]، طايفه‏اى را يافت كه نمى‏توانستند هيچ زبانى را بفهمند» (کهف/93).</ref>، سدسازی، ذوب فلزات از نشانه های تمدن ذوالقرنین بوده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1302033/-%D9%85%D8%A4%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B2%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86- . مؤيدات، تراز‌ها و نشانه‌های تمدن در قرآن.]</ref> برخورداری از حكومت و توسعه كشاورزی<ref>. قالَ تَزرَعونَ سَبعَ سِنينَ دَابًا فَما حَصَدتُم فَذَروهُ فى سُنبُلِهِ الّا قَليلًا مِمّا تَأكُلون ثُمَّ يَأتى مِن بَعدِ ذلِكَ سَبعٌ شِدادٌ يَأكُلنَ ما قَدَّمتُم لَهُنَّ الّا قَليلًا مِمّا تُحصِنون؛ گفت: «هفت سال پى در پى مى‏كاريد، و آنچه را درويديد- جز اندكى را كه مى‏خوريد- در خوشه‏اش واگذاريد.  آن گاه پس از آن، هفت سال سخت مى‏آيد كه آنچه را براى آن [سالها] از پيش نهاده‏ايد- جز اندكى را كه ذخيره مى‏كنيد- همه را خواهند خورد» (یوسف/48-47).</ref> از نشانه های تمدن در دوره حضرت یوسف(ع) بوده است. همچنین، برج‌سازی، معماری، ساختن تنديس، استفاده از جنیان نیز از نشانه‌های تمدنی در دوره حضرت سلیمان(ع) بوده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1302033/-%D9%85%D8%A4%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B2%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86- . مؤيدات، تراز‌ها و نشانه‌های تمدن در قرآن]</ref> علاوه بر این، شکلی دیگر، تمدن هایی است که بنیاد آن بر پایه قدرت طلبی و مبانی کفر بوده است. تمدن در دوره فرعون و  قارون از سنخ تمدن مادی و إلحادی بوده است.<ref>. وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا الَّتِي بارَكْنا فِيها وَ تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنى‏ عَلى‏ بَنِي إِسْرائِيلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما كانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما كانُوا يَعْرِشُون‏؛ و به آن گروهى كه پيوسته تضعيف مى‏شدند، [بخشهاى‏] باختر و خاورى سرزمين [فلسطين‏] را- كه در آن بركت قرار داده بوديم- به ميراث عطا كرديم. و به پاس آنكه صبر كردند، وعده نيكوى پروردگارت به فرزندان اسرائيل تحقق يافت، و آنچه را كه فرعون و قومش ساخته و افراشته بودند ويران كرديم». (أعراف/137).</ref> 

== تأسیس تمدن قرآنی در جهان امروز ==
برنامه‌ریزان و طراحان توسعه می توانند با استفاده از شناسایی و کاربرد نشانه¬ها و ویژگی¬های تمدن¬های خوب در قرآن به ترسیم تمدن قرآنی در جهان امروز اقدام نمایند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1360707/%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AD%D9%84-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3 .  وقف از مظاهر عالی تمدن است/ تشکیل کارگروه حل مشکلات وقف در مجلس؛  دنیا نیازمند فرهنگ و تمدن قرآنی ایران است / لزوم ترویج انقلاب قرآنی.]</ref> نشانه ها و ویژگی های تمدن خوب، صرفا، در ویژگی های خوب مادی خلاصه نمی شود؛ بلکه مشمول امور غیرمادی همانند دانش و تخصص، حکمت<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/3952562/%D9%87%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D8%AF . همنشینی با قرآن ما را در مسیر تمدن واقعی قرار می‌دهد.]</ref>، مکاتبه، مکتوبات و مذاکره سیاسی و امور معنوی و اخلاقی<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3964496/%D8%AA%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%AC%D9%84%D9%88%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85 . تعبیر «انسان کامل» اومانیستی است / فریب جلوه‌گری تمدن غرب را نخوریم.]</ref> همانند ایمان<ref>. أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ؛ «آيا در زمين نگشته‏‌اند تا ببينند فرجام كسانى كه پيش از آنان بودند، چگونه بوده است [آنها به مراتب از حيث تعداد] بيشتر از آنان و [از حيث] نيرو و آثار در روى زمين استوارتر بودند، و[لى] آنچه به دست مى ‏آوردند، به حالشان سودى نبخشید» (مؤمن/82).</ref>، تقوا،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2599648/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%83%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D9%8A%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%8A%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 . شاخص‌های شكل‌گيری تمدن و شواهد آن در دوران طلايی مسلمانان.]</ref> عدالت، صبر در مقابل مشکلات، مدارا با یکدیگر می شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3964496/%D8%AA%D8%B9%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%AC%D9%84%D9%88%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85 . تعبیر «انسان کامل» اومانیستی است / فریب جلوه‌گری تمدن غرب را نخوریم.]</ref> البته، عملی کردن تمدن قرآنی مستلزم انجام چند امر مهم است. یکی از این امور، تأمین منابع انسانی همانند معلمان، هنروران و مهندسان صاحب دانش و تخصص است که می توانند برپا کنندگان تمدن نوین قرآنی باشند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4056236/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85-%D9%88-%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D9%82%D9%82-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C . تربیت نسل دارای هویت ملی، مقاوم و آگاه برای تحقق تمدن شکوفای اسلامی.]</ref> یکی دیگر از امور، اجرای مراسم عبادی سیاسی حج است که می‌تواند به شکل‌گیری تمدن قرآنی کمک کند. برپایی این مراسم، علاوه بر شکوه کعبه و مساجد مسلمانان، جلوه گر امور معنوی همانند شعائر توحیدی و دست کشیدن از اختلافات مذهبی و همرنگی است. این همرنگی سبب می شود که یک جامعه بزرگ دینی را شکل دهند و بستر تمدن اجتماعی را شکل دهد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3830290/%D8%AD%D8%AC-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C . حج؛ زمینه‌ساز شکل‌گیری تمدن اجتماعی.]</ref> 

== منابع ==
[https://iqna.ir/fa ایکنا]

[https://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86 ویکی فقه]

== ارجاعات ==
[[رده: جامعه شناسی و قرآن]]
[[رده: تاریخ و قرآن]]