کیل (ریشه)
ریشه «کیل» (KYL)؛ ظرف اندازه‌گیری، پیمانه، اندازه‌گیری کردن، پیمانه کردن. این ریشه 16 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
كيل: پيمانه كردن. راغب آنرا پيمانه كردن طعام گفته، در اقرب الموارد گويد: بيشتر در پيمانه طعام باشد. اگر گوئيم: «كلته الطّعام» يعنى باو كيل دادم و اگر گوئيم: «اكتلت عليه» يعنى از او كيل گرفتم. و هر گاه گوئيم: «كلت له الطّعام» يعنى به پيمانه كردن طعام از براى او مباشرت كردم.
الَّذِينَ إِذَا اكْتالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ. وَ إِذا كالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ مطففين: 2- 3 چون از مردم كيل گيرند تمام گيرند و چون بمردم كيل دهند يا وزن كنند كم كنند.
فَأَرْسِلْ مَعَنا أَخانا نَكْتَلْ يوسف: 63. برادرمان را با ما بفرست تا كيل بگيريم.
كيل مصدر و بمعنى آلت كيل نيز آمده است. مثل وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ بِالْقِسْطِ انعام: 152. پيمانه و ترازو را بعدالت تمام كنيد.
مكيال: اسم آلت است يعنى پيمانه وَ لا تَنْقُصُوا الْمِكْيالَ وَ الْمِيزانَ هود: 84 (قاموس قرآن، ج6، ص172).
ساخت‌های صرفی در قرآن
کالَ (فعل مجرد): 2 بار
اِکتالَ (فعل باب افتعال): 2 بار
کَیل (اسم): 10 بار
مِکیال (اسم آلت): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | کالَ | کالَ | کالَ | كيل: پيمانه كردن | قاموس قرآن، ج6، ص: 172 | |
| آفروآسیایی | *kʷalay- | کلی | vessel, pot | ظرف، گلدان | ||
| آفروآسیایی | *kakul- | ککل | basket | سبد | ||
| سامی | *kalVy- ~ *kayl- | کلی | 'vessel' 1, 'measure' 2 | "ظرف" 1، "اندازه گیری" 2 | ||
| سامی | *kukkul- (<*kulkul-) | کککل | 'basket' | 'سبد' | ||
| اکدی | kukkullu | کُکُّلُّ | ||||
| عبری | kǝlī 1 | کلِ | ||||
| سریانی | kayl- 2 | کَیل- | ||||
| عربی جنوبی | kl 2 | کل | ||||
| عربی | kayl- 1, 2 | کَیل- \ | ||||