حاجت (مترادف)

مترادفات قرآنی حاجت

مترادف های این واژه در قرآن عبارت است از «حاجت»، «مارب»، «وطر».

مترادفات «حاجت» در قرآن

واژه	مشاهده ریشه شناسی واژه	مشاهده مشتقات واژه	نمونه آیات
حاجت	ریشه حوج	مشتقات حوج	وَلَمَّا دَخَلُوا۟ مِنْ حَيْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُم مَّا كَانَ يُغْنِى عَنْهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَىْءٍ إِلَّا حَاجَةً فِى نَفْسِ يَعْقُوبَ قَضَىٰهَا وَإِنَّهُۥ لَذُو عِلْمٍ لِّمَا عَلَّمْنَٰهُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ
مارب	ریشه أرب	مشتقات أرب	وَقُل لِّلْمُؤْمِنَٰتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَٰرِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَآئِهِنَّ أَوْ ءَابَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَآئِهِنَّ أَوْ أَبْنَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَٰنِهِنَّ أَوْ بَنِىٓ إِخْوَٰنِهِنَّ أَوْ بَنِىٓ أَخَوَٰتِهِنَّ أَوْ نِسَآئِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَٰنُهُنَّ أَوِ ٱلتَّٰبِعِينَ غَيْرِ أُو۟لِى ٱلْإِرْبَةِ مِنَ ٱلرِّجَالِ أَوِ ٱلطِّفْلِ ٱلَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا۟ عَلَىٰ عَوْرَٰتِ ٱلنِّسَآءِ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوٓا۟ إِلَى ٱللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ ٱلْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
وطر	ریشه وطر	مشتقات وطر	وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِىٓ أَنْعَمَ ٱللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَٱتَّقِ ٱللَّهَ وَتُخْفِى فِى نَفْسِكَ مَا ٱللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى ٱلنَّاسَ وَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَىٰهُ فَلَمَّا قَضَىٰ زَيْدٌ مِّنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَٰكَهَا لِكَىْ لَا يَكُونَ عَلَى ٱلْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِىٓ أَزْوَٰجِ أَدْعِيَآئِهِمْ إِذَا قَضَوْا۟ مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ ٱللَّهِ مَفْعُولًا

معانی مترادفات قرآنی حاجت

«حاجت»

الحاجة إلى الشي‏ء- يعنى نياز به چيزى با علاقه بآن چيز.

جمع حاجة- حاجات‏ و حوائج‏- است و فعل آن- حاج‏، يحوج‏ احتاج‏ است.

خداى تعالى گويد: (إلا حاجة في نفس يعقوب قضاها- 68/ يوسف).

يعنى: (مگر آن نيازى كه در دل يعقوب بود، خواست كه بر آورده شود).

و آيه (حاجة مما أوتوا- 9/ حشر).

حوجاء- يعنى حاجت و نياز.

حاج‏- ترنجبين و نوعى گياه خاردار (جمع حاج- معنى: ترنجبين- حاجة- ولى- حاج- در معنى حج كننده، جمعش حجاج حجيج و حج- است).

«مارب»

أرب‏ نياز شديدى كه با درك آنها اقتضاى چاره جوئى براى دفعش بوجود مى‏آيد، پس هر أربى نيازى است اما هر نياز و حاجتى (أرب) نيست. بعدا اين واژه گاهى در معنى نياز تنها و گاهى نياز و دفع نياز بكار رفته، چنانكه مى‏گويند- ذو أرب و أريب‏- يعنى كسيكه چاره جوئى مى‏كند. أرب‏ إلى كذا أربا و أربة و إربة و

ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 167

مأربة- (چهار مصدر دارد)، خداوند در قرآن فرمايد (و لي فيها مآرب‏ أخرى‏- 18/ طه) و جمله- و لا أرب لى فى كذا- يعنى نياز شديدى بآن ندارم و آيه (أولي‏ الإربة من الرجال‏- 31/ نور) كنايه از احتياج به نكاح و همسرى است، و نشانه نياز شديدى است كه چاره جوئى آنرا اقتضاء دارد.

اعضائى هم كه شديدا به آنها نياز هست (آراب‏) گويند كه مفردش (أرب‏) است اعضاى بدن دو گونه است:

1- اعضائى كه مورد نياز حيوان يا (هر ذى روحى است) مانند: دست پا، چشم، و ...

2- نوع ديگر اعضائى كه براى زيبائى است مانند ابرو، ريش، و ... اعضاى مورد نياز و حاجت هم دو دسته است، قسمتى كه حاجت شديدى به آن نيست و قسمتى كه به شدت مورد نياز هست، در اين گونه عضوها حتى اگر توهم شود كه نباشند كار بدن اختلال عظيمى خواهد داشت و اينگونه اعضاى رئيسه بدن را (آراب) ناميده‏اند در حديثى از پيامبر آمده است كه‏

«إذا سجد العبد سجد معه سبعة آراب».

يعنى صورتش، دو كف دستش، دو زانويش و دو پايش نيز در حال سجده است.

گفته‏اند: أرب‏ نصيبه- نصيب و بهره او را بزرگ كرد- و أرب ماله- مالش را فزونى داد، و أربت العقدة- گره را محكم كرد- أرب‏- نصيبه- بدون تشديد حرف (ر) باندازه نيازش بهره‏اش را قرار داد.

«وطر»

وطر نياز بهم و رسيدن به همت بلند. خداى تعالى فرمود: فلما قضى زيد منها وطرا- الاحزاب/ 37.