صغر (ریشه)
ریشه «صغر» (ṢĠR)؛ کوچک، حقیر. این ریشه 13 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
صغر: (بر وزن فرس و عنب) كوچكى. مقابل كبر. و آن در مقايسه چيزى با چيز ديگر گفته ميشود خواه باعتبار زمان باشد مثل كوچكى سنّ. يا باعتبار. جثّه باشد يا قدر و مرتبه. صغير: كوچك. صغار: بفتح (ص) ذلت و خوارى. صاغر: بقول راغب كسى است كه به پستى راضى است.
«وَ لا تَسْئَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيراً أَوْ كَبِيراً إِلى أَجَلِهِ» بقره: 282. «وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما كَما رَبَّيانِي صَغِيراً» اسراء: 24. «سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُوا صَغارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عَذابٌ شَدِيدٌ» انعام: 124. صغار در آيه بمعنى ذلت و هوان است.
«حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ» توبه: 29. صاغر در آيه ظاهرا بمعنى خضوع و طاعت است كه يكنوع خوارى است (قاموس قرآن، ج4، ص130).
ساخت‌های صرفی در قرآن
صاغِر (اسم فاعل): 5 بار
صَغیر (صفت فعیل): 5 بار
اَصغَر (صفت تفضیل): 2 بار
صَغار (اسم): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | صاغِر | صاغِر | صاغِر | صغر: كوچكى | قاموس قرآن، ج4، ص: 129 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ṣVɣVr- | صغر | be small | کوچک بودن | ||
| اکدی | ṣe/aḫr- AHw, ṣiḫr- | صِ/َخر- صِخر- | 'small, young' | "کوچک، جوان" | CAD | |
| ابلایی | sa-ḫu-ru | سَ-خُ-رُ | 'small' | کوچک | ||
| اگاریتی | ṣɣr | صغر | ||||
| فنیقی | Pun ṣʕr | صعر | 'small, trivial' | "کوچک و بی اهمیت" | DLU415
DLU5 HAL 1041 | |
| عبری | ṣʕw/yr | صعو/یر | ||||
| آرامی یهودی | ṣʕr | صعر | 'to think little of, insult' | "کم فکر کردن، توهین کردن" | ||
| سریانی | ṣǝʕīr- | صعِر- | 'despised, disgraceful', ṣǝʕar 'to be insulted' | حقیر، ننگین، "توهین شدن" | ||
| عربی جنوبی | ṣɣr | صغر | ||||
| عربی | ṣaɣīr- | صَغِر- | 'small, insignificant, young' | کوچک، بی اهمیت، جوان | ||
| عربی جدید | Mec ṣaɣiyr | صَغِیر | ||||