جاسوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

اجرای عملیات مخفیانه برای به‌دست‌آوردن اطلاعات، که متضمن دسترسی‌یافتن به اطلاعات مورد نیاز، عملاً کسب اطلاعات، و سپس انتقال آن به یک کارگزاری اطلاعاتی برای ارزشیابی آن‌هاست.<ref>[https://wikijoo.ir/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C<nowiki> . 1-2-ویکی جو ]</nowiki></ref> جاسوسی کار به دست آوردن اطلاعات طبقه بندی شده بدون اجازه و آگاهی صاحب آن است.<ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C<nowiki> . 2-2-ویکی فقه ]</nowiki></ref>  

واژه جاسوس در به کار نرفته و هیچ معادل صریحی نیز برای آن در قرآن یافت نمی‌شود، بلکه مفسران در بیان مصادیق خیانت و نیز تولّی نسبت به دشمنان با استناد به پاره‌ای شان نزول‌ها به این موضوع اشاره کرده‌اند. به کارگیری این نوع تعابیر در ارتباط با اعمالی چون جاسوسی تا حدودی در ارتباط با ساختار قبیله‌ای حاکم بر نظام اجتماعی عرب است که در آن همه روابط اجتماعی، حقوقی، اقتصادی و نظامی بر پایه دو محور همگرایی و واگرایی و بیشتر در قالب مجموعه‌ای از پیمان‌ها سامان داده می‌شدند، از همین رو پایبندی به این پیمان‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و شکستن آن به سختی نکوهش و خیانت تلقی می‌شده است. اسلام با پذیرش این ساز و کار، سمت و سوی آن را در راستای اهداف الهی تغییر داد و محور همگرایی را بر مبنای پیروی از خدا و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و محور واگرایی را بر مبنای دشمنی با خدا و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم باز تولید کرد. افزون بر دو مفهوم عام یاد شده، در برخی روایات تفسیری واژه «سمّاع»  به‌عنوان معادل دقیق و صریح «جاسوس» دانسته شده است؛ همچنین اشتراک لفظی باعث شده است که برخی مفسران وپژوهشگران، واژه «لاتَجَسَّسُوا» را ناظر به معنای جاسوسی نیز بدانند؛ با این توضیح که جاسوسی برای دشمنان اسلام را از مصادیق تجسس مورد نهی و گناه کبیره و جاسوسی به سود مسلمانان را به سبب منافعی که در پی دارد، از موارد استثنای آن شمرده‌اند. البته در این آیه خداوند در مقام اصلاح روابط بین مؤمنان است و آن‌ها را از کنجکاوی و تفحص درباره معایب، لغزش‌ها و مسائل خصوصی همدیگر باز می‌دارد و به مقوله جاسوسی که مربوط به روابط با بیگانگان است، نفیا و اثباتا نظر ندارد. فقها نیز در بحث جاسوسی، هیچ استنادی به آیه یاد شده نکرده‌اند. در آیه ۲۷ سوره انفال خداوند مؤمنان را از خیانت به خدا، رسول و امانت‌های خود باز داشته است: «یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لا تَخونُوا اللّهَ والرَّسولَ وتَخونوا اَمـنـتِکُم واَنتُم تَعلَمون».  از این آیه بر می‌آید که خیانت یاد شده با انگیزه حفظ دارایی‌ها و فرزندان از گزند دشمنان صورت پذیرفته است،  چنان که جمله «واَنتُم تَعلَمون» نشان می‌دهد که آنان از خیانت بودن کار خویش آگاه بوده‌اند.  

3. توزیع: جمع‌آوری، تدوین و ارزیابی، وقتی مفهوم پیدا می‌کند که اطلاعات قابل استفاده شده باشند. پس سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی از این‌رو باید تلاش کنند که تولیدشان در وضعیت ظاهری مناسب با جزئیات دقیق و کارشناسانه در دسترس کسانی قرار گیرد که به آن نیاز دارند‌. در انجام کار‌های معمول این ‌امر، معیار و ملاک خاصی وجود دارد، مرسوم است که سازمان‌ها، اطلاعات خود را در فاصله‌ی زمانی مشخص (روزانه، هفتگی، ماهانه) در گزارش‌هایی حاوی موضوعات مختلف (سیاست، امور نظامی) تدوین می‌کنند‌. ارزیابی‌هایی که در زمان‌های مشخص در مورد محدوده‌های سیاسی معین صورت می‌گیرد، همواره در اختیار جمع مشخصی (وزارت‌خانه‌های مشخص و در داخل این وزارت‌خانه‌ها، گروه‌های کاری مشخص) قرار می‌گیرد‌.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C--Intelligence-Martial__a-44579.aspx<nowiki> . ایکنا. اطلاعات و جاسوسی نظامی Intelligence Martial ]</nowiki></ref>  

حضرت امیرالمومنین(ع) در نامه معروف خود به مالك اشتر به عنوان حاكم مصر چنين مي‌نويسد: كم ارج ترين افراد نزد تو بايد كساني باشند كه نسبت به كشف و پخش عيوب و اسرار مردم حريص تر و بي باك ترند براي اينكه نوعا مردم داراي عيوبي هستند كه حاكم براي پنهان داشتن آن‌ها از همه سزاوارتر است. پس هرگز در صدد كشف كردن آن لغزش‌هايي كه پنهان از تو صورت گرفته بر نيا؛ چون تو به عنوان حاكم مسلمين فقط مسئول پاكسازي جامعه از آلودگي‌هاي آشكار و ظاهري هستي، درباره لغزش‌هاي پنهان مردم خداوند خود داوري خواهد كرد. بنابراين تا آنجا كه مي‌تواني اسرار مردم را پنهان نگه دار تا خداوند نيز اسرار تو را از مردم پنهان نگه دارد. بنابراین عیب جویی و تجسس در حریم خصوصی مفهومی است که تعریف آن به شرایط محیطی بستگی دارد و با جاسوسی از دشمن تفاوت عمده دارد. از لحاظ لغوی «عَیْب» به‌معنی، عیب، نقص، ناهنجاری، ناهنجاری اخلاقی و عار، و «تجسس» به‌معنی جاسوسی و عمل جاسوسی آمده است و از لحاظ اصطلاحی، یعنی تلاش در آگاهی از عیب دیگران و فاش کردن گناهان و لغزش‌های پنهانی دیگران در بین مردم، و یا پی‌جویی و آشکار نمودن عیوب و نواقصی که از چشم دیگران پوشیده است.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/3770241/%D8%AA%D8%AC%D8%B3%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C<nowiki> . ایکنا. -تجسس در زندگی دیگران؛ پدیدآورنده آسیب‌های اخلاقی ]</nowiki></ref>عیب‌جویی و تجسس در کار دیگران که اکثر انسان‌ها به آن مبتلا هستند.این گناه بزرگ عیب‌جویان، از یک سوی به این صورت است که با علم و آگاهی از عیب و گناه دیگران، آن‌را در میان مردم فاش می‌کنند و به این وسیله هم باعث آبروریزی ایشان می‌شوند، و هم ترویج کننده فساد و فحشا در میان مردم می‌شوند. علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌نویسد: «تجسس به‌معنای پیگیری و تفحص امور پنهانی مردم است اموری که مردم عنایت دارند پنهان بماند و تو آن‌ها را پیگیری کنی تا خبردار شوی.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3320510/%D8%B9%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA<nowiki> . ایکنا.عیب‌جویی ممنوع/ محرومیت از هدایت الهی پیامد این گناه کبیره است ]</nowiki></ref>