نزل (ریشه)
ریشه «نزل» (NZL)؛ نزول، فرود آمدن. این ریشه در این معنا 285 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
کاربرد دیگر این ریشه در واژه «نُزُل» به معنای میهمانی و سفره میهمانی است. این واژه 8 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
نزول: اصل نزول بمعنى فرود آمدن است چنانكه در مفردات و مصباح و اقرب گفته است عبارت راغب چنين است: «النُّزُولُ فى الاصل: هو انحطاط من علوّ» در باره باران آمده: أَ أَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ واقعة: 69. آيا شما آنرا از ابر فرود آوردهايد يا ما فرود آورندگانيم؟ ايضا: رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ ... مائده: 114. خدايا بما از آسمان مائدهاى فرود آور.
وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ حديد: 25. وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ ... زمر: 6. يا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباساً يُوارِي سَوْآتِكُمْ ... اعراف: 26. قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْراً. رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ ... طلاق: 10.
نُزُل: (بضمّ ن، ز): آنچه براى ميهمان آماده شده تا بر آن نازل شود چنانكه در قاموس گويد: آنرا منزل نيز گفتهاند راغب گويد: «النُّزُلُ: ما يُعدّ لِلنَّازِلِ من الزَّاد».
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا كهف: 107. باهل ايمان و عمل جنّات فردوس منزل يا مهيّا شده است. وَ أَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُكَذِّبِينَ الضَّالِّينَ. فَنُزُلٌ مِنْ حَمِيمٍ. وَ تَصْلِيَةُ جَحِيمٍ واقعة: 92- 94. امّا اگر از مكذّبين و گمراهان باشد پس براى اوست آماده شدهاى از آب جوشان و انداخته شدن بآتش بزرگ إِنَّا أَعْتَدْنا جَهَنَّمَ لِلْكافِرِينَ نُزُلًا كهف: 102 (قاموس قرآن، ج7، 45).
ساخت‌های صرفی در قرآن
معنای نزول
نَزَلَ (فعل مجرد): 6 بار
نَزَّلَ (فعل باب تفعیل): 62 بار
اَنزَلَ (فعل باب افعال): 183 بار
تَنَزَّلَ (فعل باب تفعّل): 7 بار
نَزلَة (اسم): 1 بار
مَنازِل (اسم مکان. جمع مَنزِل): 2 بار
تَنزیل (مصدر باب تفعیل): 15 بار
مُنَزِّل (اسم فاعل باب تفعیل): 1 بار
مُنَزَّل (اسم مفعول باب تفعیل): 1 بار
مُنزِل (اسم فاعل باب افعال): 5 بار
مُنزَل (اسم مفعول باب افعال): 2 بار
معنای میهمانی
نُزُل (اسم): 8 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | نَزَلَ | نَزَلَ | نَزَلَ | نزول: اصل نزول بمعنى فرود آمدن است چنانكه در مفردات و مصباح و اقرب گفته است عبارت راغب چنين است: «النُّزُولُ فى الاصل: | قاموس قرآن، ج7، ص: 44 | |
| آفروآسیایی | *nVʒal- | نزل | flow, pour | جریان، ریختن | ||
| سامی | *nVzVl- | نزل | 'flow' | 'جریان' | ||
| عبری | nzl | نزل | ||||
نُزُل
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | نُزُل | نُزُل | نُزُل | نُزُل: : آنچه براى ميهمان آماده شده تا بر آن نازل شود چنانكه در قاموس گويد: آنرا منزل نيز گفتهاند راغب گويد: «النُّزُلُ: | قاموس قرآن، ج7، ص: 45 | |
| آفروآسیایی | *naʒil- ~ *ʒalan- ~ *lanVʒ- (?) | نزل | stranger; friend | غریبه؛ دوست | ||
| سامی | *nazīl- | نزل | 'stranger, foreigner' | "غریبه، خارجی" | ||
| عربی | nazīl- | نَزِل- | ||||
آیا میان نُزُل (میهمانی) با نزول (فرود آمدن) رابطه ریشه‌ای وجود دارد؟