عسل

عسل؛ مایعی شیرین که توسط زنبور عسل به عمل می آید. در قرآن دو بار از عسل یاد شده است. خواص ضد میکروبی و ضد عفونی دارد و در درمان بیماری هایی مثل بیماری چشمی و گوارشی و قلبی کاربرد دارد.

تعریف عسل

مایعی شیرین که توسط زنبورعسل و برخی حشرات دیگر نیز تولید می‌شود.عسل، لعاب دهان زنبور عسل را گویند. عسل، مایع کم و بیش غلیظ و شربتى شکل و شیرینى است که زنبوران عسل بر اثر جمع آورى نوش گلها در کندو به منظور تغذیه افراد کندو تهیّه مى کنند.

عسل در قرآن

در قرآن از عسل به عنوان موهبت الهی و هدیه ای شفابخش یاد شده و حتی یک سوره به نام زنبورعسل اختصاص یافته است، آیه ۶۷ و ۶۸ سوره نحل در این زمینه می‌فرماید: «وَأَوْحَى رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا یَعْرِشُونَ، ثُمَّ کُلِی مِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلًا یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاء لِلنَّاسِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ، و پروردگار تو به زنبور عسل وحى (الهام غریزى) کرد که از پاره‌‏اى کوه‌ها واز برخى درختان واز آنچه داربست می‌کنند خانه‌هایى براى خود درست کن، سپس از همه میوه‏‌ها بخور وراه‌هاى پروردگارت را فرمانبردارانه بپوى [آنگاه] ازدرون [شکم] آن شهدى که به رنگ‌هاى گوناگون است بیرون می‌آید در آن براى مردم درمانى است راستى در این [زندگى زنبوران] براىمردمى که تفکر می‌کنند نشانه [قدرت الهى] است». در این آیه خداوند به نحوه زندگی زنبور عسل و خواص دارویی این هدیه الهی اشاره کرده است.

عسل در روایات

پیامبر خدا(ص): بر شما باد دو درمان: عسل و قران. پیامبر خدا(ص): نزد من، برای زن تازه زا، درمانی همانند خرما و برای بیمار، درمانی همانند عسل وجود ندارد. پیامبر خدا(ص): خداوند برکت را در عسل قرار داده است. درمان دردها در آن است و هفتاد پیامبر، دوام سودمندیِ آن را از خداوند خواسته اند.

پیامبر خدا(ص): عسل، چه خوب نوشیدنی ای است! قلب را مراقبت می کند و سردیِ سینه را از میان می برد.

پیامبر خدا(ص): عسل، شفایی است که باد و تب را دور می کند.

امام علی(ع): بیمار، به چیزی همانند خوردن عسل، درمان نیافته است.

پیامبر خدا(ص): در عسل، درمان هر دردی است. هرکس ناشتا یک انگشت از آن را بلیسد، بلغم [وی] را پایان می دهد، صفرا را فرو می نشانَد، تلخه سیاه (زرداب) را مانع می شود، ذهن را صفا می بخشد و اگر که همراه با کُندُر خورده شود، حافظه را نکو می سازد و بلغم را از بین می برد.

پیامبر خدا(ص): هرکس می خواهد در همه زمستان از سرماخوردگی دور بماند، هر روز سه لقمه شهد بخورد.

در تاریخ دمشق از عبدالله بن بریده نقل شده است که می گفت: عموی عامر بن طُفَیل برایم نقل کرد که وی، به پیامبر خدا اسبی هدیه داد و برای ایشان نوشت: (در من دُبَیله ای پدید آمده است. از جانب خویش، برایم دارویی بفرست.) پیامبر، به دلیل اینکه عامر، هنوز اسلام نیاورده بود، اسب را برگرداند. همچنین خیکی از عسل به وی اهدا کرد و فرمود: (با این، درمان کن).

امام باقر(ع): طبّ عرب، در هفت چیز است: نیشتر حجامتگر، شیاف، حمّام، انفیه، قی کردن، نوشیدن قدری عسل، و آخرین درمان هم داغ کردن است و شاید نوره را هم بدان بیفزایند.

امام هادی(ع): هنگامی که درباره تبِ یک روز در میان، از ایشان پرسیدند، فرمود: قدری عسل و شونیز (سیاه دانه)، بردارید و سه لیسه انگشت از آن بخورید. در این صورت، تب ریشه کن خواهد شد و هر دوی اینها مبارک هستند.

فواید عسل برای کودکان

عسل یک داروی بسیار ارزشمند است زیرا:

1ـ حال عمومی کودک را به نحو قابل ملاحظه‌ای بهبود می‌بخشد. به ویژه کودکانی که از نارسایی‌های دستگاه گوارش از قبیل اسهال، نارسایی درجذب مواد غذایی ویا سوء تغذیه و کم‌خونی رنج می‌برند.

2‌ـ خاصیت ضد میکروبی آن، ‌کودکان را از خطرابتلای به بیماری‌های انگلی و عفونی مصون می‌دارد.

3ـ وزن کودکان را افزایش می‌دهد.

4ـ به درآمدن دندان کودکان کمک کرده و از پوسیدگی آن‌ها جلوگیری می‌نماید.

5ـ نیاز کودک را به ویتامین B۶مرتفع ساخته و به سوخت و ساز کلسیم و منیزیم در بدن کمک می‌کند. از ابتلای کودک به بیماری‌های خطرناک از قبیل اسهال و سوء تغذیه پیشگیری می‌کند.

فواید عسل

عسل التیام زخم‌ها را سرعت بخشیده و آن‌ها را از وجود میکروب پاک می‌کند و کار ترمیم ضایعات بافت‌ها را تسریع می‌بخشد. در درمان زخم‌های چرکی از قبیل دمل‌ها و جوش‌های خوش خیم و در زخم‌های عمیق ناشی از گلوله هر چند توأم با شکستگی استخوان سودمند است. در ضماد زخم‌های ناشی از برخی اعمال جراحی که احتمال عفونت در آن‌ها وجود دارد سودمند می‌باشد.

عسل برای رفع سرفه، درمان آسم و اسهال، زخم‌های گوارشی مفید است و حتی نشاط‌آور آرام‌بخش است. حاوی آنتی‌اکسیدان است و مصرف آن برای سلامت قلب و عروق مفید است. به‌سلامت پوست کمک می‌کند و ضد پیری است. مزه مزه و غرغره شربت عسل برای برطرف کردن زخم‌های دهان و ورم گلو بسیار سودمند است. عسل ضد آسم است. با اینکه بسیار شیرین است، برای دندان‌ها و لثه مضر نیست، بلکه لثه‌ها را سالم می‌سازد و دندان‌ها را سفید می‌کند. دستگاه گوارش را پاک می‌سازد و ضد اسهال است. عسل بادشکن است و برای معالجه قولنج روده تجویز می‌شود و در مسمومیت‌های غذایی، دستگاه گوارش را پاک می‌سازد.

عسل دوست کبد و در بیماری‌های کبدی مصرف آن مفید است. سکنجبینی که با عسل تهیه می‌شود در صفرابری اعلاست. سنگ‌های کلیه و مثانه را از بین می‌برد. به مبتلایان به بیماری کم‌خوابی توصیه می‌شود که قبل از خواب چند قاشق مرباخوری عسل میل کنند. برای رفع کم‌اشتهایی مفید است و کلاً جریان خون را در بدن بهبود می‌بخشد عسل به رشد عضلات کمک می‌کند. گرفتگی مویرگ‌ها را باز می‌کند و برای عروق بسیار مفید است.

عسل یک سری ترکیبات قندی دارد که فشار خون را تنظیم و از سکته قلبی جلوگیری می‌کند. کسانی که زخم معده دارند عسل بخورند. عسل به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتری در درمان بیماری‌های حلق و بیماری‌های تنفسی مفید است.

منابع

ایکنا

دانشنامه حوزه؛ طبیب خانواده;عسل.

فرهنگنامه قرآن.

ویکی پدیا.

ویکی فقه.