شکاف نسلی: تفاوت میان نسخه‌ها

== تعریف شکاف نسلی ==

اسلام تفاوت نسلی را به رسمیت شناخته و توجه به آن را به والدین گوشزد می‌کند. امام علی (ع) در ابتدای نامه ۳۱ نهج‌البلاغه به این تفاوت اشاره دارند. ایشان می‌فرمایند: از پدری فانی، معترف به گذشت زمان، تسلیم گذر زمان، مذمت کننده دنیا و کسی که فردا از این دنیا خواهد رفت به فرزندی که آرزوهای طولانی و بلند دارد، تاجر زیانکار، بنده دنیا، کسی که در معرض بلاها و بیماری‌ها و سختی‌هاست. با توجه به این معرفی نامه می‌توان دریافت امام علی (ع) به خوبی به تفاوت دو نسل یعنی پدر و فرزند کاملا آگاه است. لذا باید گفت این تفاوت کاملاً طبیعی است و به خودی خود اشکال ندارد.<ref>گسست نسلی در نگاه امام علی (ع)</ref> ابن ابى الحديد در جلد ۲۰ از شرح نهج‌البلاغه آورده است که امام علی(ع) در رابطه با تفاوت بین نسلی می‌فرمایند: «لا تُقْسِروا أوْلادَکمْ عَلی آدابِکم، فَاِنَّهُم مَخْلوُقوُنَ لِزَمانٍ غَیْرِ زَمانِکم؛ فرزندان خود را بر آداب و رسوم خود مجبور نسازید، زیرا آنان به روزگاری غیر از روزگار شما تعلق دارند.»<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4078954/%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B3%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D9%87%D8%B1%E2%80%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C راهکارهای عملی کاهش شکاف نسلی با بهر‌ه‌مندی از تربیت معنوی]</ref> در این روایت، از محدود شدن تربیت فرزندان به آدابی که والدین، خود بر آن اساس تربیت شده‌اند، نهی شده و درباره علت آن به مقتضیات زمانی اشاره شده است. بر همین اساس می‌توان نتیجه گرفت که در اسلام، وجود شکاف نسلی در برخی سطوح، تایید شده است. البته باید در نظر داشت که اسلام، همه چیز را تابع مقتضیات زمانی نمی‌داند.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/2718188/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C شکاف نسل‌ها و تضاد اولویت‌های فرهنگی]</ref> مراد اين است كه بايد محتواى غنى تربيتى برگرفته از آموزه‌هاى دين حنيف را در قالب‌هاى زيبا و شيوه‌هاى نوين به فرزاندان آموزش داد. در اين عرصه، توجه به اقتضائات و نيازهاى جديد زمان مهم و تعيين‌كننده است.<ref>[https://marifat.nashriyat.ir/node/680 بررسى جامعه‌شناختى فاصله نسل‌ها]</ref>

در قرآن کریم نیز به شکاف نسلی اشاره شده است؛ خداوند تبارک و تعالی در آیه ۱۷ سوره احقاف می‌فرمایند: «وَالَّذِي قَالَ لِوَالِدَيْهِ أُفٍّ لَكُمَا أَتَعِدَانِنِي أَنْ أُخْرَجَ وَقَدْ خَلَتِ الْقُرُونُ مِنْ قَبْلِي وَهُمَا يَسْتَغِيثَانِ اللَّهَ وَيْلَكَ آمِنْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَيَقُولُ مَا هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ؛ و (چقدر ناخلف است) فرزندی که پدر و مادر را گفت: اف بر شما باد، آیا به من وعده می‌دهید که پس از مرگ مرا زنده کرده و از قبر بیرون می‌آورند در صورتی که پیش از من گروه و طوایف بسیاری رفتند (و یکی باز نگشتند)؟ آنگاه پدر و مادر به خدا استغاثه کنند (که پروردگارا، تو فرزند ما را هدایت کن و به او گویند) که وای بر تو، ایمان بیاور، البته وعده خدا بر حق و حقیقت است، باز (آن نااهل فرزند) گوید: این سخنان جز افسانه و اوهام پیشینیان نیست.»<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4078954/%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B3%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D9%87%D8%B1%E2%80%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C راهکارهای عملی کاهش شکاف نسلی با بهر‌ه‌مندی از تربیت معنوی]</ref>

خانواده واحد بنیادی اجتماع است و نقش این نهاد در جلوگیری از فاصله نسل‌ها برکسی پوشیده نیست.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3444482/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%AA-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D9%86%D8%AF سکوت والدین در برابر تغییر ارزش‌ها به شکاف نسل‌ها دامن می‌زند]</ref> والدین باید به ۵ بعد جسمانی، شناختی، هیجانی، اجتماعی و اخلاقی فرزند خود در مقوله تربیت معنوی توجه کنند. اگر والدین به هرکدام از این ابعاد به‌صورت جداگانه توجه نکنند تعامل سازنده میان آنان از بین خواهد رفت و در این تعامل نامتوازن فرزندان بیشتر شکاف نسلی را تجربه خواهند کرد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4080600/%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B3%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%88%D8%AA چالش‌های شکاف نسلی در تربیت معنوی فرزندان]</ref> یکی از عوامل مهم کاهش شکاف نسلی، پیوند اعضای خانواده‌ و وجود زمینه ارتباطات صحیح بین‌فردی و کم کردن فاصله عاطفی بین والدین با فرزندان است.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/3847792/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D9%88%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%B3%D9%84-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%83%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 بازگشت به خویشتن در تربیت نسل جوان؛ عاملی بازدارنده در ایجاد شكاف نسل‌ها]</ref> این ارتباط زمانی به درستی برقرار می‌شود که اعضای خانواده با نوعی تفاهم و درک متقابل با یکدیگر تعامل داشته باشند.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/2718188/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C شکاف نسل‌ها و تضاد اولویت‌های فرهنگی]</ref> بنابراین باید به والدین و فرزندان یاد داد که چگونه با یکدیگر گفت‌وگوی انتقادی داشته باشند و زیست جهان یکدیگر را درک کنند و از منظر اعتماد، همدلی و همراهی با یکدیگر رفتار کنند. البته الگوی رفتاری والدین باید ناظر به آموزه‌های دینی باشد که آداب و رسوم خود را به فرزندانشان تحمیل نکند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3901868/%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B4%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%AC%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 فوران خشم در خانواده؛ نتیجه شکاف معرفتی و هنجاری بین نسل‌‌ها]</ref>

== منابع ==