بدل (ریشه)
ریشه «بدل» (BDL)؛ تغییر دادن، عوض کردن. این ریشه و مشتقاتش جمعا 44 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
بدل: عوض گرفتن. «إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ» (نمل:11): مگر آنكه ستم كند بعد خوبى را عوض گيرد (قاموس قرآن، ج1، ص171).
ساخت‌های صرفی در قرآن
بَدَلَ (فعل مجرد): 1 بار
بَدَّلَ (باب تفعیل): 23 بار
مُبَدِّل (اسم فاعل): 3 بار
تبدیل (مصدر تفعیل): 7 بار
أبدَلَ (باب افعال): 3 بار
تَبَدَّلَ (باب تفعّل): 3 بار
استَبدَلَ (باب استفعال): 3 بار
استبدال (مصدر استفعال): 1 بار
برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: بدل (واژگان)
ریشه‌شناسی
| زبان | واژه | آوانگاری | معنا | توضیحات | ارجاع | ||
| فارسی | بین‌المللی | فارسی | انگلیسی | ||||
| آفروآسیایی باستان | bad | بَد | جدا بودن | separate | ریشه ثنایی احتمالی | Orel, 43 (no. 171) | |
| سامی باستان | bud | بُد | برداشتن، جدا کردن، پراکنده کردن | take away, separate, disperse | |||
| عبری | בָּדַל | بادَل | bādal | تقسیم شدن، جدا شدن | be divided, separate | Gesenius, 95 | |
| اوگاریتی | bdl | بدل | جایگزین کردن، پرسنل ذخیره | substitute, reserve personnel | DelOlmo, 217 | ||
| آرامی | בָּדַל | بادَل | bādal | جدا کردن، تقسیم کردن، متمایز کردن | to separate, divide, distinguish | Jastrow, 140 | |
| سریانی | ܒܕܠ | بدَل | bdal | احمقانه صحبت کردن، ابداع احمقانه، داستان های بی معنی | to speak foolishly, invent folly, senseless tales | PayneSmith, 35 | |
| مندایی | BDL | بدل | جدا کردن، متمایز کردن، تشخیص دادن، پرهیز کردن، (بدل) تغییر دادن، مبادله کردن | to set apart, distinguish, discern, abstain from, (بدل) to change, exchange | Macuch, 52 | ||
| فنیقی | - | ||||||
| اکدی/آشوری | - | ||||||
| حبشی | badala | بَدَلَ | مبادله کردن | exchange | وام گرفته از عربی | Leslau, 86 | |
| badala | بَدَلَ | اشتباه کردن، مرتکب
بی عدالتی شدن، ایجاد (درد) |
do wrong, commit an injustice, inflict (pain) | ||||
| سبائی | BDL، bdln | مرض، تبدّل حال | sickness | Beeston, 26 | |||
| bdlt | پیشکش کفّاره | expiatory offering | |||||
| عربی | بدل | تغییر دادن، عوض کردن، جایگزین کردن | مشکور، 56
Zammit, 90 | ||||