ذلت (مترادف): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

ذلت (مترادف) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۰

۹٬۰۴۶ بایت اضافه‌شده ، ۳ فوریه

بدون خلاصۀ ویرایش

Shojaei

ویراستار

۹٬۰۷۷

ویرایش

@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 |[[ذلل (ریشه)|ریشه ذلل]]
 |[[ذلل (واژگان)|مشتقات ذلل]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=3|Ayah=112}}
 |-
 |صغار
 |[[صغر (ریشه)|ریشه صغر]]
 |[[صغر (واژگان)|مشتقات صغر]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=6|Ayah=124}}
 |-
 |خزی
 |[[خزی (ریشه)|ریشه خزی]]
 |[[خزی (واژگان)|مشتقات خزی]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=20|Ayah=134}}
 |-
 |هون
 |[[هون (ریشه)|ریشه هون]]
 |[[هون (واژگان)|مشتقات هون]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=16|Ayah=59}}
 |}
 ==معانی مترادفات قرآنی ذلت==
-=== «ذلة» ===
+===«ذلة»===
+الذل‏: زبونى و خوارى كه در اثر فشار و ناچارى رخ مى‏دهد- افعالش- ذل‏، يذل‏، ذلا- است و اما- الذل- حالتى است بعد از دشوارى و سختى و نقطه مقابل صعوبت است و همچنين الذل- يعنى چموشى و توسنى است بدون فشار و زجر، مى‏گويند: ذل، يذل، ذلا، خداى تعالى گويد: و اخفض لهما جناح‏ الذل‏ من الرحمة- 24/ اسراء يعنى: همچون كسى كه مقهور آنهاست باش‏ كه جناح الذل- 24/ اسراء هم خوانده شده يعنى با پدر و مادر نرمخويى كن و فرمانبرشان باش.
-=== «صغار» ===
+مگر در مسائلى كه ايمانى است و بخواهند فرزندان را به شرك بكشانند كه مى‏گويد: و إن جاهداك على أن تشرك بي ما ليس لك به علم فلا تطعهما و صاحبهما في الدنيا معروفا- 15/ لقمان يعنى: اگر خواستند تو را از خداى و حقيقت دين دور كنند مپذير اما سخنان نيكو به آنها بگوى گفته مى‏شود- الذل و القل و الذلة و القلة: آرامش و بزرگى، پستى و كاستى.
-=== «خزی» ===
+خداى تعالى گويد: ترهقهم‏ ذلة- 27/ يونس يعنى پستى و زبونى بر آنها مستولى شد.
-=== «هون» ===
+و ضربت عليهم الذلة و المسكنة- 61/ بقره و سينالهم غضب من ربهم و ذلة- 152/ اعراف‏ ذلت‏: الدابة و هى‏ ذلول‏: آن حيوان بعد از توسنى و سركشى رام شد و ديگر سواريش سخت نيست.
+خداى تعالى گويد: لا ذلول تثير الأرض‏- 71/ بقره اشاره به گاوى است كه زمين را شخم مى‏زند و مى‏افشاند در آيه مى‏گويد چنين گاوى نباشد اگر- ذل- يعنى زبون ساختن و خوار كردن نفس از ناحيه خود انسان بر نفس سركشش باشد پسنديده است مثل آيه: أذلة على المؤمنين- 123/ آل عمران‏ و آيات‏ و لقد نصركم الله ببدر و أنتم أذلة- 123/ آل عمران‏ فاسلكي سبل ربك‏ ذللا- 69/ نحل يعنى: رهسپار راههاى پروردگارت باش‏
+خداى تعالى گويد: و ذللت‏ قطوفها تذليلا- 14/ انسان يعنى آسان شده است.
+منظور از آسان بودن، چيدن ميوه‏هاى بهشتى است كه كاملا در دسترس بهشتيان است مى‏گويند: الأمور تجرى على إذلالها: يعنى كارها بر راه و روش خود جريان مى‏يابد.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، ص: 18-16</ref>
+===«صغار» ===
+الصغر و الكبر: از اسامى متضادى است كه با در نظر گرفتن بعضى به بعض ديگر بكار مى‏رود گفته مى‏شود (امورى است نسبى نه مطلق) مثلا چيزى در كنار چيز ديگر كوچك است و در جنب چيز ديگر بزرگ.
+صغير و كبير: گاهى به اعتبار زمان است، مثلا مى‏گويند: فلان صغير و فلان كبير- وقتى كه سن يكى به اعتبار سن ديگرى كمتر از او باشد و گاهى كوچكى و بزرگى به‏ اعتبار جسم است و زمانى هم به اعتبار قدر و منزلت. در آيات:
+(و كل صغير و كبير مستطر- 53/ قمر) (لا يغادر صغيرة و لا كبيرة إلا أحصاها- 49/ كهف) (لا أصغر من ذلك و لا أكبر 61/ يونس) در همه آيات فوق صغير و كبير به قدر و ارزش خير و شر و به اعتبار يكديگر ذكر شده.
+صغر صغرا: كوچكى در برابر بزرگى است.
+صغر صغرا و صغارا: كوچك شدن و خوارى در برابر عزت است.
+صاغر: كسى است كه به منزلتى ناچيز و پست و دون، خشنود است در آيه: (حتى يعطوا الجزية عن يد و هم‏ صاغرون‏- 29/ توبه).
+(تا اينكه به دست خويش در حالى كه حقيرند، جزيه دهند).<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، ص: 401-400</ref>
+===«خزی»===
+خزي‏ الرجل يعنى آن مرد شكسته و فرسوده شد كه يا از ناحيه و جان و نفسش و يا از سوى ديگران خوار شده است چيزى كه جان و نفس آدمى را بفرسودگى و خوارى مى‏كشاند حياء و شرم زياد است و مصدر آن- خزاية- است.
+رجل‏ خزيان‏ و امرأة خزيى‏- يعنى مرد و زن بسيار كمرو و شرمگين جمع آن- خزايا- است.
+و در حديث‏
+«اللهم احشرنا غير خزايا و لا نادمين».
+(خداوندا ما را نه پشيمان و نه شرمگين محشور فرما).
+اما خوارى و سرشكستگى كه از سوى ديگران بانسان مى‏رسد نوعى از استخفاف و سبكى است كه در اين معنى مصدرش- خزي‏- است.
+رجل‏ خزي‏- يعنى مرد سر شكسته و سبك و خوار شده.
+خداى تعالى گويد: ذلك لهم‏ خزي‏ في الدنيا- 33/ مائده).
+و إن الخزي اليوم و السوء على الكافرين‏- 27/ زمر).
+و فأذاقهم الله الخزي في الحياة الدنيا- 26/ زمر).
+و لنذيقهم عذاب الخزي في الحياة الدنيا- 16/ فصلت).
+من قبل أن نذل و نخزى‏- 134/ طه).
+وزن باب افعال از اين واژه در هر دو معنى يعنى- خزاية و خزى‏ أخزى‏ يخزي‏ إخزاء- است.
+خداى فرمايد: يوم لا يخزي الله النبي و الذين آمنوا- 8/ تحريم).
+(هنگامه‏اى كه خداوند پيامبر و مؤمنين را خوار و سبك نمى‏كند).
+و عبارت- لا يخزي‏- نزديك‏تر است هر چند كه جايز است و مى‏تواند از هر دو مصدر باشد.
+و آيه‏ ربنا إنك من تدخل النار فقد أخزيته‏- 192/ آل عمران) كه در اين آيه از- خزاية- است و مى‏تواند از- خزى- هم باشد و همينطور آيات: من يأتيه عذاب يخزيه‏- 39/ هود).
+و لا تخزنا يوم القيامة- 194/ آل عمران) و و ليخزي‏ الفاسقين‏- 5/ حشر) و و لا تخزون‏ في ضيفي‏- 78/ هود).
+و بر اساس آنچه گفتيم معنى فعل- خزى- يعنى خوار شد، در حالتى است كه منشاء خوارى از خود انسان و نفس انسان باشد مثل- الهون و الذل- كه در اينصورت ناپسند نيست چون ديگرى بر او تحميل نكرده است و هر گاه استخفاف و خوارى از سوى ديگر باشد مى‏گويند: الهون و الهوان و الذل- كه در اينصورت ناپسند و مذموم است.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 599-597</ref>
+===«هون»===
+هوان‏ دو وجه دارد:
+- فروتنى و خود را بزرگ ندانستن كه ستايش ميشود خداى تعالى فرمود:
+و عباد الرحمن الذين يمشون على الأرض‏ هونا- الفرقان/ 63 آنانكه با تكبر در زمين راه نميروند بلكه متواضعانه راه ميروند، مثل معنى حديثى كه از پيامبر صلى الله عليه و اله روايت شده است كه‏
+«المؤمن‏ هين‏ لين».
+مؤمن متواضع و نرم خوست.
+- اگر اين صفت يعنى- هون و فروتنى باعث زبونى و سبكى و خوارى شود ناپسند و مذموم است آيات:
+فاليوم تجزون عذاب‏ الهون‏- الانعام/ 93 و فأخذتهم صاعقة العذاب الهون‏- فصلت/ 17 و و للكافرين عذاب‏ مهين‏- البقره/ 90 و و لهم عذاب مهين‏- آل عمران/ 178 و فأولئك لهم عذاب مهين‏- الحج/ 57 و من‏ يهن‏ الله فما له من مكرم‏- الحج/ 18 هان‏ الأمر- آن كار سبك شد. آيه:
+علي‏ هين‏- مريم/ 9 و و هو أهون‏ عليه‏- الروم/ 27 و و تحسبونه‏ هينا- النور/ 15 هاؤون‏ بر وزن فاعول هم بهمين معنى است- هاون‏ گفته نميشود زيرا وزن فاعل در اين زبان نيست.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏4، ص: 536-535</ref>
 ==ارجاعات==
 [[رده:فرهنگنامه مترادفات قرآن]]