تقویت حافظه

تقویت حافظه؛ بالابردن توان به یادسپاری مطالب. در فرهنگ دینی عوامل مادی و معنوی فراوانی در تقویت حافظه نقش دارند. مبتنی بر روایات میوه هایی مانند انار و به و همچنین فعالیت هایی همچون دعا، نماز اول وقت، قرائت قرآن، مسواک زدن سبب تقویت حافظه می شوند. از طرفی اموری مانند گناه و دلبستگی به دنیا سبب فراموشی می شود.

تعریف حافظه

حافظه استعدادی خدادادی و نیرویی است که اساس یادگیری انسان را تشکیل می دهد و بدون داشتن آن، تعلیم و تربیت و یادگیری مقدور نخواهد شد.

علت ضعف حافظه

در فرهنگ دینی یکی از عوامل ضعف حافظه گناه است؛ علم یک نوع فضیلت و برتری است که خدا آن را به شخص گناهکار نمی‌دهد .

راهکارهای تقویت حافظه

در روایات اسلامی برخی از توصیه های در مورد تقویت حافظه بیان شده است که بخشی از آنها به شرح ذیل است:

پیامبر خدا (ص): به بخورید؛ چرا که ذهن را افزون می کند.

امام صادق (ع): انار را با پیه آن بخورید؛ چرا که معده را می پالاید و ذهن را افزون می کند.

پیامبر خدا (ص): هر کس ناشتا بر خوردن مویز مداومت کند، فهم و حافظه و ذهن، روزی او می شود و از بلغم وی، کاسته می شود.

پیامبر خدا (ص): هر کس حافظه می خواهد، عسل بخورد.

امام کاظم (ع): در عسل، درمان هر دردی است. هر کس ناشتا یک قاشق عسل بخورد، این عسل، بلغم را پایان می دهد، صفرا را فرو می نشاند، مانع از تلخه سیاه سودا می شود و ذهن را صفا می بخشد، و اگر که همراه با کندر خورده شود، حافظه را نکو می سازد.

پیامبر خدا (ص): کرفس، انسدادها را می گشاید، دل را طراوت می دهد، حافظه می آورد و دیوانگی، جذام، پیسی و ترس را دور می کند.

پیامبر خدا (ص): سه چیز، حافظه را افزون می کند و بلغم را از میان می برد: قرایت قرآن، عسل و کندر.

امام علی (ع): سه چیز، بلغم را از میان می برد و حافظه را افزون می کند: مسواک زدن، روزه گرفتن و قرایت قرآن.

پیامبر خدا (ص): بر شما باد کندر؛ چرا که عقل را افزون می کند، ذهن را ذکاوت می دهد، چشم را جلا می بخشد و فراموشی را از میان می برد.

امام رضا (ع): هر کس بخواهد فراموشی اش کم شود و دارای حافظه ای قوی شود، هر روز، سه قطعه زنجبیل به عسل در آمیخته بخورد و در هر روز، با غذای خویش، چیزی که با خردل تهیه شده نیز میل کند.

برخی از امور معنوی نیز باعث تقویت حافظه می شود:

1. ياد خدا (انجام امور عبادى و تکالیف شرعی به ويژه نماز اول وقت).

2. خواندن دعاهایی که برای تقویت حافظه مؤثر است، از امام معصوم نقل شده كه از خدا بخواه كه عقل تو را قوى بگرداند و از خدا طلب فهم و درك نما. به عنوان نمونه چند دعا که برای تقویت حافظه مؤثراست بیان می کنیم: یک: دعایی که پيغمبر (ص) به اميرالمؤمنين (ع) براى حافظه تعليم نمود: «سبحان من لايعتدى على اهل مملكته، سبحان من لايأخذ اهل الارض بالوان العذاب، سبحان الرؤوف الرحيم، اللهم اجعل لى فى قلبى نورا و بصرا و فهما و علما انك على كل شى‏ء قدير». دو: سيد بن طاوس نقل مى‏كند كه براى احياى قلب اين دعا را سه بار بخواند: «يا حى يا قيوم يا لااله الا انت اسئلك أن تحيى قلبى اللّهم صل على محمد و آل محمد». سه: دعای درهنگام مطالعه: «اللهم اخرجنى من ظلمات الوهم واكرمنى بنورالفهم اللّهم افتح علينا ابواب رحمتك وانشرعلينا خزائن علومك برحمتك يا ارحم الراحمين». چهار: هرروز بعد از نماز صبح پيش از آن كه تكلم كند بگويد: «يا حى يا قيّوم فلايفوت شيئا علمه ولايؤده».

3. خواندن قرآن به خصوص آية ‏الكرسى.

4. اجتناب از چيزهايى كه باعث فراموشی مى‏شود مانند؛ معصیت و گناه، علاقه و وابستگی زیاد به دنیا، سرگرمی و اشتغال بیش از حد به آن و غمگین و محزون بودن برای مسائل دنیایی.

5. كاهش اضطراب و كسب آرامش به ويژه هنگام مطالعه.

6. كاهش اشتغالات ذهنى.

7.تقويت تمركز و دقت. آنچه در مورد تقويت حافظه و هوش از كتب روايى و ادعيه بيان شد، علت تامه محسوب نمى شود. بعضى از عوامل مربوط به هوش و حافظه در اختيار ما نيست و مربوط به عوامل ژنتيكى و وراثتى است. به عبارت ديگر، هوش و حافظه و استعداد هر انسانى برآيندى از عوامل متعدد وراثتى و محيطى است كه بعضى از اين عوامل در اختيار ما است. و بعضى از آنها از حوزه اختيار انسان خارج است؛ مانند نقش عوامل ژنتيكى اجداد گذشته. بنابراين نباید توقع داشت كه با انجام كارهاى فوق كه قطعاً مؤثر هستند معجزه ايجاد شود كه ناگهان بهره هوشى شخصی از 90 به 130 ارتقاء پيدا كند و اگر اين چنين نشد اعتقاد به اين توصيه هايى كه معصومان (ع) كرده اند كم شود.

منابع

اسلام پدیا.

ایکنا

راه های تقویت حافظه. (دانشنامه حوزه)