جمل (ریشه)
ریشه «جمل» (ǦML)؛ شتر نر. این ریشه در این معنا، تنها 2 بار در قرآن آمده است.
معنای لغوی
جمل: شتر نر. ايضا طناب كشتى (قاموس- اقرب الموارد) در صحاح آنرا مطلق شتر و نيز طناب كشتى گفته و نر بودنش را از فرّاء نقل كرده است وَ لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِياطِ ... (اعراف: 40) (قاموس قرآن، ج2، ص51).
ساخت‌های صرفی در قرآن
جَمالَة (اسم): 1 بار
جَمَل (اسم): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | جَمالَة | جَمالَة | جَمالَة | جمل: شتر نر | قاموس قرآن، ج2، ص: 51 | |
| آفروآسیایی | *gam-al- (?) | جم | camel | شتر | ||
| سامی | *gam(a)l- | جمل | 'camel' | "شتر" | ||
| اکدی | gammalu (gamlu) | جَممَلُ (جَملُ) | 'camel' NA | شتر | [CAD g 35], [AHw. 279]. // Found mostly in royal inscriptions (in particular, among the tribute brought by Arabian kings). Almost certainly a WS loan. | |
| عبری | gāmāl | جَمَل | 'camel' | "شتر" | [KB 197], pB. [Ja. 253]. // It is probably not accidental that this otherwise common word is extremely rare in poetry. | |
| آرامی | Off. gml | جمل | 'camel' | "شتر" | [HJ 226] (cf. [PY XXIX], | |
| آرامی یهودی | gamlā | جَملَ | 'camel, dromedary' | "شتر، شتر جماز" | [Ja. 253], [Levy WTM I 341]; gml (det. gamlā) id. | |
| سریانی | gamlā | جَملَ | 'camelus' | شتر | [Brock. 120] | |
| مندایی | gumla | جُملَ | 'camel' | "شتر" | [DM 83] | |
| عربی جنوبی | Sab. gml | جمل | 'camel' 'camels, large and small cattle'. That g. denoted | "شتر" «گاو بزرگ و کوچک» | [SD 49]. // Among other household animals (e.g., gmlm wbḳrm wṣ̂ʔnm
J 649/40)) | |
| گعز | gamal | جَمَل | 'camel' | "شتر" | [LGz. 194] | |
| مهری | (?) gǝmmōl | جممُل | 'camel man' | "شتر نر" | [JM 121] (likely an Arabism) | |
| جبالی | gũl (pl. gmíhl) | جُل ( جمِهل) | 'camel' | "شتر" | [JJ 76] | |
| سقطری | gimál (gemal) | جِمَل (جِمَل) | 'chameau' 'chamelle' | شتر | [LS 111], gemél | |
| عربی | ǯaml- | جمل- | 'chameau' | شتر | [BK 1 330], ǯamal- id. [ibid.], ǯāmil- | |