حسن (ریشه)
ریشه «حسن» (ḤSN)؛ نیکی، خوبی، زیبایی. این ریشه در قرآن جمعا 194 بار آمده است.
معنای لغوی
حُسْن: (بر وزن قفل) زيبائى نيكوئى. در قاموس گويد: «الْحُسْنُ: الجَمَال» (زيبائى) در صحاح گفته: «الْحُسْنُ: نقيضُ الْقُبْحِ» (نيكى).
هر دو از اين معنى در قرآن يافت ميشود مثل وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَ (احزاب: 52) و نه ترا است كه آنها را به همسران ديگر عوض كنى گر چه زيبائى ايشان تو را بشگفت آورد. و مثل وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْناً (عنكبوت: 8) انسان را نسبت بپدر و مادرش بنيكى سفارش كردهايم (قاموس قرآن، ج2، ص134).
ساخت‌های صرفی در قرآن
حَسُنَ (فعل مجرد): 3 بار
حُسن (اسم): 13 بار
حَسَن/حَسَنَۀ (صفت مشبهه): 50 بار
اَحسَن (صفت تفضیل): 54 بار
حِسان (جمع): 2 بار
اَحسَنَ (فعل باب افعال): 21 بار
اِحسان (مصدر باب افعال): 12 بار
مُحسِن (اسم فاعل باب افعال): 39 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | حَسُنَ | حَسُنَ | حَسُنَ | حُسْن: زيبائى نيكوئى | قاموس قرآن، ج2، ص: 134 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ḥsn | حسن | to be strong and good | قوی و خوب بودن | ||
| عبری | ḥăsīn | حَسِن | 'strong' | قوی | (HAL 338) | |
| آرامی یهودی | cf. ḥsn (Itpa.) | حسن | 'to be fully compensated' | "به طور کامل جبران شدن" | (Ja. 489) | |
| سریانی | ḥasīn- | حَسِن- | 'firmus, robustus', ḥsn (Etpe.) 'superatus est' | محکم، قوی | (Brock. 248) | |
| مهری | ḥássǝn | حَسسن | 'to improve in health'; cf. ḥǝsǝnēt 'heavenly reward' | «بهبود سلامتی» «پاداش آسمانی» | (JM 189; marked as Arabism)
(JM 189; an Arabism?) | |
| جبالی | aḥsín | اَحسِن | 'to be kind to so.', aḥtsín 'to improve', s̃ḥɛsín 'to think so. or st. good' < Arb.? Cf. E. Jib. ḥǝsǝnēt | «با کسی مهربان بودن». "بهبود دادن"؛ «درباره کس یا چیز خوبی فکر کردن» | (JJ 116) | |
| عربی | ḥasan- | حَسَن- | 'beau, joli; bon, excellent'; cf. Arb. ḥisnat- 'salaire, prix du travail' -- "bonus"? | زیبا؛ خوب، عالی | BK 1 428
(BK 1 428) | |