هطع (ریشه)
ریشه «هطع» (HṬˁ)؛ با هیبت پیش رفتن، گردن‌کشی کردن، سربالا راه رفتن. این ریشه 3 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
هطع: هطع بمعنى شتاب و خيره شدن آمده، اهطاع نيز بمعنى شتاب و دراز كردن گردن است طبرسى از احمد بن يحيى نقل كرده: مهطع آنست كه با ذلّت و ترس نگاه ميكند و از آنچه مىبيند ديده بر نميدارد، در اقرب الموارد گفته فقط در صورت خوف اهطاع ميايد.
در صحاح گفته «أَهْطَعَ: مدّ عنقه و صوّب رأسه- أَهْطَعَ فى عدوّه: اسرع» و نيز گفته: «هَطَعَ الرّجل» نگاه كرد و ديده از آن بر نداشت.
... يَوْمَ يَدْعُ الدَّاعِ إِلى شَيْءٍ نُكُرٍ ... مُهْطِعِينَ إِلَى الدَّاعِ يَقُولُ الْكافِرُونَ هذا يَوْمٌ عَسِرٌ قمر: 8. مهطعين در آيه ظاهرا بمعنى شتاب كنندگان است يعنى: روزى كه دعوت كننده بعذاب ناپسند دعوت ميكند ... مردم شتابان سوى دعوتگر شوند كافران گويند اين روز سختى است.
مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُؤُسِهِمْ لا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ ... ابراهيم: 43. مهطع در آيه ظاهرا كسى است كه گردنش را دراز كند، مقنع آنست كه سر بالا كند يعنى گردن كشيدگان و سرها بالا گرفتهاند چنانكه پلكشان بهم نميخورد. ايضا در آيه فَما لِ الَّذِينَ كَفَرُوا قِبَلَكَ مُهْطِعِينَ معارج: 36 (قاموس قرآن، ج7، ص157).
ساخت‌های صرفی در قرآن
مُهطِع (اسم فاعل، باب افعال): 3 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | مُهطِع | مُهطِع | مُهطِع | هطع: هطع بمعنى شتاب و خيره شدن آمده، اهطاع نيز بمعنى شتاب و دراز كردن گردن است طبرسى از احمد بن يحيى نقل كرده: | قاموس قرآن، ج7، ص: 157 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *hVṭaʕ- | هطع | 'go ahead in awe' | "با هیبت پیش رفتن" | ||
| عربی | hṭ` | هطع | ||||