ورد (ورود)
ریشه «ورد» (WRD)؛ فرود آمدن، وارد شدن در مکانی. این ریشه 9 بار در این معنا در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
ورد: طبرسى فرموده: ورود در اصل مشرف شدن بدخول است نه دخول: «اصل الْوُرُودِ الاشراف على الدّخول و ليس بالدّخول» راغب ميگويد: ورود در اصل قصد آب است سپس در غير آن بكار رود. در اقرب و مصباح گفته: «وَرَدَ البعير و غيره الماء وُرُوداً» يعنى بآب رسيد بى آنكه داخل شود و گاهى دخول نيز در آن هست: در صحاح آمده: «وَرَدَ وُرُوداً: حضر».
بنا بر اين ورود بمعنى اشراف و نيز بمعنى دخول است وَ لَمَّا وَرَدَ ماءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِنَ النَّاسِ يَسْقُونَ قصص: 23. چون بآب مدين رسيد ديد گروهى بچهارپايان آب ميدهند در اين آيه بمعنى نزديك شدن و رسيدن است. و در آيات إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ. لَوْ كانَ هؤُلاءِ آلِهَةً ما وَرَدُوها ... انبياء: 98- 99. يَقْدُمُ قَوْمَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ هود:98. منظور دخول است.
وَارِد: كسى است كه از رفقا براى آب آوردن جلو افتاده است وَ جاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُوا وارِدَهُمْ فَأَدْلى دَلْوَهُ قالَ يا بُشْرى هذا غُلامٌ ... يوسف: 19. ظاهرا اين تسميه از آنجهت است كه او پيش از ديگران بآب ميرسد يعنى كاروانى بيامد آبدار خويش را فرستادند دلو را بالا كشيد گفت: اى مژده اين پسرى است.
1- وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وارِدُها كانَ عَلى رَبِّكَ حَتْماً مَقْضِيًّا. ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيها جِثِيًّا مريم: 71- 72 ضمير «وارِدُها» راجع بجهنّم است يعنى: همه شما اعمّ از نيكوكار و بدكار وارد جهنّم خواهيد شد، سپس پرهيزكارانرا نجات ميدهيم و ستمكاران را بزانو در آمده در آن ميگذاريم.
2- يَقْدُمُ قَوْمَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ وَ بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ هود: 98. ورد (بكسر اوّل) بچندين معنى آمده: اشراف بر آب. آبيكه بر آن وارد شوند. جماعتيكه وارد آب ميشوند. عطش و غيره.
3- وَ نَسُوقُ الْمُجْرِمِينَ إِلى جَهَنَّمَ وِرْداً مريم: 86 (قاموس قرآن، ج7، ص200-203).
ساخت‌های صرفی در قرآن
وَرَدَ (فعل مجرد): 2 بار
اَورَدَ (فعل باب افعال): 1 بار
وارِد (اسم فاعل): 3 بار
مَورود (اسم مفعول): 1 بار
وِرد (اسم): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | وَرَدَ | وَرَدَ | وَرَدَ | ورود: مشرف شدن بدخول است نه دخول- وَ لَمَّا وَرَدَ ماءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِنَ النَّاسِ يَسْقُونَ قصص: 23. -: «اصل الْوُرُودِ الاشراف على الدّخول و ليس بالدّخول» راغب ميگويد: ورود در اصل قصد آب است سپس در غير آن بكار رود | قاموس قرآن، ج7، ص: 200 | |
| آفروآسیایی | *rad-/*rid- | رد | go, run | رفتن، دویدن | ||
| آفروآسیایی | *rawad- | رود | descend | فرود آمدن | ||
| آفروآسیایی | *rad- (?) | رد | foot, trace | پا، ردپا | ||
| سامی | *rVdVw-/*rVdVy- | ردو | 'go' 1, 'walk, tread' 2, 'beat the ground in running' 3 | رفتن' 1، 'راه رفتن، پا گذاشتن' 2، 'در دویدن زمین را کوبیدن' 3 | ||
| سامی | *wVrVd- | ورد | 'descend' 1, 'come' 2 | "افتادن" 1، "آمدن" 2 | ||
| سامی | *w/yVrVd- | ورد | 'come' | آمدن | پیشنهاد ارتباط بین سامی و آفرو | |
| اکدی | redû 1 | رِدُ | ||||
| اکدی | warādu 1 | وَرَدُ | ||||
| عبری | rdy, rdw 2 | ردی\ ردو | ||||
| عبری | yrd 1 | یرد | ||||
| سریانی | rdy, rdw 2 | ردی\ ردو | ||||
| گعز | wrd 1 | ورد | ||||
| عربی | rdy 3 | ردی | ||||
| عربی | wrd 2 | ورد | ||||
| عربی | w/yrd 26 | و/یرد 6 | ||||