غیب (ریشه)
ریشه «غیب» (ĠYB)؛ غیب، نهان. غیبت کردن. این ریشه 60 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
غيب: نهان. نهفته. هر آنچه از ديده يا از علم نهان است. ارباب لغت گفتهاند: «الْغَيْبُ: كُلُّ ما غابَ عَنْكَ». إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ بقره: 33. من نهان آسمانها و زمين را ميدانم. تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيها إِلَيْكَ هود: 49. آن از خبرهاى نهان است كه بتو وحى و اعلام ميكنيم (قاموس قرآن، ج5، ص135).
غيبة: بدگوئى در پشت سر ديگرى. آنچه در غياب شخص بدگوئى ميشود اگر در او باشد آن غيبت است ... كلمه غيبت اسم است بمعنى اغتياب و بدگوئى. وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً حجرات: 12. بعضى از شما از بعضى بدگوئى و غيبت نكند آيا يكى از شما خوش دارد گوشت مرده برادرش را بخورد.
غيابة: قعر. لا تَقْتُلُوا يُوسُفَ وَ أَلْقُوهُ فِي غَيابَتِ الْجُبِّ ... يوسف: 10. يوسف را نكشيد و او را بقعر فلان چاه افكنيد (قاموس قرآن، ج5، ص133-137).
ساخت‌های صرفی در قرآن
غایِب (اسم فاعل): 4 بار
اِغتابَ (فعل باب افتعال): 1 بار
غَیب (اسم): 53 بار
غَیابَة (اسم): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | غایِب | غایِب | غایِب | غيب: نهان | قاموس قرآن، ج5، ص: 133 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| آفروآسیایی | *ɣay/wb- | غیب | cloud | ابر | ||
| سامی | *ɣyb | غیب | faint, be absent, die | غش کردن، غایب شدن، مردن | ||
| سامی | *ɣayb- | غیب | 'cloud' | "ابر" | ||
| اگاریتی | (?) ɣb | غب | 'cloud' | 'ابر' | HAL 773 (not in DLU) | |
| عبری | ʕāb | عَب | 'cloud(s)' | "ابر(ها)" | ||
| آرامی یهودی | ʕēbā | عِبَ | 'thickness, darkness, cloud' (<ʕyb, ʕby 'be thick, heavy' | «ضخامت، تاریکی، ابر» «ضخیم، سنگین بودن» | Ja 1065 | |
| آرامی جدید | Urm ʕayb- | عَیب- | 'cloud' | "ابر" | ||
| مندایی | īb_(a) | ِب(َ) | 'cloud' ( ? aiba 'cloud, fog, mist, darkness') | "ابر" ("ابر، مه، تاریکی") | DM 14 | |
| مهری | ɣǝyōb | غیُب | ' to faint, be absent' | غش کردن و از هوش رفتن، غایب بودن | (JM 146) | |
| مهری | -- | -- | ||||
| جبالی | E. Jib. ɣáb | Jِب. غَب | ' to faint, be absent' | غش کردن و از هوش رفتن، غایب بودن | (JM 146) | |
| جبالی | -- | -- | ||||
| حرصوصی | ɣāb | غَب | 'die', ɣeyōb 'faint' | "مردن"، "غش کردن" | JH 48 | |
| عربی | ɣyb | غیب | 'ê. absent, caché, disparaître', ɣayyabatu ɣuyyābatu 'il est mort' | غایب، پنهان، ناپدید، | BK 2 521. | |
| عربی | ɣby IV | غبی | 'fair tomber un peu (se dit d'un nuage)' (cf. ɣāba 'be dark or covered' - in BK 'hide, conceal') | کمی پایین آمدن (ابر)، «تاریک یا پوشیده بودن»، «پنهان کردن» | BK 2 435
HAL773 | |