هوی (ریشه)
ریشه «هوی» (HWY)؛ افتادن، سقوط کردن؛ خواستن (اغلب منفی). این ریشه در معانی و ساختهای گوناگونش، جمعا 38 بار در قرآن کریم بهکار رفته است.
معنای لغوی
هوى: هُوِيّ (بضمّ هاء و فتح آن) بمعنى فرود آمدن است «هَوَى الشىء هُوِيّاً و هَوِيّاً: سقط من علو الى اسفل» چنانكه در قاموس و اقرب الموارد و در مجمع ذيل وَ النَّجْمِ إِذا هَوى گفته است. وَ الْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوى نجم: 53. شهر زير رو شونده را هلاك كرد و ساقط نمود.
هَوَى: ميل نفس. وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى. إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى نجم: 3 و 4. از روى خواهش نفس سخن نميگويد و آن فقط وحى است كه باو ميشود. در قاموس تصريح كرده كه در ميل مذموم و ممدوح هر دو بكار رود. امّا در قرآن مجيد بيشتر در خواهشهاى مذموم بكار رفته و گاهى در غير آن، مثل فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ ابراهيم: 37. جمع آن اهواء است وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا انعام: 150. بنظر ميايد: خواهش نفسانى را از آن هوى ناميدهاند كه انسان را بعذاب آخرت و مهلكه دنيا ساقط ميكند چنانكه راغب آنرا از بعضى نقل كرده است (قاموس قرآن، ج7، ص171-172).
ساختهای صرفی در قرآن
معنای خواستن (هوای نفس)
هَوَیَ (فعل مجرد): 4 بار
هَوَی (اسم. جمع: أهواء): 27 بار
معنای سقوط
هَوَیَ1 (فعل مجرد): 3 بار
اَهوَیَ (فعل باب افعال): 1 بار
اِستَهوَیَ (فعل باب استفعال): 1 بار
هاویَة (اسم فاعل): 1 بار
هَواء (اسم): 1 بار
برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: هوی (واژگان)
ریشهشناسی
زبان | واژه | آوانگاری | معنا | توضیحات | ارجاع | ||
فارسی | بینالمللی | فارسی | لاتین | ||||
آفروآسیایی باستان | haw | هَو | خواستن | want | Orel, 258-259 (no. 1162, 1163, 1165) | ||
haw/hay | هَو / هَی | افتادن، سقوط کردن | fall | ||||
haway | هَوَی | دمیدن | blow | ||||
سامی باستان | hVw | هو | آرزو، خواسته؛ خواستن | wish (n), want | |||
hVw / hVy | هو / هی | سقوط (بر) | fall (upon) | ||||
hūy | هُوی | دمیدن | blow | عربی. هَوَی - یَهوِی. هواء | |||
عبری | הָוָא | هاوا | hāwā | افتادن، سقوط کردن | fall | قس: فارسی. افتادن - اتفاق افتادن (شدن)
عربی. هاویۀ |
Gesenius, 216-217 |
הָוָה | هاوا | hāwā | شدن | become | |||
הַוָּה | هَوّی | hawwā | 1. خواستن (در معنای منفی)
2. شکاف، ویرانی |
1. desire (in bad sense)
2. chasm, fig. destruction |
|||
יהוה | یهوه | yahwa | نام خاص خدا. یهوه. نام خاص خدای اسرائیل | n.pr.dei Yahweh, the proper name of the God of Israel | |||
اوگاریتی | hwy | هوی | خواستن | to want | DelOlmo, 350 | ||
آرامی | הָוָה
הָיָה |
هاوا
هایا |
hāwā
hāyā |
وجود داشتن · شدن · به وجود آمدن ، به وقوع پیوستن | to exist· to be become· to occur, come to pass | Jastrow, 338 | |
הֲוָיָה | هوایا | hǎwāyā | وجود، وضعیت، موقعیت، ثبات | existence,
status, condition, stability |
عربی. هُوِیَّۀ | ||
سریانی | ܗܘܐ | هوا | hwa | الف) فعل ماهوی بودن، وجود داشتن بودن، ماندن یا زندگی کردن در مکانی | a) the substantive verb
to be, to exist; to be, remain or live in a place |
PayneSmith, 101, 103 | |
ܗܘܬܐ | هَوتا | hawtā | پرتگاه، عمیق؛ غار بزرگ | an abyss, deep; great cavern | |||
سامی شمالی(آرامی کهن، نبطی، پالمیری، ...) | hwy | هوی | بودن، وجود داشتن، اتفاق افتادن | to be, to exist,
to happen |
Hoftijzer, 271-276 | ||
مندایی | - | Macuch, | |||||
فنیقی | - | Krahmalkov, | |||||
اکدی/آشوری | - | Black, | |||||
حبشی | həwā | هوا | جوّ، هوا | atmosphere | از عربی. هَواء | Leslau, 220 | |
سبائی | - | Beeston, | |||||
عربی | هَوَی
هَوَی هَواء هاویَۀ |
افتادن
خواستن هوا چاهی در جهنم |
مشکور، 964-965
Zammit, 423 Jeffery, 285 |